یکشنبه ۸ خردادماه: دهها پرستار از مراکز خدمات درمانی وابسته به سازمان تأمین اجتماعی در تهران، گردهم آمدند تا به عدم توجه به مطالبات‌شان اعتراض کردند. مطالباتی که پیشتر در ۳ تجمع اعتراضی سال گذشته نیز مطرح شده بود اما تاکنون به جایی نرسیده.
پرستاران که همگی با لباس‌های سفید محل کارشان در تجمع صبح یکشنبه حضور داشتند شعارهای مختلفی سر می‌دادند، اما دو شعار بیشتر از بقیه سر داده می‌شد که از مهمترین مطالبه آنان و بی‌توجهی مسئولان حکایت داشت:
«قانون سختی کار − حق مسلم ماست»
«همه‌ش شعار شنیدیم − هیچ عملی ندیدیم»
یکی از پرستاران معترض در مورد تجمع ۸ خردادماه چنین می‌گوید:
«به دلایل مختلفی اینجا جمع شده‌ایم و اعتراضات زیادی داریم چون مشکلات ما پرستاران تأمین اجتماعی یکی دوتا نیست. مشکلات از سال‌ها قبل بوده و انباشت آن به اضافه مشکلات جدید، باعث به وجود آمدن نارضایتی‌های زیادی در بین همکاران شده است. مهمترین مسئله ما این است که برای بازنشستگی با ۲۰ سال بیمه‌پردازی، نمی‌توانیم از قانون مشاغل سخت و زیان‌آور استفاده کنیم و در واقع ما مشمول این قانون نمی‌شویم. در حال حاضر ما پرستاران شاغل در سازمان تأمین اجتماعی می‌توانیم به صورت زودتر از موعد و ۲۵ سال بیمه‌پردازی بازنشسته شویم اما باید مابه‌التفاوت ناشی از «سنوات ارفاقی» را بنابر دستورالعمل آقای «مصطفی سالاری» مدیرعامل سابق سازمان تامین اجتماعی بپردازیم. نکتهٔ دیگر که برای پرستاران مرد شاغل در سازمان مشکلاتی ایجاد کرده این است که طول خدمت سربازی در سوابق سختی و زیان‌آور خود محاسبه نمی‌شود. در حالی که پیشتر مدیران سازمان تأمین اجتماعی وعده داده بودند که آن را حساب کنند.»
پرستار دیگری نیز در ادامه صحبت‌های همکارش بیان می‌کند:
«یک مشکل دیگر ما، عدم تطابق احکام حقوق و دستمزدهای‌مان با پرستاران شاغل در مجموعه وزارت بهداشت است که این خود یک تبعیض آشکار است. در تجمعات قبلی هم ما این مسئله را مطرح کرده و حتی در نامه‌هایی خطاب به رؤسای سازمان تأمین اجتماعی هم نسبت به این تبعیض اعتراض کردیم اما متأسفانه هنوز پاسخ درست و قانع‌کننده‌ای به ما نشده است. حرف ما این است که دستمزدهایی که تحت عنوان ‘فوق‌العاده ویژه’ به پرستاران وزارت بهداشت تعلق می‌گیرد، عیناً به ما هم تعلق بگیرد تا حقوق‌ها و دستمزدها همسان شود و الا این تبعیض باعث سرخوردگی و دلسردی بخشی از کادر درمان کشور می‌شود و چه بسا روی کیفیت خدمات‌دهی آنان هم تأثیر منفی بگذارد.»
پرستار دیگری هم در مورد اعتراض به نحوه پرداخت دستمزدها و تبعیض در آن می‌گوید:
«ما پرستاران تأمین اجتماعی، خصوصاً در چند سال اخیر شاهد بی‌عدالتی‌های زیادی هستیم و با اینکه کل سیستم پرستاری ما دچار تبعیض و بی.عدالتی است اما در تأمین اجتماعی این تبعیض‌ها بسیار بیشتر است. هم پرداختی‌ها به پرستاران تأمین اجتماعی کمتر است، هم دستمزدهای ‘فوق‌العاده ویژه’ پرداخت نمی‌شود و هم به‌طور ناگهانی اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور را متوقف کرده‌اند. وقتی هم که ما اعتراض می‌کنیم و می‌گوییم چرا حقوق ما را پایمال می‌کنید، سازمان می‌گوید که ما قوانین داخلی خودمان را داریم.»
«ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری»
با گذشت حدود نیم ساعت از تجمع و در هرحالیکه آرام آرام بر شمار مأمورین انتظامی و نیروهای یگان ویژه که چند متر دورتر از محل تجمع صف کشیده‌اند، افزوده می‌شود، پرستاران بنری را رو نرده‌های ساختمان سازمان تأمین اجتماعی نصب می‌کنند که در آن نوشته شده: «مطابق ماده ۱۰۳ قانون اداری و بر اساس رأی قطعی اخیر دیوان عدالت اداری، سازمان تأمین اجتماعی موظف به بازنشستگی کادر درمان با ۲۵ سال سابقه کار می‌باشند»
اما موضوع چیست؟ طبق قانون تأمین اجتماعی، امکان بازنشستگی زودتر از موعد با ۲۰ سال بیمه‌پردازی مستمری و با ۲۵ سال بیمه‌پردازی متناوب برای مشمولان مشاغل سخت و زیان‌آور، وجود دارد. با این حال و به گفته پرستاران معترض، سازمان تأمین اجتماعی به استناد «ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری» شروط دیگری را برای کارکنان مشمول قانون تأمین اجتماعی در نظر گرفته است. پرستاران می‌گویند کمیسیون اجتماعی مجلس به مشکل آنها رسیدگی نمی‌کند و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم پاسخگوی خواسته‌های آنان نیستند.
موضوع سابقه خدمت
یکی دیگر از پرستاران در اینباره می‌گوید:
«تا آذرماه سال ۱۳۹۷ ما پرستاران شاغل در سازمان تأمین اجتماعی با داشتن ۲۰ سال سابقه خدمت از این قانون بهره‌مند و بازنشسته می‌شدیم، اما از سال ۹۷ به بعد سازمان تأمین اجتماعی دستورالعمل‌هایی صادر کرد مبنی بر اینکه سابقه خدمت پرستاران شاغل در این سازمان برای بازنشستگی باید حداقل ۲۴ سال باشد. این مسئله باعث شد تا ما چندین تجمع اعتراضی مقابل سازمان تأمین‌اجتماعی و مجلس شورای اسلامی برگزار کنیم. حتی کار به نامه‌نگاری و طومارنویسی هم کشید و در نهایت به دیوان عدالت اداری شکایت کردیم. اما سازمان تأمین اجتماعی موفق شد به نفع خود از دیوان عدالت اداری رأی بگیرد. از سال گذشته اما سازمان تأمین اجتماعی شرایط را برای ما پرستاران سخت‌تر کرد. به‌طوری که دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان‌آور محاسبه نشده و همکاران مرد باید ۲۷ سال خدمت کنند و پرداخت حق بیمه سه سال هم بر عهده خود آنان است. در مجموع یکی از عمده‌ترین انگیزه‌ها برای تجمع امروز همین است که سازمان تأمین اجتماعی هر روز دایره سخت‌گیری نامنصفانه را برای ما تنگ‌تر می‌کند و حقوق ما را زیرپا می‌گذارد. آن هم در شرایطی که در دو سال اخیر، ما بحران کرونا را داشتیم و پرستاران بیمارستان‌های تأمین اجتماعی دوشادوش پرستاران بیمارستان‌های دولتی به بیماران مبتلا به ویروس کرونا ارائهٔ خدمت کردند که البته وظیفه تک‌تک ما بوده و هست. اما اینکه آقایان مسئول، از طرفی در رسانه‌ها و صداوسیما در حد حرف و گفتار از ما تجلیل می‌کنند و ما را مدافع سلامت و جهادگر می‌نامند، اما در عمل به این شکل، حق ما را پایمال می‌کنند و به اعتراضات ما هم توجهی ندارند، بسیار غیرمنصفانه و غیرمسئولانه است.»
