کودکان ناپدید می‌شوند و مواردی از قاچاق انسان توسط گروه‌های امدادی و داوطلبان در امتداد مرزهای اوکراین در میان هرج و مرج بحران پناهجویان ناشی از تهاجم روسیه گزارش می‌شود.
مؤسسات خیریه و گروه‌های حقوقی که در کشورهای همسایه برای پذیرش پناهندگان کار می‌کنند می گویند که با ورود بیش از ۲,۵ میلیون نفر به کشورهای همسایه برای فرار از جنگ، موارد قاچاق، گم شدن کودکان، سوءاستفاده جنسی، اخاذی و استثمار را مشاهده کرده‌اند.
کارولینا ویرزبینسکا، هماهنگ کننده هومو فابر (Homo Faber)، یک سازمان حقوق بشر مستقر در لوبلین لهستان، به گاردین گفت که این موسسه کمک‌رسان مواردی را مشاهده کرده است که والدین ناامید، کودکان را به تنهایی برای پیوستن به اقوام یا دوستان خود به آن سوی مرز اوکراین فرستاده‌اند بدون اینکه کسی در لهستان منتظر آنها باشد.
«این بدیهی است که برای یک کودک بسیار وحشتناک است. کودکانی هستند که در ایستگاه قطار تنها مانده‌اند، سرگرداند و در بدترین حالت ممکن است برخی از آنها به کلی ناپدید شوند. این، متأسفانه، یک مورد فرضی نیست و اتفاق افتاده است. ما در حال حاضر گزارش‌هایی از موارد قاچاق انسان دریافت کرده‌ایم. به زنانی که بی‌پناه وارد لهستان شده‌اند پیشنهاد کار‌های غیرقانونی شده است، کارفرما با آنها بدرفتاری می‌کند و از پرداخت به موقع حقوق خودداری می‌کند. موارد اخاذی و زورگیری هم وجود دارد.»
هومو فابر در هر چهار نقطه گذرگاه مرزی اوکراین به لهستان برای کاهش خطراتی که آوارگان را تهدید می‌کند فعالیت کرده است و یک خط کمک ۲۴ ساعته راه اندازی کرده است که توسط داوطلبان اوکراینی زبان آموزش دیده برای حمایت از زنان و کودکان در حال عبور از مرز اداره می‌شود.
ویرزبینسکا گفت: «ما قویاً احساس می‌کنیم که باید اطلاعات لازم و کافی قبل از ورود زنان به لهستان به دستشان برسد. این‌ها افرادی هستند که با ترومای جدی روبه‌رو هستند. اطلاعات متناقض، فشار تصمیماتی که باید گرفته شود – حجم بالایی از موضوعات ناخوشایند می‌تواند منجر به فروپاشی عصبی آنها شود. هرچه زودتر از وضعیتی که در لهستان در انتظارشان است آگاه شوند، زمان بیشتری برای رسیدگی به آن دارند.»
تقریباً در هر ایستگاه قطار در نزدیکی گذرگاه‌های مرزی، انبوهی از مردم، اغلب مردان، تابلوهای مقوایی در دست دارند که روی آن نوشته شده است به آوراگان کمک می‌کنند تا به مقاصدی در سراسر اروپا برسند.
ویرزبینسکا گفت غیرممکن است که سابقه همه افرادی که پیشنهاد کمک می‌کنند و نیت آنها برای کم کردن یا سوءاستفاده از آوارگان مشخص شود.
«من حدس می‌زنم که ۹۰ درصد از آن مردان نیت خوبی دارند و واقعا می‌خواهند کمک کنند. با این وجود، وضعیت به خودی خود بسیار آشفته است و به طور بالقوه برای هر کسی ترسناک است، چه رسد به فردی که آواره شده و امکاناتی در اختیار ندارد. ما نمی‌توانیم رد کنیم که بخشی از افرادی که خود را حامی آوارگان معرفی می‌کنند جنایتکارانی هستند که به دنبال سوءاستفاده از زنان آسیب‌پذیرند.»
