شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در نشست روز جمعه اول آوریل/ ۱۲ فروردین ماه خود، مأموریت جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران را تمدید کرد. قطعنامه تمدید مأموریت گزارشگر ویژه که از سوی ایسلند ارائه شد، با ۱۹ رأی موافق، ۱۲ رأی مخالف و ۱۶ رأی ممتنع تمدید شد. بدین ترتیب جاوید رحمان، حقوقدان بریتانیایی پاکستانی تبار و استاد دانشگاه برونل لندن، تا یک‌ سال دیگر عهده‌دار رصد وضعیت حقوق بشر در ایران و گزارش‌دهی درباره آن خواهد بود.

حسن نایب هاشم، فعال حقوق بشر، درباره تصویب این قطعنامه به زمانه می‌گوید:

«حسب انتظار، قطعنامه تمدید مأموریت جاوید رحمان در شورای حقوق بشر سازمان ملل تمدید شد و این دستاوری‌ست برای افراد، نهادها‌ و سازمان‌های فعال در زمینه حقوق بشر در ایران. البته باز هم حسب انتظار، نماینده حمهوری اسلامی از اینکه به تعبیر او، از این امکان “استفاده ابزاری” می‌شود، انتقاد کرد و به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در کشورهای دیگر پرداخت که موضوعی‌ بود خارج از دستور کار و موضوع نشست امروز.»

حسن نایب هاشم

به گفته نایب هاشم، پیش از آغاز رأی‌گیری برای تصویب این قطعنامه در نشست امروز، نمایندگان برخی کشورها رأی مخالف خود را برای تحت تأثیر قرار دادن فضا و تأثیر‌گذاری احتمالی بر آرای دیگر کشورها اعلام کردند:

«نماینده پاکستان هم خواستار به رأی گذاشته شدن قطعنامه شد اما این تلاش‌ها در نهایت راه به جایی نبرد و مأموریت جاوید رحمان به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل برای یک سال دیگر تمدید شد.»

کشورهای کوبا، پاکستان، چین، روسیه و ونزوئلا کشورهایی بودند که مخالفتشان با تمدید مأموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران را پیش از آغاز رأی‌گیری اعلام کردند و در جریان رأی‌گیری هم رأی منفی دادند.

در روزهای گذشته و در آستانه پایان مأموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، ده‌ها سازمان حقوق بشری خواهان تمدید مأموریت جاوید رحمان شده بودند. عفو بین‌الملل همراه با ۱۴ سازمان حقوق بشری دیگر در نامه‌ای به اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل این درخواست را مطرح کردند و ۳۷ نهاد حقوق بشری فعال در حوزه ایران هم در نامه دیگری با اشاره به ابعاد مختلف نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی، به ویژه در حوزه زنان و اقلیت‌ها، از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواستند مأموریت گزارشگر ویژه ایران را تمدید کند.

اما در حالی که سال گذشته مأموریت جاوید رحمان با ۲۱ رأی مثبت، ۱۲ رأی منفی و ۱۴ رأی ممتنع تمدید شده بود، امسال شمار آرای مثبت به عدد ۱۹ کاهش یافت و دو رأی به تعداد آرای ممتنع اضافه شد.

کشورهای آرژانتین، فنلاند، فرانسه، آلمان، هندوراس، ژاپن، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالاوی، جزایر مارشال، مکزیک، مونتنگرو، هلند، پاراگوئه، لهستان، کره جنوبی، اوکراین، بریتانیا و آمریکا به تمدید مأموریت جاوید رحمان رأی مثبت دادند. ارمنستان، بولیوی، چین، کوبا، اریتره، هند، اندونزی، قزاقستان، پاکستان، روسیه، ازبکستان و ونزوئلا، مخالفان تمدید مأموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران در جلسه اول ماه آوریل ۲۰۲۲ شورای حقوق بشر سازمان ملل بودند و بنین، برزیل، کامرون، کوته دلویره، گابون، گامبیا، لیبی، مالزی، موریتانیا، نامیبیا، نپال، قطر، سنگال، سومالی، سودان و امارات عربی متحده، رأی ممتع دادند.

سال گذشته و پس از تصویب قطعنامه تمدید مأموریت جاوید رحمان، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، این اقدام را «غرض‌ورزانه، غیر موجه و غیر سازنده» خوانده بود:

اعتراض جمهوری اسلامی به تمدید مأموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران

شورای حقوق بشر سازمان ملل از سال ۲۰۱۱ هر سال یک‌ گزارشگر ویژه در امور ایران معرفی کرده و جاوید رحمان از تیر ماه ۱۳۹۷ عهده‌دار این مسئولیت است.

جمهوری اسلامی ایران در ۱۱ سال گذشته نه تنها پاسخ روشنی به گزارش‌های ارائه شده از سوی گزارشگران سازمان ملل درباره نقض حقوق زندانیان سیاسی، اعدام‌های پرشمار، کشتار شهروندان در جریان اعتراضات سراسری دی ‌ماه ۹۶، مردادماه ۹۷ و آبان ماه ۹۸، نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی همچون بهاییان، فشار بر اقلیت‌های جنسی و اقلیت‌های قومی و زنان نداده بلکه هیچ‌گونه همکاری‌ای با این گزارشگران نداشته است و درخواست آنان برای داشتن امکان سفر به ایران را نیز بی‌پاسخ گذاشته است.