زنان، قربانیان جنگ‌های ناخواسته

در زمان جنگ، زنان بیشترین لطمات را از جنگی که در به وجود آوردنش نقشی نداشته‌اند می‌بینند. این زنان در دوران جنگ همسرشان، فرزندشان، برادرشان و پدرشان را از دست می‌دهند، خانه‌هاشان خراب می‌شود و تهیه آذوقه دشوار وغیر ممکن می‌گردد. زنان در دوران جنگ و بعد از جنگ مورد تجاوز و تعرض قرار می‌گیرند اما نامی از این زنان در تاریخ دیده نمی‌شود و تندیسی برایشان ساخته نمی‌شود و نقشی از آنها در حافظه تاریخ باقی نمی‌ماند.

برای سربازان گمنام آرامگاه می‌سازیم، مجسمه‌های با شکوه در میادین شهر بر پا می‌کنیم ولی زن‌ها، زجرها، مقاومت‌ها، شکنجه‌ها و مرگ‌شان را با سکوت برگزار می‌کنیم.

آیا زن نصف انسان است؟ چرا نگاه‌ها و ارزش‌ها در مورد زنان تا این اندازه متفاوت است؟ چرا زن‌ها در دوران جنگ با تمام رنج‌ها و مقاومت‌ها دیده نمی‌شوند؟ چقدر در این عرصه تحقیق و مطالعه صورت گرفته است؟ در مورد فرماندهان و قهرمانان جنگ داستان‌ها و فیلم‌های متعدد ساخته می‌شود. در مورد جنایتی که هیتلر مرتکب شد، فیلم‌های متعددی به نمایش در آمده است. چرا در مورد زنان فیلمی ساخته نشده؟ مگر زنان قربانی نبودند؟ بیاییم قربانی را تعریف کنیم. آیا قربانی تنها مردان هستند؟

در دوران جنگ جهانی بسیاری از دختران خردسال برای فرار از تجاوز به مدت دو سال در زیر زمین‌ها مخفی و به دور از نور و هوای آزاد توسط مادران‌شان نگهداری شدند. آیا این دختران را از قربانیان جنگ نباید دانست؟

بنای یادبود پیروزی شوروری بعد از جنگ جهانی دوم

این بنای باشکوه ۱۲ متری که ۸۲ سال گذشته بعد از جنگ جهانی دوم برای نقش اتحاد شوروی در پیروزی بر برلین و شکست نازی ساخته شده است. داستان دیگری هم دارد. اینجا محل آرامش پنج هزار از ۸۰ هزار سرباز شوروی است که در جنگ برلین بین ۱۶ آوریل تا ۲ ماه می سال ۱۹۴۵ نقش داشتند و جنگیدند. (۱)

بعضی‌ها این بنا را محراب قهرمانانی می‌نامند که برای آزادی جان شیفته‌شان را فدا کردند. اما بعضی‌ها هم این محراب را مقبره زناکاران و متجاوزگران زنان گمنام می‌نامند. سربازان استالین به تعداد بیشماری از زنان و دختران تجاوز کردند، اما در تاریخ جنگ و قربانیان هیچ نشانی از آنان دیده نمی‌شود. پرداختن و گفت‌وگو در باره تجاوز به دختران و زنان در دوران جنگ هنوز هم در روسیه یک تابو است. (۲)

لازم است بدانیم که زنان و دختران آلمانی پس از جنگ مورد تجاوز و آزار سربازان آمریکائی و دیگر دولت‌های فاتح، به صورت گسترده قرار گرفتند و در این جنایت بزرگ دولت شوروی تنها نبود.

اگر چه هیچ سند و نوشته‌ای در مورد تجاوز به زنان در دوران جنگ نیست ولی از دفترهای خاطرات به دست آمده بعضی از سربازان مانند ولادیمیر جلفند، سرباز یهودی اوکراینی نوشته شده است: «گربه ماده‌های آلمانی اعلام کرده‌اند که انتقام شوهران مرده خود را می‌گیرند.» ولادیمیر در دفتر خاطرات خود ادامه می‌دهد: «آنها باید بدون ترحم نابود شوند. سربازان ما پیشنهاد می‌کنند که آنها را از طریق اندام تناسلی‌شان بزنند، اما من فقط آنها را اعدام می کنم.»(۳)

در اکثر دفاتر خاطراتی که به دست آمده به مساله تجاوز و کشتار زنان اشاره می‌شود. در سال ۲۰۰۸ ب راساس دفتر خاطرات فرانک به اسم «خاطرات زنان در جنگ» فیلمی ساخته شد به نام «ناشناس» که هنرپیشه اصلی آن نینا هاس است و این فیلم باعث شد که خیلی از زنان آزار دیده در دوران جنگ قدم جلو بگذارند و در مورد تجربه‌های تلخ خود صحبت کنند.