مرزبانان لهستانی بروشورهایی توزیع می‌کنند که در آن نحوه ایمن نگه داشتن اسناد شخصی، نحوه آماده شدن برای سفر از طریق ایستگاه‌های قطار شلوغ با کودکان و اینکه اگر شخصی به شما پیشنهاد سفر داد اما مقصد را در طول سفر تغییر داد، نوشته شده است.
در گذرگاه مرزی اسلواکی در ویسنه نمکه، داوطلبان کمک باید قبل از انتقال آوارگان اوکراینی اجازه بگیرند و اسم و مشخصات‌شان و شماره خودروشان نزد مقام‌ها ثبت شود ولی در واقع تعداد آوارگان و آشفتگی وضعیت به حدی است که انجام این امر ناممکن بوده است.
مونیکا مولناروا، از اعضای گروهی که با قاچاق انسان مبارزه می‌کنند در کاریتاس اسلواکی، گفت که واحد ملی اسلواکی برای مبارزه با قاچاق انسان در مرز فعال شده و برای محافظت از زنان و کودکان در موارد مشکوک مداخله کرده است.
«خطر قاچاق انسان قابل توجه است، زیرا پناهندگان خسته و درمانده، هر روز در جاده‌ها آسیب‌پذیرتر از روز قبل می‌شوند. ما معتقدیم که قاچاقچیان و کسانی که به دنبال سوءاستفاده از زنان هستند به احتمال زیاد زنانی را که به تنهایی سفر می‌کنند و زنانی را که با کودکان سفر می‌کنند، هدف قرار داده‌اند.»
در یک کمپ موقت برای پناهندگان در نزدیکی مرز، که توسط مقامات اسلواکی اداره می‌شود، سرگئی ساوین، مدیر کمپ گفت که آنها اجازه انتقال افراد از این محل را نمی‌دهند. وی افزود که افرادی مراجعه کرده‌اند و گفته‌اند که برای انتقال آوارگان آماده هستند: «در برخی موارد، وضعیت اصلا خوب نبود. مثلاً مردی مراجعه کرد و گفت که برای انتقال آوارگان اماده است ولی فقط یک زن و چهار بچه می‌خواهد. به او گفتم برو. ما نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم.»
به گزارش خبرگزاری دولتی لهستان، دولت این کشور به دلیل نگرانی‌ها در مورد قاچاق انسان، اصلاحاتی را در لایحه‌ای که به تازگی تصویب شده است، ارائه کرد که در آن پاسخ‌های لهستان به بحران پناهجویان را تشریح می‌کند. این اصلاحیه حداقل مجازات قاچاق انسان را از سه سال به ۱۰ سال و حداکثر مجازات زندان برای قاچاق جنسی کودکان را از ۱۰ به ۲۵ سال افزایش داد.
ماسئی واسیک، معاون وزیر کشور لهستان گفت: «ما می‌خواهیم پیام روشنی به جنایتکارانی که در تلاش برای سوءاستفاده از تراژدی پناهندگان هستند، ارسال کنیم.»
یونیسف، آژانس کودکان سازمان ملل هم گفت که اگرچه تصمیم دولت لهستان برای بازکردن کامل مرز به روی پناهجویان اوکراینی قابل تحسین است، اما از منظر حمایت از کودکان «چالش‌هایی را ایجاد می‌کند». معمولاً سازمان ملل، پناهندگان را در مرز ثبت می‌کند و افراد آسیب‌پذیر مانند کودکان بدون همراه را شناسایی می‌کند. بدیهی است که به دلیل حجم زیاد تعداد افرادی که در حال ورود به کشورهای همسایه اوکراین هستند شناسایی کودکان بدون همراه و بی‌سرپرست بسیار دشوار است. یونیسف می‌گوید در حال ایجاد سیستمی از فضاهای امن «نقطه آبی» برای کودکان در هفت کشور پذیرنده پناهندگان است. تمهیدی که به نظر می‌رسد خیلی دیر اندیشیده شده است.