دیرین‌شناسان اخیراً پی به وجود بقایای دایناسور سخت‌سری به ابعاد یک سگ درشت‌اندام برده‌اند که گویا تصورات‌مان از اوضاع زمین ماقبل تاریخ را که مملوء از خزندگان باستانی بوده، دگرگون خواهد کرد. تیم پژوهش‌گران این بررسی مدعی‌اند که سیاره ما خیلی بیشتر از آنچه فکرش را می‌کرده‌ایم میزبان دایناسورهای ریزجثه‌تر بوده است.
دیوید ایوانز (David Evans)، دیرین‌شناس دپارتمان علوم طبیعی موزه سلطنتی اونتاریوی کانادا، و از نویسندگان گزارش این کشف، اظهار کرده: “[زمین] احتمالاً جهانی مملوء از گونه‌های متنوع حیات دایناسوری بوده؛ هم از انوع بزرگ و هم کوچک‌شان”.
سیاره ما امروزه میزبان جانوران نسبتاً ریزاندامی از قبیل پستانداران و خزندگان است. اما فسیلی که اخیراً پیدا شده، تصویری سراسر متفاوت از زمین عهد مزوزوئیک را در حدفاصل ۲۵۰ تا ۶۵ میلیون سال پیش، که مملوء از موجودات غول‌آسا بوده، به تصویر می‌کشد. دانشمندان هنوز در این‌باره مرددند که آیا در این دوره واقعاً جانواران بزرگ‌تری می‌زیسته‌اند و یا اینکه بقایای‌شان صرفاً از گزند زمان بهتر محافظت شده است. حال، قطعات گوناگونی که از فسیل این جمجمه ضخیم باستانی در بستر رودخانه‌‌ی باستانی‌ای در جنوب ایالت آلبرتای کانادا پیدا شده، شواهدی را در پشتیبانی از فرضیه دوم در اختیار دانشمندان قرار داده است.
این فسیل، مربوط به دایناسور گیاهخواری می‌شده که چیزی در حدود ۸۵ میلیون سال پیش، با پاهای ورزیده و سنگینش روی زمین قدم برمی‌داشته است. این حیوان، با طول ۱،۸ متر از نوک بینی تا نوک دم، و وزنی در حدود ۴۰ کیلوگرم، برآمدگی استخوانی سختی به ضخامت ۱۰ سانتیمتر را روی سرش داشته که احتمالاً او را در حملات شاخ‌به‌شاخ، از حریف‌اش برتری می‌داده است. همین قیافه هم باعث شد اسم این خزنده باستانی را Acrotholus audeti بگذارند؛ که به زبان یونانی یعنی «گنبد رفیع».
Acrotholus، قدیمی‌ترین گونه از گروه دایناسورهای سخت‌سری موسوم به Pachycephalosaur در آمریکای شمالی و احتمالاً تمام جهان است. تیم دانشمندان، با بررسی جایگاه این گونه‌های نویافته در شجره‌ی نَسبی Pachycephalosaurها متوجه شدند که هنوز انواع متنوعی از این تیره، و همچنین سایر دایناسورهای ریزاندام هست که پیدا نشده‌اند – جانورانی که وزن هرکدام‌شان کمتر از ۱۰۰ کیلوگرم است.
به‌گفته ایوانز، “وقتی به عصر دایناسورها نگاهی می‌اندازیم، راحت می‌شود توجه خود را به معطوف به حیوانات بزرگی از قبیل تیرانوسور کرد. اما شواهد فزاینده‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه چنین محیطی مملوء از دایناسورهای کوچک هم بوده است”. امروزه اطلاعات‌مان از این‌گونه دایناسورها بیشتر محدود به همان Pachycephalosaurهاست؛ چراکه جمجمه‌های ضخیم‌شان بهتر از گزند زمان محفوظ مانده‌اند. مابقی بخش‌های اسکلت این جانوران، مثل باقی دایناسورها، تا پیش از اینکه به فسیلی بدل شوند، راحت دستخوش فرسایش و یا طعمه مهاجمین می‌شده‌اند.
مایکل رایان (Michael Ryan)، از متخصصین موزه علوم طبیعی کلیولند، در این‌باره می‌گوید: “می‌توانیم پیش‌بینی‌اش را بکنیم که دایناسورهای کوچک بسیاری نظیر Acrotholusها، توسط همین پژوهش‌گرانی که مایل به بررسی استخوان‌های ریز پراکنده در محل هستند، کشف خواهد شد”.
منبع: Agance-France Presse
توضیح تصویر:
۱ – طرحی از یک Acrotholus audeti، مربوط به 85 میلیون سال پیش؛ به اتفاق لاک‌پشتی از نوع Neurankylus lithographicus / طراح: Julius Csotonyi