روزنامه نیویورک تایمز با انتشار بخش‌هایی از یک گزارش داخلی موساد از تحقیقاتش در مورد حملات تروریستی بزرگ علیه یهودیان آرژانتین در دهه ۱۹۹۰، جزئیات جدیدی را در مورد این حملات فاش کرد و نوشت گزارش موساد نشان می‌دهد که نقش عملیاتی در این حملات را حزب‌الله لبنان برعهده داشته و نه ایران.
طبق گزارش نیویورک تایمز، موساد ادعا کرده که دو حمله تروریستی به اهداف اسرائیل و یهودیان در بوئنوس آیرس که در دهه ۱۹۹۰ انجام شد و جان ده‌ها نفر را گرفت، توسط یک واحد مخفی حزب الله انجام شده که عوامل آن، برخلاف آن‌چه تاکنون مطرح شده، از سوی شهروندان محلی حمایت نشده‌اند یا کمکی از ایران دریافت نکرده‌اند.
گفته می‌شود موساد بر اساس مصاحبه با پنج مقام ارشد فعلی و سابق سازمان اطلاعاتی اسرائیل، تحقیق از ماموران، بازجویی از مظنونان و نظارت و استراق سمع به این نتیجه رسیده است که حزب الله تنها مسئول این حملات است. در گزارش موساد آمده است که «علیرغم این باور عمومی مبنی بر اینکه ایران در این حملات نقش مستقیم داشته، هیچ نشانه ای از دخالت میدانی ایران وجود ندارد».
تحقیقات داخلی موساد، که یافته‌های مکتوب آن با نیویورک تایمز به اشتراک گذاشته شده، شرح مفصلی از نحوه برنامه‌ریزی حملات ارائه می‌کند؛ از جمله اینکه چگونه مواد منفجره مورد استفاده در این حملات، در بطری‌های شامپو و جعبه‌های شکلات در پروازهای تجاری از اروپا به آرژانتین قاچاق می‌شدند.
در عین‌‌حال موساد تاکید کرده که اطلاعات اسرائیل همچنان معتقد است حکومت جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان حامی اصلی حزب‌الله لبنان، حملات را تأیید کرده و علاوه بر حمایت مالی از نیروهای حزب‌الله، آن‌ها را آموزش داده و تجهیز کرده است.
با این‌حال یافته‌های تحقیقات جدید با ادعاهای دیرینه اسرائیل، آرژانتین و ایالات متحده آمریکا مبنی بر اینکه ایران نقشی عملیاتی در این حملات داشته است، همخوانی ندارد. این تحقیقات همچنین خلاف سوءظن‌های موجود مبنی بر همدستی مقام‌های محلی و شهروندان آرژانتینی با حزب‌الله است.
در سال ۱۹۹۲ بمب گذاری در سفارت اسرائیل در بوئنوس آیرس منجر به کشته شدن ۲۹ نفر شد. دو سال بعد بمب گذاری در مرکز همیاری یهودیان (آمیا) در پایتخت آرژانتین ۸۵ نفر را کشت و بالغ بر ۳۰۰ نفر را زخمی کرد.
طبق تحقیقات موساد این بمب‌گذاری‌ها توسط حزب الله و برای انتقام از عملیات اسرائیل علیه شبه نظامیان شیعه در لبنان انجام شده است.
مقام‌های سابق و فعلی موساد گفته‌اند حزب‌الله در واکنش به حملات اسرائيل، برای گسترش دامنه خود و حمله به اهداف اسرائیلی یا یهودی شروع به ساخت واحدهای مخفی در سراسر جهان کرده و از سال ۱۹۸۸ عوامل خود را به چندین کشور آمریکای جنوبی فرستاده تا «در جهت به‌راه‌اندازی تجارت قانونی تجربه کسب کنند و بتوانند برای رفت و آمد بین کشورهای مختلف یک پوشش قوی تجاری داشته باشند».
