همزمان با تأیید ورود ایران به خیز هفتم همهگیری کرونا، رسانههای داخلی گزارش کردهاند در برخی مراکز واکسیناسیون، تاریخ مصرف واکسن پاستو کووک را از شش ماه به ۱۸ ماه افزایش دادهاند تا این واکسن ساخت ایران نخستین واکسن ضد کرونا باشد که تاریخ مصرفی بیشتر از یک سال دارد.
مسئولان وزارت بهداشت و درمان ابتدا این موضوع را تکذیب کردند اما تصویر نامهای از سازمان غذا و دارو در شبکههای اجتماعی منتشر شده که در آن مجوز تمدید تاریخ مصرف پارس کوواک صادر شده است.
حمیدرضا اینانلو مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا صحت این نامه را تأیید کرد. او گفت: «واکسنهای کووید۱۹ در ابتدا با مدت زمان کوتاه پایداری مثلاً شش ماه توزیع میشدند. به مرور و با تکمیلتر شدن مطالعات پایداری و با ارائه مستندات و بررسی کارشناسی این زمان افزایش یافت.»
مشکل در ایران اما تنها واکسنهای تولید داخل نیستند. با اینکه بنا بر اظهارات کمال حیدری، معاون وزیر بهداشت و درمان از آبان سال ۱۴۰۰ واردات واکسن به ایران متوقف شده، در مراکز واکسیناسیون واکسن آسترازنکا با تاریخ انقضای تیر امسال، یعنی حداقل هشت ماه پس از توقف واردات واکسن، به افراد تزریق شده است.
حیدری مدعی شد: «امکان توزیع واکسن تاریخ گذشته در شبکه بهداشت وجود ندارد و به محض انقضای تاریخ به صورت خودکار جمعآوری میشود.»
در عین حال روزنامه اعتماد و برخی از کاربران شبکههای اجتماعی تصاویر واکسنهای آسترازنکای توزیعشده در برخی از مراکز تزریق را منتشر کردند که تاریخ مصرف آنها با برچسبهای جدید تغییر کرده است.
مسعود یونیسیان اما که دبیر کمیته علمی اپیدمیولوژی و پژوهش ستاد کشوری کرونا معرفی میشود، به صورت تلویحی دستکاری تاریخ انقضای واکسنهای کووید۱۹ را تأیید و همزمان توجیه کرد. او گفت:
«تاریخ مصرف یک محصول، صفر و یک نیست. یعنی اگر روی یک دارو یا ماده غذایی تاریخ مشخصی برای آن درج شده باشد این تاریخ نسبی است و در واقع به این معناست که این تاریخ بهترین زمان مصرف آنهاست و براساس ارزیابیهای در نظر گرفته شده، انتظار میرود بهترین کیفیت را تا آن زمان داشته باشد. البته این کیفیت تابع شرایطی مانند چگونگی نگهداری و دمای آن هم میشود. مثلا اگر دارویی باید در فریزر سرد میمانده، چند بار در آن باز و بستهشده است. در واقع وقتی برای مادهای تاریخ مصرف میگذارند، برای همه آن حالات استانداردی هم در نظر میگیرند. بنابراین وقتی تاریخ مصرف ماده غذایی گذشته باشد بو، رنگ و مزه آن تغییر میکند در صورتی که خیلی اوقات تغییری در این موارد دیده نمیشود.»
او تمدید تاریخ انقضای واکسنها را نتیجه آنچه که «بررسی های سازمان غذا و دارو» عنوان کرد، دانست و واکنش به این موضوع را به افراد «مغرض و ناآگاه» نسبت داد که «کل زحمات و خدمات» دستگاههای دولتی را زیر سؤال میبرند.
ایران به گفته وزیر بهداشت و درمان «وارد موج هفتم کرونا» شده است. تنها ۲۸ میلیون نفر جمعیت دوز سوم واکسن را تزریق کردهاند.
طبق اظهارات معاون وزیر بهداشت، واردات واکسن از آبان ۱۴۰۰ متوقف شده و واکسن های تولید داخل پاسخگوی دوز سوم و چهارم خواهد بود. اردیبهشت امسال روزنامه شرق فاش کرده بود که واکسنهای تولیدی شرکتهای داخلی مشتری ندارد و خط تولید برخی شرکتها متوقف شده است.
در موجهای پیشین همهگیری کرونا مقامهای جمهوری اسلامی بر مبنای دستور علی خامنهای از واردات واکسن مؤثر جلوگیری کردند تا با تأخیر در تأمین واکسن، شمار قربانیان افزایش یابد.
بر اساس ادعای وزارت بهداشت کمتر از ۱۵۰ هزار نفر در طول دو سال و پنج ماهی که از اعلام رسمی همهگیری کرونا در ایران می گذرد، جانشان را از دست دادند. کارشناسان مستقل و مقام های دولتی اما آمار واقعی ابتلا و مرگ و میر بیماران کووید۱۹ را حداقل ۲٬۵ برابر آمار رسمی اعلامشده برآورد میکنند.