یکی از این افراد اینگبورگ بورت است که در برلین حدودا تا ۹۰ سالگی زندگی کرد. دفترچه خاطراتش در اختیار دخترش است. اینگبورگ بورت در سال ۱۹۴۵ دختری ۲۰ ساله بود و زمان جنگ مانند خیلی از دختران دیگر در انبار زیر زمینی مخفی شده بود. او نوشته که ناگهان صدای سربازان روسی و آلمانی همه جا پر شدند و یکی از سربازان او را دید و با تفنگ به او نشانه رفت. از او خواسته شد که لخت شود و بدنش را به نمایش بگذارد و او لخت شد. آن سرباز به او تجاوز کرد و بعد سرباز دیگر و دیگر … نوشته است که احساس مرگ کرده و احساس کرد که دارند او را می کشند. (۴)

اکثر دختران و زنان بین ۱۵ تا ۵۵ سال در برلین مورد تجاوزهای جنسی قرار گرفتند. بر طبق خاطرات نوشته شده اینگبورگ بورت بیش از ۱۰۰ هزار زن در برلین و دو میلیون زن در آلمان مورد تجاوز قرار گرفتند. پس از پایان جنگ دولت آلمان از کسانی که مورد تجاوز جنسی سربازان قرار گرفته‌اند خواست به مرکز پزشکی مراجعه کنند تا با آزمایشات مشخص شود که بیماری مراقبتی نداشته باشند و این تعداد شماره زنانی بود که به مرکز درمانی برای گرفتن گواهی سلامت مراجعه کرده بودند.(۴)

در آن زمان بر طبق ماده ۲۱۸ قانون اساسی آلمان سقط جنین غیر قانونی بود اما به دلیل تجاوز و بارداری خیل عظیمی از زنان، دولت آلمان به تعدادی از زنان اجازه سقط جنین داد.

در بعضی از موارد به هر زن بیشتر از ۷۰ بار تجاوز شد به طوری که ۲۴۰ هزار زن بر اثر تعدد تجاوز درگذشتند. (۶)

خرس قهوه‌ای ایرانی در جنگ

نمونه دیگر از توجه به مردان در جنگ این خرس قهوه‌ای ایرانی است که با دو قوطی کنسرو و یک پسر بچه همدانی معامله شد و به ارتش لهستان پیوست.

در عکس مجسمه ساخته شده به یاد توله خرسی که در طول جنگ در کنار سربازان بوده است را می‌بینید. سربازان این خرس را معامله کردند. زمانی که سربازان لهستانی عازم ایتالیا بودند، چون سربازان نمی‌توانستند بر اساس قانون هیچ حیوانی را سوار کشتی کنند تصمیم گرفتند وویتک را با خود ببرند، با رضایت رئیس ستاد ارتش متنقین با استخدام خرس شش فوتی در صفوف خود به عنوان سرباز با کارت شناسایی، حقوق و شماره سریال مشکل را حل کردند و هر کجا می‌رفتند این خرس را با خود می‌بردند تا بالاخره بعد از جنگ خرس را به باغ وحش سپردند و به عنوان قهرمان جنگی مجسمه‌اش را ساختند.(۶)

مجسمه‌ای که زنان مورد تجاوز قرار گرفته از آن بی نصیب هستند.

وویتک بین مردم و سربازان محبوبیت و شهرت بسیاری به دست آورد تا آنجا که فرماندهان ارتش، نماد گروهان ۲۲ پشتیبانی توپخانه ارتش لهستان را به شکل خرسی که خمپاره‌ای را حمل می‌کند طراحی کردند. (۶)

وضعیت زنان در حمله ارتش آمریکا و غرب به عراق

در حمله آمریکا و غرب به عراق، زنانی که به علت مسائل سنتی در خانه مانده بودند به وسیله سربازان امریکایی دستگیر شدند. آنها را گروگان گرفتند بلکه همسرانشان خودشان را تسلیم کنند. به این زنان توسط سربازان امریکایی تجاوز شد. در دسامبر سوم سال ۲۰۰۳ زنی به نام «نور» در یاداشتی که به صورت قاچاق از زندان به بیرون فرستاده بود نوشت که سربازان آمریکایی زنانی را در ابوغریب گروگان گرفته اند و در زندان نگهداشته شد‌ه‌اند، مجبور کردند که برهنه شوند و به آنها تجاوز کرده‌اند.(۷) در میان ۱۸۰۰ عکسی که توسط نگهبانان زندان در ابوغریب از این زنان گرفته شده، برخی نشان می‌دهد که به زور آنها را برهنه کرده‌اند و در حالت‌های مختلف از آنها عکس گرفته شده است. دولت بوش از انتشار عکس‌های زنان زندانی عراقی در ابوغریب، از جمله عکس‌ زنانی که با اسلحه مجبور به برهنه کردن سینه‌های خود شده‌اند خودداری کرده است (گرچه این عکس‌ها در کنگره نشان داده شده).(۸)

