بهدنبال انتشار گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی از افزایش سطح غنیسازی اورانیوم در تأسیسات فردو، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی این گزارش را تلویحاً تأیید کرد و گفت ایران با اطلاع آژانس بینالمللی انرژی اتمی از زنجیره جدید ماشینهای سانتریفیوژ که دو هفته پیش فرآیند نصب و گازدهی به آنها در فردو به انجام رسید، اورانیوم ۲۰ درصد غنیشده برداشت کرده است.
بهروز کمالوندی، روز یکشنبه ۱۹ تیر/۱۰ ژوئیه در مصاحبه با صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت:
«گاز دهی به یک زنجیره جدید از ماشینهای سانتریفیوژ آیآر-۶ حداقل دو هفته پیش به آژانس اطلاع داده شد و اقدام روز گذشته ایران در برداشت محصول ۲۰ درصد از این زنجیره، بخش فنی پایانی این اقدام اعلامشده قبلی بود که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشتر اطلاعرسانی و اخیراً هم راستیآزمایی شده است.»
او در ادامه گفت اقدام فوق در جهت «اجرای تکالیف قانونی سازمان در راهاندازی و گاز دهی یکهزار دستگاه (شش زنجیره) از سانتریفیوژهای آیآر-۶» انجام شده است.
خبرگزاری رویترز روز شنبه ۹ ژوئيه/۱۸ تیر در گزارشی به نقل از آژانس بین المللی انرژی اتمی، دیدهبان سازمان ملل متحد، نوشت آژانس در گزارش محرمانه خود به کشورهای عضو شورای حکام که به رویت این خبرگزاری رسیده، اعلام کرده که ایران سطح غنیسازی اورانیوم خود را با استفاده از ماشینهای پیشرفته در نیروگاه زیرزمینی فردو افزایش داده است، به گونهای که اکنون میتواند آسانتر بین سطوح غنیسازی تغییر کند و سریعتر به خلوص بالاتر برسد.
در گزارش محرمانه به کشورهای عضو آژانس آمده است:
«ایران هفتم ژوئیه ۲۰۲۲ به آژانس اطلاع داد که در همان روز، تغذیه آبشار فوق با UF6 غنیشده تا ۵ درصد یو۲۳۵ (ایزوتوپ اورانیوم) را آغاز کرده است».
UF6 نام دیگر گاز هگزا فلوراید اورانیوم است که برای غنیسازی به سانتریفیوژها ترزیق میشود.
در گزارش روز شنبه اما آمده است که بارزسان آژانس در ششم ژوئیه تایید کردند که «غیرفعالسازی» پایان یافته است و آژانس در ۹ ژوئیه ۲۰۲۲، یعنی دو روز پس از اطلاعرسانی مقامهای جمهوری اسلامی، «تزریق هگزا فلوراید ۵درصدی به آبشار ۱۶۶تایی از سانتریفیوژهای پیشرفته آیآر-۶ برای هدف اعلامشده تولید هگزافلوراید ۲۰ درصد غنیشده را راستیآزمایی کرده است.»
طبق گزارش ماه ژوئن/خرداد آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران قصد خود را برای آغاز روند «غیرفعال کردن» که قبل از غنیسازی انجام میشود، ماهها قبل اعلام کرده بود.
در حالی که ایران موظف است آژانس بینالمللی انرژی اتمی را از چنین تغییری مطلع کند، عدم اطلاعرسانی فوری از سوی مقامهای جمهوری اسلامی میتواند نظارت و راستیآزمایش بارزسان آژانس را با تاخیر مواجه کند و یک بازه زمانی برای فرار از نظارت آژانس به ایران بدهد.
در شرایطی که مذاکرات احیای برجام به بنبست رسیده است، این اقدام ایران میتواند گام دیگری در نقض توافق هستهای ۲۰۱۵ تعبیر شود. دوحه هفته گذشته میزبان مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالت متحده آمریکا بود. مذاکراتی که روایت رسمی ایران از آن «موفق و روبهجلو» و روایت اروپا و آمریکا از آن «بیحاصل و شکستخورده» است.
ایران در حال حاضر در تاسیسات هستهای دیگر اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنیسازی میکند. در عین حال آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادعا میکند «اطلاعات موثقی» در دست دارد که نشان میدهد برنامه هستهای جمهوری اسلامی برخلاف ادعای مقامهای ارشد ایران، احتمالاً ابعاد نظامی دارد.