در تحقیقات موساد عوامل عملیاتی با نام و جزئیات گذرنامه‌های جعلی و سایر اسناد مورد استفاده شناسایی شده‌اند و به این اشاره شده که این عوامل در مورد امنیت مرزها، راه اندازی شرکت‌های پوششی، و اهداف احتمالی، از جمله سفارت اسرائیل در بوئنوس آیرس اطلاعات جمع آوری کردند.
تحقیقات موساد که بر شکست اسرائیل در اشراف اطلاعاتی به بمب‌گذاری‌های آرژانتین تأکید کرده، همچنین نشان از آن دارد که مهاجمان که هر دو بمب‌گذاری را به صورت مشابه انجام داده‌اند، طی سال‌های گذشته از حملات متعدد اسرائیل به حزب‌الله جان به‌در برده‌اند و در لبنان زندگی می‌کنند.
اینترپل علیه دو تن از این مهاجمان «اخطار قرمز» صادر کرده است. به هر دوی آن‌ها در تحقیقات موساد اشاره شده اما در گزارش نیویورک تایمز نام آن‌ها برده نشده است. نفر سوم هم از سوی ایالات متحده تحت تعقیب است. عماد مغنیه، فرمانده عملیات حزب‌الله هم که به تأیید سازمان اطلاعاتی اسرائیل فرماندهی یگان مجری این حملات را برعهده داشته، در سال ۲۰۰۸ در عملیات مشترک اسرائیل و آمریکا کشته شد.
گزارش موساد اما با موضع رسمی تل‌آویو در مورد این حملات و همچنین موضع دستگاه قضایی آرژانتین مبنی بر اینکه حزب الله حملات را با کمک مستقیم ایران انجام داده است، در تضاد است.
موضع آرژانتین درباره ردپای جمهوری اسلامی ایران در این حملات
دستگاه قضایی آرژانتین با تاکید بر نقش آمریت جمهوری اسلامی و سپاه قدس، مقام‌های وقت جمهوری اسلامی را متهمان اصلی این حملات می‌داند.
دادستانی کل آرژانتین در اکتبر سال ۲۰۰۶ پس از تحقیقات گسترده‌ای که ۱۲ سال به‌طور انجامید از پلیس بین‌الملل خواست حکم جلب یک متهم لبنانی (عماد مغنیه) و هشت متهم ایرانی این پرونده را صادر کند. هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهوری وقت ایران، علی‌‌اکبر ولایتی وزیر خارجه وقت، علی فلاحیان وزیراطلاعات وقت، محسن رضایی فرمانده وقت سپاه، احمد وحیدی فرمانده وقت نیروی سپاه قدس، هادی سلیمان‌پور سفیر وقت ایران در بوئنوس‌آیرس، احمدرضا اصغری دبیر سوم وقت سفارت و محسن ربانی روحانی و رایزن فرهنگی وقت سفارت ایران متهمان این پرونده شناخته شدند.
بر اساس گزارش سال ۲۰۱۷ در پرونده حمله تروریستی به مرکز یهودیان در بوئنوس آیرس، محسن رضایی و احمد وحیدی، از رهبران سپاه پاسداران و از اعضای گروهی بودند که پیشنهادهای حمله به این مرکز را ارزیابی کردند.
آرژانتین از ایران که هرگونه دست داشتن در این حملات را رد می‌کند، خواسته تا با دستگاه قضایی آرژانتین «همکاری کامل» کند و اجازه دهد تا متهمان در «دادگاه‌های صالح» محاکمه شوند.
ایران و آرژانتین در سال ۲۰۱۳ بر سر تشکیل یک «کمیته حقیقت یاب» توافق کردند. اما کریستینا کرشنر، رئیس جمهوری وقت آرژانتین در سال ۲۰۱۴ در مجمع عمومی سازمان ملل مدعی شد تحقیقات این کمیته نشان می‌دهد ایران و حزب الله در انفجار آمیا دخالتی نداشته اند.
آلبرتو نیسمان، دادستان پرونده آمیا در ژانویه ۲۰۱۵، چهار روز پس از متهم کردن کریستینا کرشنر، رئیس جمهوری وقت آرژانتین به دستکاری در تحقیقات و لاپوشانی به نفع ایران، ترور شد.