زنان عراقی به دلیل مساله فرهنگی و سنت که آبرو و «ناموس» بخش مهمی از آن است در مورد تجاوزها و توهین‌ها حرفی نمی زنند. کلایه به مدت شش هفته در بازداشتگاه بدون اتهام نگهداشته شده بود و به او توهین و فحاشی شده بود. (۹)

در سپتامبر ۲۰۰۳ خانم سلوا توسط پرسنل نظامی ایالات متحده به بازداشتگاهی در تکریت منتقل شد، جایی که یک افسر آمریکایی مخلوطی از مدفوع و ادرار انسان را در یک ظرف فلزی ریخت و زیرآن را روشن کرد و یک قمه سنگین به سلوا داد تا آن را هم بزند. سلوا می گوید: «خیلی خسته شده بودم. به گروهبان گفتم نمی‌توانم این کار را ادامه دهم. مرد دیگری نزدیک ما بود. گروهبان به سمت من آمد و در گوشم زمزمه کرد: اگر این کار را نکنی، به یکی از سربازان می گویم که بهت تجاوز کند.» سلوا نتوانست به داستان ادامه دهد. (۱۰)

به زنان عراقی تجاوز شد، رویشان ادرار کردند وبه بدترین شکلی آنها را آزار و اذیت کردند و دنیا سکوت کرد و چشمش را بست. خانم خامس، زندانی دیگری گفت که به مدت ۴۸ ساعت بیهوش شده بود. او مدعی شد که در یک روز ۱۷ بار توسط پلیس عراق در حضور سربازان آمریکایی مورد تجاوز قرار گرفت.(۱۱)

و زن دیگر، نادیا گزارش داد که توسط سربازان آمریکایی بدون جرمی در زندان نگهداری شده بود و توسط سربازان آمریکایی مورد تجاوز قرار گرفته که به او از لحاظ روحی و جسمی صدمه عمیقی زده است. (۱۲) این جنایت‌ها در سر تاسر عراق اتفاق افتاده و زنان بدون اتهام و یا جرمی به زندان رفتند و هفته‌ها در زندان مورد تجاوز و آزار جنسی قرار گرفتند. این حوادث از چشم جامعه جهانی و مردم ایالات متحده پنهان نگه داشته شده است. بوش تاکید کرده است که این اقدامات چند نفر بوده و نتیجه سیاست نظامی نبوده است. با این حال، یک گزارش ۵۳ صفحه‌ای، که توسط نیویورکر به دست آمده و توسط سرلشکر آنتونیو ام. تاگوبا نوشته شده است گفته شده که این گزارش برای انتشار عمومی تهیه نشده است. در این گزارش همدستی به شکنجه جنسی توسط کل سیستم زندان ارتش اشاره می‌کند. به طور خاص،آنتونیو ام. تاگوبا دریافت که بین اکتبر و دسامبر ۲۰۰۳ موارد متعددی از «سوءاستفاده‌های جنایی – سادیستی، آشکار و عمدی» در عراق وجود داشته است.(۱۳) در واقع با مسکوت گذاشتن این وقایع توسط دولت بوش، قربانیان را ساکت کردند. عده‌ای از دختران که به وسیله سربازان آمریکایی حامله شده بودند توسط پدران‌شان برای حفظ آبرو و غیرت مخفیانه به قتل رسیدند. (۱۴)

به گفته روزنامه‌نگار ایتالیایی جولیانا اسگرنا به نظر می‌رسد که بمب آتش‌زا در طول حمله آمریکا به فلوجه بر روی زنان و کودکان استفاده شده و ارتش ایالات متحده از ارائه مراقبت‌های پزشکی به غیرنظامیان زن جلوگیری می‌کرده است.(۱۵)

دکتر اوسما خصمی آل محمدی گزارش داده است که به بیماران غیر نظامی رحم نمی‌کردند. او گفته: «سربازان بیمار را از تخت‌هایشان می‌کشیدند و به دیوار هل می‌دادند. من با یک زن در حال زایمان بودم، هنوز بند ناف بچه قطع نشده بودکه یک سرباز آمریکایی با فریاد به یکی از اعضای گارد ملی [عراق] دستور داد که مرا دستگیر کند و دستانم را ببندد.»(۱۶)

