روز چهارشنبه ۴ خرداد، وزارت خارجه جمهوری اسلامی، کاردار سفارت یونان در تهران را فراخواند تا به توقیف نفتکش ایرانی در آبهای یونان و تحویل محموله آن به آمریکا اعتراض کند.
نفتکش توقیفشده در آبهای یونان «لارا» نام دارد که مالکیت آن با روسیه است. این نفتکش که پیشتر نامش «پگاس» بوده است ۷۰۰ هزار بشکه نفت ایران را حمل میکرد.
براساس اطلاعیهای که سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی روز ۵ خرداد منتشر کرد، این نفتکش به دلیل وضعیت بد آب و هوایی و نقص فنی «به منظور حفظ ایمنی پرسنل و کشتی به سواحل یونان پناه برد».
اعلام شده که این رویداد ۲۶ فروردین / ۱۵ آوریل رخ داده است ولی بر اساس بیانیه طرف ایرانی، مقامهای یونانی «هیچ گونه همکاری و کمکرسانی با کشتی مدنظر» انجام ندادهاند و در نهایت با تبعیت از حکم دادگاهی در آمریکا، محموله آن را به آمریکاییها تحویل دادند.
سازمان بنادر و دریانوردی ایران این اقدام را «مصداق بارز دزدی دریایی» خوانده و گفته است که چون کشتی نقص فنی داشته، کار آمریکاییها برای تخلیه بار آن «خطر آلودگی» محیطزیستی هم داشته است و بنابراین دولت یونان هم به تعهدات بینالمللیاش در مورد تردد آزاد در آبهای بینالمللی و کمکرسانی به کشتیهایی که در وضع اضطراری قرار دارند عمل نکرده و هم برای محیط زیست خطر ایجاد کرده است.
همزمان با این رویداد در ایالات متحده، روز چهارشنبه تحریمهایی علیه «شبکه قاچاق نفت و پولشویی تحت حمایت روسیه برای نیروی قدس سپاه پاسداران ایران» وضع شد.
وزارت خزانهداری ایالات متحده گفت این شبکه توسط شخصیتهای فعلی و سابق نیروی قدس، «با حمایت سطوح ارشد دولت روسیه» رهبری میشود و شامل شرکتهای چینی و یک دیپلمات سابق افغانستانی میشود. وزارت خزانهداری همچنین افزود این شبکه صدها میلیون دلار برای نیروی قدس ایران و متحدان تهران، حزبالله لبنان جمعآوری کرده و به تهران کمک کرده است که از گروههای شبه نظامی نیابتیاش حمایت کند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیهای گفت:
«در حالی که ایالات متحده به دنبال بازگشت متقابل به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، ما به شدت تحریمها را بر تجارت غیرقانونی نفت ایران اعمال خواهیم کرد.»
این شاید پاسخ روشن ولی غیرمستقیمی بود به سناتورهای جمهوریخواه که در جلسه استماع کنگره از دولت بایدن به دلیل چشم بستن بر تلاش ایران برای دور زدن تحریمها انتقاد کرده بودند.
نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک و سفارت روسیه در واشنگتن هنوز درباره این اقدام آمریکا واکنشی نشان ندادهاند.
نیروی قدس بازوی خارجی سپاه پاسداران است و شبهنظامیان متحد ایران را در خارج از کشور کنترل میکند. دولت ترامپ در سال ۱۳۹۸ سپاه را در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی وزارت امور خارجه قرار داد. این اولین باری بود که واشنگتن رسماً نیروی نظامی رسمی کشور دیگری را گروه تروریستی نامید.
همزمان دولت بایدن همچنان درگیر گفتگوهای غیرمستقیم برای احیای برجام است ولی همین ماندن یا نماندن سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی چشمانداز دستیابی به توافق را از بین برده است.
در ارتباط با برقراری این تحریمهای جدید و همچنین درخواست سناتورها از وزارت خارجه آمریکا برای تحریم چین در صورت خرید نفت ایران، لئو پنگیو، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن، گفت چین همیشه با تحریمهای یکجانبه مخالف است. لئو گفت:
«اعمال عمدی تحریمهای یکجانبه، بهویژه اگر به منافع طرف ثالث لطمه بزند، نه اعتماد متقابل بین طرفهای مربوطه را افزایش میدهد و نه به تلاشهای مشترک آنها برای حل برخی مسائل بینالمللی کمک میکند.»
به نظر میرسد واشنگتن کمکم خود را برای گزینه مرگ برجام آماده میکند. روز چهارشنبه همزمان با اعلام این تحریمها، رابرت مالی، مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا و مقام ارشد این کشور در مذاکرات وین به سناتورهای کنگره گفت که «بخت احیای توافق هستهای در بهترین حالت اندک است» و «واشنگتن آماده تشدید تحریمها علیه ایران است».
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم درباره برقراری تحریم «شبکه قاچاق نفت و پولشویی تحت حمایت روسیه برای نیروی قدس سپاه پاسداران ایران» گفت:
«سیگنالی که ما ارسال میکنیم این است که ما فعالیتهای غیرقانونی نیروی قدس، سایر گروههای نیابتی ایران و گروههای تروریستی که از حمایت ایران برخوردار هستند را تحمل نمیکنیم.»
تحریمها شرکت RPP LLC مستقر در روسیه را که وزارت خزانهداری گفته است برای کمک به انتقال میلیونها دلار به نمایندگی از نیروی قدس استفاده میشود و Zamanoil DMCC مستقر در امارات را هدف قرار میدهد که واشنگتن آن را به همکاری با دولت روسیه و شرکت روسنفت Rosneft متهم کرده است. آمریکا میگوید که این شبکه در کار ارسال نفت ایران به شرکتهای اروپایی بودهاند.
یک دیپلمات سابق افغانستان در مسکو نیز در فهرست تحریمها قرار گرفت به همراه چندین نفر از اعضای سپاه پاسداران.
در میان شماری از شرکتهای تعیینشده مستقر در چین، شرکت با مسئولیت محدود Haokun Energy Group مستقر در پکن و شرکت تابعه آن در هنگ کنگ China Haokun Energy Limited بودند. وزارت خزانهداری شرکت China Haokun Energy Limited را به خرید میلیونها بشکه نفت ایران از سپاه قدس متهم کرد.