معلق کردن قانون به بهانه کسر بودجه
آنطور که پرستاران معترض می‌گویند تا آذرماه سال ۱۳۹۷ قانون مشاغل سخت و زیان‌آور اجرا می‌شده اما به ناگهان اجرای آن متوقف و غیرقانونی شد. علت چیست؟ یکی دیگر از پرستاران معترض که سابقه فعالیت صنفی نیز دارد، پاسخ می‌دهد:
«بعد از اجرای طرح تحول سلامت در سال ۱۳۹۳ شاهد افزایش میزان قابل توجه تعرفه‌های پزشکی بودیم و این طرح نیز در سازمان تأمین اجتماعی بدون داشتن زیرساخت‌ها و راهنماهای بالینی که برخی خدمات القایی را محدود می‌کند، اجرا شد و باعث شد هزینه‌های بسیار زیادی به سازمان تأمین اجتماعی تحمیل شود. براساس آمار کارشناسان خود سازمان، در طول اجرای طرح تحول سلامت هزینه‌های بخش درمان آن بیشتر از ۲,۵ برابر شد. طبیعتاً با توجه به مشکلات مالی ناشی از اجرای این طرح در تأمین اجتماعی، یکی از راه‌ها برای صرفه‌جویی، عدم موافقت با اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور است. به همین جهت این قانون از سال ۱۳۹۷ که سازمان به کسری بودجه خورد، اجرا شد. در واقع هزینهٔ تصمیم غیرکارشناسی و غیرعلمی سازمان تأمین اجتماعی از جیب ما پرستاران پرداخت می‌شود و این یکی از دلایل اعتراضات ماست.»
با پرستار دیگری گفتگو می‌کنم. او نیز درباره عدم اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور با تأیید اظهارات همکارش می‌گوید:
«ببینید! ریشه تمام مشکلاتی که در سالیان اخیر گریبانگیر ما پرستاران شاغل در سازمان تأمین اجتماعی شده، به‌دلیل اجرای طرح تحول سلامت است. طرحی که از سوی دکتر قاضی‌زاده هاشمی در دولت آقای روحانی بدون اینکه قانون مجلس باشد و صرفاً با لابی‌گری برای اجرا موافقت هیأت دولت را گرفت. هرچقدر ما شاغلین و کارشناسان هشدار دادند که این طرح چه عواقب منفی‌ای در پی دارد، هیچکس گوش نداد. کسی در وزارت بهداشت به هشدارهایی که می‌توانست بحران‌سازی نکند و یا حداقل امروز جلوی بحران را بگیرد توجهی نکرد و الان می‌بینیم که طرح تحول سلامت با شکست مواجه شده و مشکلاتی را هم نه فقط برای پرستاران که برای پزشکان و کلیه کادر درمان به وجود آورده است.»
اعتراض به تبعیض
همانطور که پیشتر در صحبت‌های پرستاران معترض شاغل در سازمان تأمین اجتماعی ذکر شد، تبعیض در پرداختی‌ها بین آنان و پرستاران وزارت بهداشت، نارضایتی‌هایی را برایشان به وجود آورده و یکی از مطالبات آنان هم عدالت در پرداخت دستمزدهاست. یکی از پرستاران در مورد آن توضیح می‌دهد:
«چون سازمان تأمین اجتماعی طبق اساسنامهٔ خود یک سازمان عمومی غیردولتی‌ست، بنابراین در بسیاری از پرداختی‌ها، بخشنامه‌ها و امتیازاتی که وزارتخانه می‌دهد دستش باز نیست و کلاً همه‌چیز آن جدا از وزارت بهداشت است. ولی در مراکز درمانی سازمان تأمین اجتماعی کاری که ما پرستاران انجام می‌دهیم مشابه کار سایر پرستاران حقوق‌بگیر وزارت بهداشت و حتی بیشتر از آنان است. به این معنا که ما باید مطابق استانداردها در سطح وزارت بهداشت و با توجه به بخشنامه اعتباربخشی و دستورالعمل‌های موجود، همان خدمات در بیمارستان‌های دولتی و حتی بهتر را ارائه دهیم. به دلیل اینکه بیماران تأمین اجتماعی با توجه به اینکه پرداخت حق بیمه توقعات بالاتری دارند بنابراین در بیمارستان‌های تامین اجتماعی حجم کار ما پرستاران بیشتر است اما از آن طرف می‌بینیم که مزایای دریافتی ما کمتر است که این مسئله باعث شده این چند ساله اختلافاتی هم ایجاد شود و به سبب این بی‌عدالتی و تبعیض‌ها، تجمعاتی هم برگزار کنیم.»
