کیوان مهتدی، نویسنده، مترجم، معلم و فعال حامی کارگران روز نوزدهم اردیبهشت ماه به همراه همسرش آنیشا اسداللهی توسط سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در منزل خود بازداشت شدند. کیوان مهتدی کیست و از فعالیت‌ها و پرونده او چه می‌دانیم؟
کیوان مهتدی، متولد١٣٦٥، فارغ التحصیل رشته متالوژی دانشگاه صنعتی شریف است. پدر او کارگردان سینما و مترجم، و مادر او نقاش است. مهتدی از دوران جوانی به فعالیت در زمینه کودکان کار و آسیب‌دیدگان اجتماعی مشغول بوده است.
این نویسنده و مترجم، پیش از این یک بار بعد از اعتراضات مردمی به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در سال ١٣٨٨، و بار دیگر در سال ١٣٩٧ در جریان اعتراضات سندیکای کارگران شرکت اتوبوس‌رانی تهران و حومه بازداشت شد.
مهتدی در بازداشت سال ١٣٩٧ که به همراه رضا شهابی و حسن سعیدی، دو تن از اعضای سندیکای کارگران شرکت واحد، در کنار امیر عباس آزرم‌وند، روزنامه‌نگار و رهام یگانه از حامیان فعالان کارگری صورت گرفته بود، بعد از مدت کوتاهی به همراه دیگر بازداشتی‌ها آزاد شد.
اعتراض به رنجی که کارگران می‌برند
کیوان مهتدی از دوران دانشجویی خود تا امروز، در کنار نوشتن و ترجمه کتاب‌ها و مقالات پر شمار، با امضای بیانیه‌ها و شرکت در تجمعات صنفی، از حقوق کارگران دفاع کرده است.
کیوان مهتدی، در یکی از بیانیه‌ها در دی ماه سال ۱۳۹۴، به همراه چهارصد فعال مدنی به برخورد توهین‌آمیز و خشن با دست‌فروشان متروی تهران اعتراض کرد. در بخشی از این بیانیه آمده بود:
«دست‌فروشان مترو غریبه نیستند. آنها دوست ما، هم‌شهری ما، همسایه ما هستند. قصدشان آزار ما نیست، هرگز این نبوده است. تنها شرایط ناگوار اقتصادی حاکم بر ایران که وزرای دولت نیز زبان اعتراف بدان گشوده‌اند، دست فروشی را به‌عنوان یک گزینه و گاه تنها گزینه پیش روی آنها گذاشته است. کافی است نرخ بالای بی‌کاری از یک سو و رواج گسترده انواع قراردادهای ظالمانه را از سوی دیگر طی سال‌های اخیر به یاد آورد تا معلوم شود چگونه و چرا دست فروشی در قطارهای مترو تا این اندازه رونق گرفته است.»
اعتراض به امنیتی کردن فعالیت صنفی و حمایت از حقوق کارگران و شرایط ناگوار نگهداری جعفر عظیم‌زاده، رییس هیأت مدیره اتحادیه آزاد کارگران در خرداد ماه ۱۳۹۵، به همراه سه هزار و پانصد تن از فعالان مدنی، از دیگر کنش‌های کیوان مهتدی، در حمایت از فعالان کارگری مستقل بوده است.
نوشتن به مثابه کنش
کتاب‌ها و مقالات ترجمه و تالیفی کیوان مهتدی، بیشتر در حوزه نقد سرمایه‌داری، فلسفه، روابط کار و زیست کارگران بوده است. «فضاهای جدید آزادی، خطوط جدید اتحاد»، «اضطراب‌های نوآور» و «مارکس و لینکلن، انقلاب‌های ناتمام» از جمله کتاب‌هایی هستند که با ترجمه کیوان مهتدی منتشر شده اند.
مهتدی در مقاله «در شب پرسه می‌زنیم و در آتش بلعیده می‌شویم»، که خرداد ماه سال ۱۳۹۷ در وب سایت «میدان» منتشر شد، بعد از توصیف روابط میان مشتریان با کالاها و فروشندگان در یک فروشگاه بزرگ تهران می‌نویسد:
«جادوی فروشگاه که نتیجه پنهان کردن نسبت میان روبنا و زیربنا بود، فراوانی را فقط در محصول و نه در تولیدکنندگان عرضه می‌کرد. جدایی کامل محصول نهایی از مناسبات تولید خویش، از بازنمایی یا نمایندگی مستقیم زیربنا توسط روبنا جلوگیری می‌‌کند. انفجار خیره کننده نور، مازاد تولیدی است که خود را مستقل از مناسبات تولیدکنندگانش تجلی می‌بخشد. به همین سبب، نور و وفور و توان خرید و ماه آخر سال همگی دست نخورده باقی مانده‌اند.»
کیوان مهتدی در دوران دانشجویی، با راه اندازی نشریه، کار ترجمه و انتشار مقالات حوزه فلسفه سیاسی را آغاز کرد. کیوان مهتدی در همین دوران، در گفت‌وگو با نشریه دانشجویی «داد»، دیدگاه خود را در مورد فعالیت دانشجویی این‌گونه بیان کرد:
«اگر دانشجو را به عنوان یک نیروی سیاسی درنظر بگیریم با نگاهی به تاریخ می‌بینیم که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای بین نیروهای حافظ وضع موجود و نیروهای خواهان تغییر وضع موجود داشته است. »
کیوان مهتدی هم‌چنین در مقاله‌‌ای با عنوان «جهان بدون کار چه شکلی خواهد شد»، که سال ۱۳۹۶ به صورت مشترک نوشت، آورده است:
«تلاش برای این‌که کار مسئله‌ای اخلاقی و شخصی قلمداد شود در حالی‌که مسئله‌ای جهانی، ساختاری و اقتصادی است، پیامدهای مخربی دارد. این پیامدها علاوه بر بیکاران و کارگران بی‌ثبات، شامل آنهایی نیز می‌شود که مناسب کار تشخیص داده شده‌اند در حالی که به وضوح شرایط کار کردن ندارند. محرومیت از مزایای از کار افتادگی توسط اداره کار و بازنشستگی نتیجه ناچیزی برای استخدام آنهایی داشت که مناسب کار تشخیص داده شدند. اما بسیاری را در وضعیت خودکشی و فقر رها کرد.»
