برافروخته شدن آتش جنگ در اوکراین به آوارگی صدها هزار نفر انجامیده است و این رقم می‌تواند تا چند میلیون نفر افزایش پیدا کند. در این شرایط کشورهای اروپایی خود را برای استقبال از «پناهجویان اوکراینی» آماده می‌کنند و مقامات بعضی کشورها هم از در نظر گرفتن امتیازاتی ویژه برای این پناهجویان خبر می‌دهند که این موضوع از نظر انسانی و وجدانی قابل احترام و توجه است. چنین رویکردی اما نسبت به پناهجویان دیگر کشورها که از جنگ و ناامنی گریخته‌اند و خود را به اروپا رسانده‌اند وجود ندارد و چه بسا سختگیری‌ها نسبت به آنها به گونه‌ای‌ست که عملا امکان پناهنده شدن را از دست می‌دهند.

چه کسی پناهجو‌ست و مسئولیت‌ دولت‌ها چیست؟

در حالی که بمب‌های روسیه فرقی میان افراد نمی‌گذارند (در این مورد می‌توان وضعیت اوکراین و سوریه را مقایسه کرد)، فرق گذاشتن میان پناهجویان و اولویت دادن به رنگ پوست، نژاد، مذهب و … لو دهنده دیدگاه‌های نژادپرستانه‌ای‌ست که همچنان بر جهان حاکم است. رویکردی که آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل خواهان دوری گزیدن از آن شده است.

در این میان نژادپرستی برخی از چهره‌های سیاسی، خبرنگارانِ رسانه‌های مطرح و شماری از احزاب اروپایی، با مقایسه شرایط فعلی اوکراین با شرایط جنگی در افغانستان و عراق، بیش از گذشته خود را نمایان کرده است.

در روزهای اخیر چارلی دگاتا، خبرنگار ارشد شبکه خبری CBS در آمریکا در مقابل دوربین تلویزیون اعلام کرد اوکراین برخلاف کشورهای خاورمیانه نظیر افغانستان و عراق، «متمدن و اروپایی» است. هرچند این اقدام یک شبکه خبری مشهور در آمریکا موجی از واکنش‌های انتقادی را به دنبال داشت اما این انتقادها باعث توقف این‌گونه اظهار نظرها نشد.

لوسی واتسُن، خبرنگار شبکه ITV در نیویورک که روز ۲۷ فوریه/ هشتم اسفند، به کی‌ف، پایتخت اوکراین سفر کرده بود، کشور اوکراین را فراتر از یک کشور «جهان سومی» دانست و در گزارش خبری خود گفت: 

«در حال حاضر یک بلای غیر‌منتظره بر سر اوکراین آمده است. این مسأله در مورد یک کشور در حال توسعه و جهان سومی نیست بلکه در مورد اروپاست.»

در چند روز اخیر، اظهار نظرهای نژادپرستانه صرفا به خبرنگاران محدود نمانده است. دیوید ساکوارلیدزه، معاون دادستان کل اوکراین هم در برنامه زنده تلویزیونی که از شبکه بی‌بی‌سی جهانی پخش ‌شد، اعلام کرد از اینکه می‌بیند هر روز «مردم اروپایی با چشمان آبی و موهای بلوند» در جنگ کشته می‌شوند، بسیار احساساتی شده است.

این گفته‌های معاون دادستان کل اوکراین در حالی از این شبکه تلویزیونی پخش شد که مجری برنامه هم کوچک‌ترین واکنشی به این گفته‌های نژادپرستانه نشان نداد.

همزمان با این اظهارات معاون دادستان کل اوکراین، دانیل هنان، یکی از اعضای سابق پارلمان اروپا هم با انتشار یادداشتی در روزنامه تلگراف در لندن، با اشاره به تهاجم روسیه به خاک اوکراین، درباره آوارگان جنگی نوشت: 

«چیزی که قضیه را خیلی تکان دهنده می‌کند، این است که آنها [آوارگان جنگی اوکراین] خیلی شبیه ما هستند.»

برخی از تحلیلگران اتخاذ چنین رویکردی از سوی رسانه‌های غربی را ناشی از یک سنت استعماری در این کشورها می‌دانند که در سال‌های اخیر در نتیجه رشد احزاب راست‌گرا و افراطی در کشورهای اروپایی، بیشتر هم شده است.

از سوی دیگر در روزهای اخیر یک ویدئو در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که نشان می‌دهد مأموران مرزی اوکراینی از سوار شدنِ چند تن از آوارگان جنگی به قطاری که برای انتقال پناهجویان به کشورهای اروپایی آماده شده، جلوگیری می‌کنند.

به طوری‌که در این فیلم نمایش داده می‌شود، احتمالا متفاوت بودنِ رنگ پوست [سیاه پوست بودنِ] این چند پناهجو، دلیل ممانعت مأموران مرزی برای سوار شدن آنها به قطار بوده است.

بحران جنگ در اوکراین بالا گرفته و در این میان، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست اضطراری و مجازیِ وزرای خارجه این اتحادیه، روز یکشنبه ۲۷ فوریه/ هشتم اسفندماه، از تصویب کمک ۴۵۰ میلیون یورویی «برای ارسال تسلیحات به اوکراین» از سوی کشورهای عضو خبر داده است.

همزمان ماگدالنا اندرسون، نخست‌وزیر سوئد هم اعلام کرد دولت این کشور پنج هزار موشک ضدتانک، پنج هزار کلاه‌خود و پنج هزار جلیقه ضدگلوله به اوکراین ارسال خواهد کرد.

مِته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک هم از ارسال بیش از دو هزار و ۷۰۰ موشک به اوکراین توسط دولت این کشور خبر داده است.

طبق اعلام نهادهای بین المللی، بالا گرفتن جنگ در اوکراین می‌تواند منجر به فرار دست‌کم پنج میلیون آواره جنگی از این کشور شده و یک بحران پناهجویی دیگر را در جهان رقم بزند.