ریزگردها با گرم شدن هوا دوباره ۲۵ استان کشور را پوشانده‌اند. گروهی می‌گویند منشأ اصلی ریزگردهای ایران داخلی هستند و گروهی منشأ آن را خارجی می‌دانند.
ترکیه سرچشمه این گرد و غبارها در ایران را صحرای آفریقا دانسته بود اما مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، ورود گرد و غبار از صحرای آفریقا به کشورمان را رد کرد و گفت «تصاویر ماهواره‌ها حرکت گرد و غبار از حوضه دجله و فرات به کشور را ثبت کرده‌اند».
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ( ایرنا)، رضا بیانی از وزارت جهاد کشاورزی اظهارات ترکیه در این مورد را رد کرد و گفت:
«پایش‌ها و بررسی‌های روزانه ما از طریق تصاویر ماهواره‌ای مدیس نشان می‌دهد منشأ گرد و غباری که ۷ آوریل (۱۸ فروردین) به سمت ایران آمد از ناحیه کانون گرد و غبار غرب موصل و از جنوب ترکیه در مرز با عراق است و این تصاویر را ثبت و آرشیو کرده‌ایم.»
مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره علت پیدایش این گرد و غبارها گفت:
«با احداث سد آتاتورک در ترکیه بر سرشاخه‌های رودخانه‌های دجله و فرات که ۱۰ تا ۱۵ برابر سدهای ایران هستند، میزان آب این رودخانه‌ها که دشت‌های عراق را مشروب می‌کند کم شده و از این رو بسیاری از هورها در پایین‌دست حوضه دجله و فرات از بین رفته‌اند.»
او ادامه داد:
«در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میزان بارندگی در عراق خوب و میزان آب ورودی از ترکیه به حوضه‌های دجله و فرات، وضع بهتری داشت و از این رو شرایط تالاب‌ها و پوشش گیاهی در عراق و ایران هم به نسبت امروز بهتر بود.»
سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از سال ۲۰۱۵ با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای مدیس و چند ماهواره دیگر، پایش و بررسی منشأ کانون‌های داخلی و خارجی گرد و غبارها را در ایران بررسی کرده است.
بیانی درباره منشأ خارجی گرد و غبارها در ایران گفت در غرب کشور پاکستان در مرز با ایران، تالابی است که خشک شده و با فعل و انفعال به وجود آمده در آن منطقه، تقریباً قسمتی از شرق ایران تحت تأثیر رخدادهای گرد و غبار قرار گرفته است و تالابی در غرب افغانستان در استان نیمروز نیز واقع شده و با خشک‌شدن آن، گرد و غبار از آن ناحیه وارد ایران می‌شود.
او افزود «از سمت جنوب ایران، کانون‌های گردوغبار در جنوب ریاض عربستان و در محدوده بیابانی نجران و هافرالبتین وجود دارد و گرد و غبار از این مناطق وارد عراق و سپس وارد آبادان، خرمشهر و اهواز می‌شود».
مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درباره کانون‌های گردوغبار عراق نیز توضیح داد:
«کانون‌های بعدی در کشور عراق و در مناطق الواسط، غرب بصره، غرب موصل و دیرالزور در مرز بین عراق و سوریه است و این کانون‌های گرد و غبار ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهند.»
بیانی همچنین گفت «بر اساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای، مهم‌ترین کانون‌های داخلی گردوغبار در ایران به غیر از کانون شرق اهواز که جنگل‌کاری شده‌اند، مربوط به هامون و جازموریان است».
۷۰ درصد از ریزگردهای کشور منشأ داخلی دارند
درحالی که مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و رئیس سازمان محیط زیست معتقدند که منشأ اصلی گرد و غبارها خارجی هستند، علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی معتقد است که ۷۰ درصد از ریزگردهای کشور منشأ داخلی دارند.
علیرضا شهیدی تنها نیست. برخی از مسئولان و کارشناسان ریشه بحران ریزگردها را در داخل کشور می‌دانند و معتقدند که برای حل این بحران باید به مرزهای خودمان برگردیم و با پرداخت حق‌آبه تالاب‌ها از تبدیل آن‌ها به کانون‌های گرد و غبار جلوگیری کنیم.
این مقامات مسئول معتقدند که برای پرداخت حق‌آبه تالاب‌ها, ابتدا باید وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت اصلاح شود و مصرف ۸۹ درصدی آب کشور در کشاورزی کاهش پیدا کند، در مرحله دوم وزارت نیرو حق‌آبه تالاب‌ها را که بر اساس قوانین کشور در اولویت دوم بعد از آب شرب قرار دارند را باید بپردازد و در سیاست‌های سدسازی خود بازنگری کند.
وحید جعفریان، مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران ماه گذشته «خشک شدن دشت‌های سیلابی، افت آب‌های زیرزمینی و نابودی پوشش گیاهی» را علت اصلی وقوع طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار در سطح ملی دانسته بود.