بازداشت دوباره و پرونده‌سازی امنیتی
بازداشت اخیر کیوان مهتدی و همسرش آنیشا اسداللهی در روز نوزدهم اردیبهشت ماه ، هم زمان با دستگیری ده‌ها تن از فعالان کارگری و معلمان در سراسر کشور در روزهای ابتدای اردیبهشت ماه امسال رخ داد. کیوان مهتدی بعد از حدود یک ماه تحمل سلول انفرادی و بازجویی‌های سخت و طولانی مدت، از سلول انفرادی بند ۲۰۹ زندان اوین، متعلق به وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، به سلول چند نفره همین بند منتقل شد.
این نویسنده و مترجم، مانند همه فعالان صنفی زندانی در زندان اوین، مانند رضا شهابی، عضو سندیکای کارگران شرکت اتوبوس رانی تهران و حومه، محمد حبیبی، جعفر ابراهیمی، حسن سعیدی، رضا شهابی، اسکندر لطفی، شعبان محمدی و مسعود نیک‌خواه، دیگر فعالان صنفی معلمان و کارگری، از روزهای آخر خرداد ماه امسال، از تماس تلفنی و ملاقات با خانواده خود محروم شده است.
در همین مدت، صداوسیمای جمهوری اسلامی، با پخش دو فیلم در شبکه‌های مختلف خود، اقدام به پرونده‌سازی و اتهام‌زنی غیر قانونی علیه کیوان مهتدی و دیگر فعالان بازداشتی این پرونده کرده است.
در این دو فیلم، صداوسیما با مجوز وزارت اطلاعات، به بهانه ورود دو فعال سندیکایی فرانسوی به نامهای سیسل کولر و ژاک پاری به تهران و دیدار آنها با چند تن از فعالان کارگری زندانی، اتهام «جاسوسی» را متوجه این فعالان کرده است.
امیر رئیسیان، وکیل مدافع کیوان مهتدی و همسرش آنیشا اسداللهی، در گفت‌وگو با روزنامه «شرق» ضمن اعتراض به پخش این دو فیلم، اعلام کرد که شعبه دوم بازپرسی دادسرای مقدسی تنها به ذکر «امنیتی» بودن اتهام این دو نویسنده و مترجم اکتفا کرده است.
فرزانه امیری‌جاه، مادر کیوان مهتدی، اخیراً در ویدئویی که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد، با اشاره به فعالیت‌های فرزند خود در زمینه تألیف و ترجمه کتاب‌ها و مقالات در حوزه‌های مختلف هنری، سیاسی و اجتماعی، از نهادهای قضایی و امنیتی پرسید، جرم کیوان چیست و چرا باید از ملاقات او محروم باشد؟
فرزانه امیری‌جاه، ۱۴ تیر ماه در گفت‌وگو با رادیو زمانه، با اعتراض به بیش از سه هفته بی‌خبری از فرزند خود و همسر او آنیشا اسداللهی، اعلام کرد، بازپرس شعبه دوم دادسرای مقدس و مسئولان زندان اوین، با انکار ممنوع الملاقات بودن فعالان صنفی زندانی، با خانواده‌های آنها بازی روانی می‌کنند.
او با طرح گمانه زنی‌ها در مورد احتمال اعتصاب غذای همگانی زندانیان این پرونده در زندان اوین، خواستاری ملاقات فوری با فرزند خود کیوان مهتدی شد.
خانواده‌های این زندانیان، اخیراً در نامهای سرگشاده، با اعتراض به محروم شدن از حق قانون ملاقات با عزیزان خود نوشتند:
«ما به عنوان اعضای خانواده بازداشت شدگان اخیر، خواستار توقف فوری پرونده‌سازی‌های دروغین علیه عزیزان‌مان و پایان یافتن بازجویی‌های مکرر و موهن و تهدیدآمیز آنها هستیم. هیچ توجیهی برای برای تداوم بازداشت آنها وجود ندارد. تهدیدها و توهین‌های مقامات زندان و بازجوها در برخورد با بازداشتی‌ها و اعضای خانواده‌شان، مصداق بارز آزار و شکنجه است و باید فوراً خاتمه بیابد.»
کانون نویسندگان ایران، در مدت دو ماه بازداشت غیر قانونی کیوان مهتدی و آنیشا اسداللهی در بیانیه‌های متعدد ضمن اعتراض به این بازداشت، بر حق آزادی بیان اهل قلم تأکید کرده است.
این تشکل مدنی، سوم تیر ماه در بیانیه‌‌ای در واکنش به ممنوعیت این دو زندانی از ملاقات با خانواده‌های خود از نویسندگان و آزادی‌خواهان مستقلِ سراسر دنیا خواست تا صدای رسای اعتراض به این سرکوب‌ها و آزارها باشند.
پرونده‌سازی برای کیوان مهتدی و همسرش آنیشا اسداللهی در کنار فعالان کارگری و فعالان صنفی معلمان، باعث نگرانی بسیاری از فعالان مدنی شده است. به گفته آنها جمهوری اسلامی قصد دارد با پرونده سازی برای فعالان صنفی و حامیان آنها، هزینه این دست از فعالیت‌ها را بیشتر از قبل کند.