تحریم‌های آمریکا و اروپا که به دلیل حمله ۲۴ فوریه روسیه به اوکراین علیه آن کشور اعمال شد، جریان صدور نفت خام روسیه را بیشتر به سمت شرق سوق داده است. بر اساس داده‌های شرکت‌های ناظر بر انتقال نفت حدود ۲۰ نفتکش ایرانی تا اواسط ماه مه/ اردیبهشت سال جاری در نزدیکی سنگاپور لنگر انداخته بودند.
شرکت کپلر – شرکت ردیابی نفتکش‌ها – تخمین زده است که ذخایر نفتی ایران روی دریا در نزدیکی سنگاپور از ۲۲ میلیون بشکه در اوایل آوریل به ۳۷ میلیون بشکه در اواسط ماه مه افزایش یافته است.
ایالات متحده بلافاصله پس از حمله روسیه به اوکراین واردات نفت روسیه را ممنوع کرد. در همان حال اتحادیه اروپا در حال بررسی تحریم نفت روسیه در چند مرحله است. به گزارش رویترز، حمید حسینی، عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفت:
«روسیه می‌تواند تقریبا نیمی از نفت صادراتی خود را در بازارهای جنوب شرق آسیا، به‌ویژه چین عرضه کند و این یک تهدید بزرگ برای صادرات نفت خام ایران است.»
بر اساس گزارش رویترز صادرات نفت ایران به چین در ماه مارس سال جاری بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز برآورد شد. در ماه آوریل صادرات نفت ایران به چین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه کاهش داشته است.
بر اساس آمارهای شرکت کپلر گفت ایران در سه ماهه اول سال جاری روزانه به طور متوسط ۹۳۰ هزار بشکه نفت خام عمدتاً به چین صادر کرده است.
اقبال نفت اورال در بازارهای چین و هند
چین اکنون آشکارا محموله‌های اورال [ نفت روسیه] بیشتری می‌خرد، چنانکه صادرات اورال به چین از جنگ اوکراین به این سو بیش از سه برابر شده است. اخیراً به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا کل واردات نفت چین کاهش یافته است و با این‌حال همچنان این کشور بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه است.
سه منبع به رویترز گفتند که ایران و روسیه در هفته‌های اخیر درباره نحوه تجارت نفت تحت تحریم‌ها با یکدیگر در گفت وگو بوده‌اند. یک منبع گفت که طرف روسی می‌خواهد بداند ایران چگونه تحریم‌های نفتی را دور می‌زند. دو طرف همچنین درباره ایجاد شرکت‌ها، بانک‌ها و صندوق‌های مشترک مذاکراتی انجام داده‌اند.
قرار است هفته آینده الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه به ایران سفر کند. یک منبع دیگر به رویترز گفت مذاکرات درباره نحوه دور زدن تحریم‌های نفتی در دستور کار سفر نواک به تهران قرار دارد. این همکاری‌ها اما رقابت دو کشور برای یافتن خریداران نفت خام اورال روسیه و نفت سنگین ایران را کاهش نداده است. نفت روسیه با کیفیت بهتر و قیمت نازل‌تر، بازار نفت ایران را کساد کرده است. یک تاجر اروپایی با اشاره به تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران به رویترز گفت:
«شما می‌توانید به طور قانونی نفت روسیه را با تخفیف خریداری کنید، اما نفت ایران همچنان موضوع تحریم است، بنابراین طبیعتاً مردم به سراغ گزینه ساده‌تر می‌روند.»
علاوه بر این، سایر فرآورده‌های نفتی روسیه نیز در بازارهای هند و امارات متحده عربی سرازیر می‌شوند.
قرار است در ماه مه واردات نفت کوره روسیه به بندر فجیره امارات متحده عربی دو و نیم برابر افزایش یابد که حدوداً ۱۲۵ درصد بیشتر از میزان صدور نفت کوره روسیه به امارات در ماه آوریل است.
در همین حال، هند خرید نفت خام روسیه را افزایش داده است. بنا به اعلام شرکت کپلر، هند تا اوایل ژوئن بیش از ۳۰ میلیون بشکه نفت خام از روسیه وارد خواهد کرد و به این ترتیب حجم واردات نفتی خود از روسیه را به میزان دو برابر افزایش می‌دهد.