نیسمان، هکتور تیمرمان، وزیر امور خارجه وقت آرژانتین را هم متهم به ایجاد مانع در تعقیب مظنونان اصلی انفجار «آمیا» کرد که بر اساس تحقیقات او، مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران هستند.
تحقیقات نیسمان حاکی از آن بود که محسن ربانی، که در زمان حملات به عنوان وابسته فرهنگی سفارت ایران در بوئنوس آیرس خدمت می کرد، به برنامه‌ریزی برای بمب‌گذاری ها کمک کرده و همچنین مسئول تهیه خودروی بمب‌گذاری‌شده بوده است.
واکنش خانواده قربانیان و تل‌آویو
در آرژانتین خانواده‌های قربانیان به گزارش موساد با تعجب و تردید واکنش نشان دادند و آن‌را «جهت‌دار» خواندند.
یکی از مقام‌های جامعه یهودیان آرژانتین، نیویورک‌تایمز را به تبلیغ برای تبرئه ایران و هموار کردن مسیر احیای برجام متهم کرده و گفته به نظر او غیرممکن است که ایران در این حملات دست نداشته باشد.
یکی از اعضای خانواده قربانیان هم گفته:
«این مقاله به وضوح می‌گوید که ایران تأیید، تأمین مالی و تدارکات و آموزش به حزب‌الله که حمله را انجام داده، ارائه کرده است و این همان چیزی است که کیفرخواست می‌گوید. چرا آن‌ها به حرکت دیپلمات‌های ایرانی که در روزهای قبل از حمله به آرژانتین وارد و خارج می شدند که از نظر قانونی ثابت شده است، توجه نمی‌کنند؟ به نظر می رسد ایران به حزب الله در انجام این حمله کمک کرده است».
در اسرائیل طبق گزارش «اسرائیل هیوم» معاونان یائیر لاپید، نخست وزیر موقت پس از یک روز سکوت به رسانه‌ها گفتند که به نظر آن‌ها، گزارش موساد که نیویورک تایمز آن را به طور کامل منتشر نکرده نشان می‌دهد که ایران در این حملات دست داشته است.
حکومت ایران به‌رغم رد دست داشتن در حملات آرژانتین، حمایت مالی و تجهیزاتی از نیروهای حزب‌الله لبنان و همچنین روابط امنیتی با برخی از کشورهای آمریکای جنوبی از جمله ونزوئلا را رد نمی‌کند.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی سه‌شنبه ۲۸ تیر کاردار موقت سفارت آرژانتین در تهران را به‌دلیل «اعمال محدودیت برای خروج پنج تبعه ایرانیِ خدمه هواپیمای باری ونزوئلایی» احضار کرد. آرژانتین زمان توقیف این هواپیما، گذرنامه سرنشینان آن، از جمله پنج ایرانی را که گفته می‌شود از اعضای سپاه پاسداران هستند توقیف کرد.
به نوشته خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی( ایرنا)، یکی از مدیران منطقه‌ای وزارت خارجه ایران به کاردار سفارت آرژانتین تأکید کرده که از نظر جمهوری اسلامی روند طولانی تحقیقات قاضی آرژانتینی برای بررسی وضعیت هواپیما و خدمهٔ ایرانی آن «غیرقابل قبول» است.
هواپیما باربری بوئینگ ۷۴۷ که تحت تملک یک شرکت ونزوئلایی بود ۱۶ خرداد «به خاطر تحریم‌های ایالات متحده» در آرژانتین توقیف شد. برخی رسانه‌های اسرائیلی و فارسی زبان مدعی شدند که سرنشینان این هواپیمای باربری که قبلاً در مالکیت شرکت ماهان بود، از اعضای سپاه قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران ایران هستند. اروگوئه هم ادعا کرده بود که اسنادی در دست دارد که نشان می‌دهد یکی از سرنشینان این هواپیمای باربری متعلق به شرکت ونزوئلایی امتراسور، از اعضای سپاه قدس است.