در جنگ ایران و عراق زنان زیادی مورد تجاوز و شکنجه قرار گرفتند. مریم کاظم زاده که عکاس دوران جنگ و راوی یکی از خشن‌ترین رویدادهای جنگ ایران و عراق بود، گوری بی‌نام و نشان را یافت که متعلق به زنانی بود که مورد تجاوز ارتش عراق قرار گرفتند. این گور در سال ۶۳ یافته شد. سال ۶۵ که بار دیگر به آن منطقه رفت، اثری از آن نبود. کاظم زاده در نشستی که چند سال پیش در دانشگاه تهران برگزار شده بود، ماجرا را با جزئیات بیشتری تعریف کرده است:‌ «سال ۶۵ در منطقه بستان، عراقی‌ها به زنان تجاوز کردند و آنها را کشتند. در بخش‌هایی از منطقه یادواره‌ای برای زنان ساخته بودند و نوشته‌هایی را بالای تپه‌‌ها زده بودند مبنی بر اینکه یادتان را گرامی می‌داریم. برای تهیه گزارش به آن منطقه رفتم. زمانی که عکس‌ها در مجله زن روز منتشر شد، برخوردکردند که چرا عکس ها را منتشر کردم.»

دو سال بعد از آن بازدید کاظم‌زاده دوباره راهی همان نقطه می‌شود و این بار این‌طور روایت می‌کند: «برای بار دوم که به آن منطقه رفتم، تمامی نشانه‌ها را از آن منطقه برداشته بودند و انگار لکه ننگینی بر آن سرزمین بود. اینها نشان می‌دهد که ما نمی‌خواهیم واقعیت‌ها را بیان کنیم و حس مالکیت جامعه مردسالارانه منجر به کمرنگ کردن عامدانه این ستم جنسی شد.»(۱۷)

تصویری که می‌بینید، حاصل بازدید کاظم‌زاده از همان گور دسته جمعی زنان است که او روزی در اینستاگرام خود هم منتشر کرده بود.

به جرم زن بودن حتی از تاریخ جنگ هم حذف می‌شویم در صورتی‌که ما زنان در پشت صحنه های جنگ نبودیم، ما در خط مقدم جبهه، در خانه‌هایی که ویران شد بودیم.

حدود ۵۰۰ نفر زن در جنگ ایران و عراق در خط جبهه جنگیدند و نزدیک به۲۵ هزار دکتر زن، پرستار و خدمات در خط مقدم جبهه خدمت کردند. گزارش شده است که بسیاری از زنان ایرانی که در مناطق نبرد زندگی می کردند نیز مورد خشونت نیروهای متجاوز عراقی از جمله تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.

علاوه بر آن، صدها هزار زن، همسر و فرزندان خود را در جنگ از دست دادند و زنان بسیاری زنان بیوه که همسران‌شان را در جنگ از دست داده بودند به اجبار با برادران همسران‌شان جدا از خواست قلبی ازدواج کردند. (۱۸)

چرا در مورد این فجایع حرفی زده نمی‌شود؟ در هر کوی و میدانی مجسمه‌های سربازان و نظامیان در جنگ برپاست اما در هیچ جای دنیا مجسمه‌ای از زنان قربانی جنگ دیده نمی‌شود. زنان برای سربازان غذا تهیه کردند و لباس سربازی دوختند و در مورد لزوم لباس‌ها را بخیه زدند و رفو کردند و این مادران بودند که سربازان شجاع تربیت کردند اما نامی از این مادران نیست. نه به اندازه کافی فیلمی ساخته شده و نه برای قربانیان تجاوز بنای یادبودی ساخته شده و نه نامی از آن ها باقی مانده است. این زنان، آفریننده قهرمانان، مورد تجاوز و آزارهای طاقت فرسائی قرار گرفته‌اند که لازم و شایسته است روزی به نام این زنان ثبت شود.

آیا زمان آن نیست تا روزی را هم به یاد زنان قربانی جنگ تعیین کنیم؟

منابع:

1,2,3.4, 5) The Rape of Berlin by Lucy Ash , BBC , Berlin May 2015

6) ONE NEWS BOX- History

7) “Executive summary of Article 15-6 investigation of the 800^th
Military Police Brigade by Maj. Gen. Antonio M. Taguba”

NBC News, March 4, 2004, online, Internet, /

8) Luke Harding, “The Other Prisoners,” The Guardian U.K. 20 May 2004, online, Internet:.

9)ibid

10) McKelvey, Tara, “Unusual Suspects, What happened to the women held at Abu Ghraib? The government isn’t talking. But some of the women are” . American Prospect Online, February 1, 2005,

11) Gail Hassan, “Colonial violence Against Women in Iraq,” Counter Currents.org 31 May 2004, online, Internet:

12) Iraqi Woman Recalls Abu Graib rape ordeal”, July 21 (no year), Islam online,:

13) Hersh, Seymour, The New Yorker, 2004,