این پرستار در خصوص پرداخت دستمزدهایی تحت عنوان «فوق‌العاده ویژه» نیز چنین می‌گوید:
«فوق‌العاده ویژه یکی از اقلام حکم حقوق است و جزو حقوق پرداختی ماهانه‌ست که برای کارکنان سایر وزارتخانهها از سالهای قبل برقرار بوده، وزارت بهداشت هم از اسفند ۱۳۹۸ برقرار کرد و مبلغ آن حدود ۳,۵ میلیون تومان است. به عبارتی پرستار شاغل در وزارت بهداشت اگر ماهانه ۱۱ میلیون تومان دریافتی داشته باشد، این دریافتی برای پرستار شاغل در سازمان تأمین اجتماعی با کار مشابه حدود ۷,۵ میلیون تومان است که البته دریافتی پرستاران تأمین اجتماعی از این مقدار هم کمتر است. در بحث فوق‌العاده ویژه، شما ببینید بسیاری از کارکنان سازمان‌ها و وزارتخانهها از جمله پرستاران بیمارستان‌های دولتی آن را دریافت کرده‌اند اما فوق‌العاده ویژه هنوز به پرستاران تأمین اجتماعی تعلق نگرفته است و این باعث شده احکام خام حقوقی پرستاران تأمین اجتماعی نصف احکام حقوقی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های دولتی باشد»
او در ادامه بیان می‌کند:
«بعد از افزایش امتیازات فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری و افزایش ‘فوق‌العاده ویژه’ برای پرستاران وزارت بهداشت، اکنون صحبت از برقراری فوق‌العاده خاص است که این آیتم در حکم حقوقی بسیاری از وزارتخانهها از قبل بوده و اخیراً بسیاری از وزارتخانهها مجوز آن را از سازمان برنامه و بودجه برای کارکنان خود گرفته‌اند. وزارت بهداشت هم به دنبال برقراری آیتم ‘فوق‌العاده خاص’ است. آیتم فوق‌العاده خاص نیز جزو حقوق دریافتی ماهانه‌ست که بعضی نهادها مثل وزارت نفت و قوه قضائیه آن را به کارکنان خود می‌پردازند. وزارت بهداشت هم بدنبال برقراری فوق‌العاده خاص است، اما در سازمان تأمین اجتماعی هیچ پیگیری‌ای دربارهٔ این آیتم‌ها نشده است.» این پرستار در ادامه تأکید می‌کند: «حتی اگر فوق‌العاده ویژه را هم سازمان تأمین اجتماعی بخواهد برقرار کند که البته به تازگی دستور پرداخت آن، نه برای ما که صرفاً برای کارکنان درمانی صادر شده است، با فوق‌العاده خاصی که احتمالاً در وزارت بهداشت اجرا می‌شود همان اختلاف برقرار خواهد بود یعنی با این آیتم‌هایی که هر روز ممکن است اضافه شود باز هم اختلاف حقوق پرستاران تأمین اجتماعی با سایر پرستاران وجود خواهد داشت و تبعیض کماکان برقرار خواهد بود.»
ادامه اعتراض‌ها
در حالیکه به ظهر یکشنبه هشتم خردادماه، نزدیک می‌شویم، تجمع پرستاران شاغل در سازمان تأمین اجتماعی هم آرام آرام خاتمه می‌یابد. در راه برگشت، یکی از پرستاران خطاب به جمع حاضر تأکید می‌کند که برگزاری تجمعات اعتراضی تا رسیدن به خواسته‌هایشان ادامه خواهد داشت. باید منتظر ماند و دید واکنش سازمان تأمین اجتماعی چه خواهد بود و آیا آنان حاضر به تحقق مطالبات پرستاران می‌شوند یا خیر.