رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، جزئیات دستورالعمل «حفظ و مراقبت از جنین سالم» را که اخیرا از سوی وزیر بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شده است، تشریح کرد.
این مقام وزارت بهداشت همچنین گفته:
«در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت کلید واژه‌ای داریم به نام «حق حیات جنین» و این یعنی وقتی نطفه شکل می‌گیرد، نباید شی‌ءپنداری صورت گیرد که فکر کنیم اختیار آن با پدر یا مادر است. هیچ کجای دنیا در ادیان هم به این صورت نیست و سقط جنین به صورت عمدی کاری ناپسند است. در کشور ما که مسلمان هم هستیم، بعد از شکل‌گیری نطفه ولو جنین زیر چهار ماه باشد، باز هم سقط حرام است.»
پیش از تصویب و اجرای قانون جوانی جمعیت، سقط جنینی که دارای بیماری‌های کروموزومی یا ناهنجاری‌های ژنتیکی باشد و جان مادر را به خطر بیندازد، تا قبل از پایان ماه چهارم ممکن بود، یا این حال هر سال هزاران مورد سقط جنین غیرقانونی در ایران انجام می‌شد. آمارهای رسمی رقمی حدود سالانه ۴۰۰ هزار مورد سقط جنین را نشان می‌دهند.
صابر جباری رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت درباره دستورالعمل «حفظ و مراقبت از جنین سالم» گفته است:
«ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که این دستورالعمل با توجه به آن ابلاغ شده است، درباره بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی جنین در مادران باردار است که بر اساس این دستورالعمل؛ استانداردسازی و هدفمند می‌شود.»
به گفته او، پیش از ابلاغ دستورالعمل، به‌ورزان و مراقبین سلامت، مادران باردار را شناسایی می‌کردند و برای غربالگری به مراتب بالاتر ارجاع می‌دادند. در حال حاضر این کار را متخصصان زنان انجام می‌دهند. پیش از اجرای این دستورالعمل، غربالگری اجباری و الزامی بود، اما اکنون اختیاری است و باید بر اساس درخواست یکی از والدین و تشخیص پزشک زنان صورت گیرد.
به گفته جباری، براساس دستورالعمل مذکور، مادران باردار کمتر از ۳۵ سال که سابقه تولد فرزند دارای مشکلات ژنتیکی و سندروم داون ندارند، نیاز به غربالگری ندارند اما مادران بالای ۳۵ سال و کسانی که سابقه زایمان فرزندی با مشکلات ژنتیکی یا سندروم داون دارند، باید تحت غربالگری قرار گیرند که با مراجعه به کلیه متخصصان زنان و زایمان می‌توانند غربالگری را دریافت کنند.
رییس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت گفته انجام غربالگری‌ها پیش از اجرای این دستورالعمل هم رایگان نبوده و بیمه‌ها هم از این پس تنها خدمات غربالگری مشمول بیمه را بر اساس این دستورالعمل به خانم‌های بالای ۳۵ سال و کسانی که سابقه زایمان فرزندی با مشکلات ژنتیکی یا سندروم داون دارند، ارائه می‌دهند و خارج این دستورالعمل اگر قرار باشد خدمتی ارائه شود، باید هزینه آن به شکل آزاد محاسبه شود.
او در عین حال گفته اگر جنین حاصل ازدواج فامیلی باشد اما مادر اولین بارداری را تجربه کند و کمتر از ۳۵ سال هم سن داشته باشد، آزمایش‌هایی قبل و بعد از ازدواج انجام می‌شود که بر اساس دستورالعمل‌های دیگری به آن موضوع رسیدگی می‌شود.
در قانون جدید «مباشرت یا معاونت در سقط جنین» جرم‌انگاری شده و برای فرد خاطی جرایم سنگین در نظر گرفته می‌شود. از جمله اینکه اگر فردی که در سقط دست داشته جزو گروه پزشکی باشد، پروانه پزشکی‌اش حتی با یک بار سقط جنین عمدی باطل می‌شود.
اجرای قانون جوانی جمعیت جوانب دیگری هم دارد. بخشنامه سال گذشته مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو به معاونان، که در راستای اجرای ماده ۵۱ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ارائه شده، هرگونه توزیع رایگان یا یارانه‌ای اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری، کار گذاشتن اقلام پیشگیری و تشویق به استفاده از آنها در شبکه بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی را ممنوع و هر گونه ارائه دارو‌های جلوگیری از بارداری در داروخانه‌های سراسر کشور و شبکه بهداشت و کار گذاشتن اقلام پیشگیری را منوط به تجویز پزشک کرده است. پیش از تصویب این قانون، اقلام پیشگیری از بارداری را می‌شد از خانه‌های بهداشت یا سازمان‌های فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی به رایگان دریافت کرد.
برخورد وزارت اطلاعات ایران و سایر سازمان‌های امنیتی با مساله سقط جنین به عنوان یک مساله امنیتی از ابعاد دیگر این قانون است. به علاوه، بارداری ناخواسته، تولد نوزادان دارای معلولیت خود به بیکاری و خانه نشینی زنان و در نتیجه فقیرترشدن آنها می‌انجامد.
تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، برای گروه‌های آسیب‌دیده و در معرض آسیب تنها یک چاره گذاشته: سقط جنین در شرایط ناامن و با هزینه گزاف یا متولد کردن کودک و رها کردنش در خیابان.