مکسار، شرکت فنآوری اطلاعات آمریکایی که در زمینه تصاویر ماهوارهای تخصص دارد، بامداد سهشنبه ۱۰ اسفند / ۲۹ فوریه تصاویری از کاروان بزرگ نظامی روسیه متشکل از خودروهای زرهی، تانکها، واحدهای توپخانه و ادوات نظامی منتشر کرده است که گفته میشود در حدود ۲۵ کیلومتری کییف، پایتخت اوکراین در حال حرکت به سمت این شهر است. این ستون نظامی ظاهراً از فرودگاه هوستومل در شمال غربی کییف تا روستای پروبیرسک مابین کییف و چرنوبیل امتداد دارد.
خبرهای مربوط به حرکت این کاروان بزرگ نظامی مردم کییف را بسیار نگران کرده است. تاکنون پایتخت اوکراین تصرف نشده است. شب گذشته صدها گشت شناسایی در کییف مستقر بودند. وظیفه آنها ردیابی سربازان روسی است.
حملات روسیه به شهرهای اوکراین، بهویژه خارکف ادامه دارد. بهگفته مقامهای اوکراینی در حملات ارتش روسیه به یک واحد مسکونی در خارکف، دومین شهر بزرگ اوکراین، دستکم ۱۱ نفر کشته شدند. رسانهها از انفجارهای بیشتر در کییف نیز خبر دادهاند. ستاد کل ارتش اوکراین گفت نیروهای بلاروس اکنون در راه اوکراین هستند.
ارتش روسیه میگوید بیش از ۷۰ سرباز اوکراینی را در یک پایگاه نظامی در اوختیرکا، واقع در شمال شرقی اوکراین کشته است. ارتش اوکراین نیز اعلام کرد که چندین جنگنده روسی را سرنگون کرده است. اوکراین همچنین مرزهای خود را به روی داوطلبانی که میخواهند در کنار ارتش علیه روسیه بجنگند باز کرده است.
الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین در فیسبوک نوشت:
«حملات وحشیانه راکتی و سامانههای موشکی پرتاب چندگانه (MLRS) به شهرها، شاهدی بر آن است که آنها (روسها) دیگر قادر به جنگ با اوکراینیهای مسلح نیستند.»
در چنین شرایطی مذاکرات آتشبس میان روسیه و اوکراین که روز دوشنبه برگزار شد، تنها با این دستاورد که دو طرف خواهان ادامه مذاکرات شدهاند، پایان یافت اما هنوز تاریخی برای ادامه گفتوگوها تعیین نشده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه روز دوشنبه در تماس تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، خواستههای خود برای پایان دادن به جنگ را تکرار کرد.
بر اساس بیانیه مطبوعاتی کرملین، پوتین در این تماس تلفنی بهرسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر کریمه که در سال ۲۰۱۴ به روسیه الحاق شد، غیرنظامی کردن اوکراین، پاکسازی اوکراین از «حضور نازیها» و تبدیل آن به کشوری بیطرف را شروط خود برای پایان جنگ دانست و تأکید کرد که راه حل بحران اوکراین تنها با در نظر گرفتن «امنیت مشروع روسیه» امکانپذیر است. این خواستهها با آنچه پیش از این نیز پوتین اعلام کرده بود تفاوتی ندارند.
پاریس گفت پوتین در این مکالمه تلفنی بار دیگر بر تمایل خود برای محافظت از غیرنظامیان و زیرساختهای غیرنظامی و همچنین دسترسی آزاد به جادهها تأکید کرده است.
پوتین که به بزرگترین حمله روسیه به یک کشور اروپایی از زمان جنگ جهانی دوم دست زده است در هفته گذشته با فشارهای بینالمللی فزایندهای مواجه شد. تأثیر تحریمهای گسترده کشورهای غربی منجر به سقوط تقریباً ۳۰ درصدی ارزش روبل در روز دوشنبه شد. بانک مرکزی روسیه تلاش کرد تا با افزایش شدید نرخ بهره، با کاهش ارزش پول این کشور مقابله کند و نرخ بهره از ۹,۵ به ۲۰ درصد یعنی بیش از دو برابر افزایش یافت. مقامهای بانک مرکزی روسیه آمادگی خود را برای افزایش بیشتر نرخ بهره نیز اعلام کردند.
ایالات متحده آمریکا و متحدانش تحریمهایی را علیه بانک مرکزی روسیه، شرکتهای اصلی، الیگارشها و مقامهای این کشور از جمله شخص پوتین اعمال کردهاند و برخی بانکهای روسی را از سامانه پرداختهای بینالمللی سوئیفت منع کردهاند.
«مَسترکارت» اعلام کرد که چندین مؤسسه مالی را از شبکه پرداخت خود در روسیه منع کرده است و شرکت «ویزا» نیز گفته است که اقدامات مشابهی را انجام خواهد داد.
روز گذشته تحریمها علیه روسیه به عرصههای ورزشی و فرهنگی نیز کشیده شد. کمیته بینالمللی المپیک ورزشکاران روسیه و بلاروس را از مسابقات المپیک حذف کرد و فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) نیز تیم ملی فوتبال روسیه و باشگاههای این کشور را از مسابقات فوتبال کنار گذاشت.
سونی، دیزنی و برادران وارنر، سه استودیوی بزرگ فیلمسازی نیز اعلام کردند که اکران فیلمهای آینده خود در روسیه را متوقف خواهند کرد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین خواستار اخراج روسیه از شورای امنیت سازمان ملل شد. او شامگاه دوشنبه در یک پیام ویدئویی گفت دولتی که مرتکب جنایات جنگی علیه غیرنظامیان میشود، نمیتواند عضو این نهاد باشد. زلنسکی گفت روسیه که اقدامات خود در اوکراین را «عملیات ویژه» میخواند، یک نیروگاه حرارتی را هدف قرار داده است که برق کییف، شهری با جمعیت سه میلیون نفر را تأمین میکند.
زلنسکی همچنین خواستار عدم دسترسی روسیه به تمامی بنادر، کانالها و فرودگاههای جهان شد.
گروههای حقوق بشر و سفیر اوکراین در آمریکا، روسیه را به استفاده از بمبهای خوشهای و بمبهای خلاء متهم کردهاند. ایالات متحده استفاده از این بمبها را تأیید نکرده است.
ترکیه عبور کشتیهای جنگی از تنگههای بسفر و داردانل را مسدود کرد
پیش از این، اوکراین از ترکیه خواسته بود که مانع از عبور کشتیهای جنگی روسیه از مدیترانه به دریای سیاه شود.
آنکارا دوشنبه شب به این خواسته پاسخ گفت و عبور کشتیهای جنگی از تنگههای کلیدی بُسفُر و داردانل را ممنوع کرد.
تنگههای بسفر و داردانل، دریای اژه، مرمره و دریای سیاه را به هم وصل میکنند. روسیه از دریای سیاه به سواحل جنوبی اوکراین حمله کرد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در یک سخنرانی گفت:
«مصمم به اجرای کنوانسیون مونترو برای جلوگیری از تشدید بحران روسیه و اوکراین هستیم. ما به دلیل وضعیت اوکراین ناراحتیم و پیشنهاد دادیم میان کییف و مسکو نقش میانجی را ایفا کنیم.»
اردوغان افزود:
«از اختیاراتی که کنوانسیون مونترو به ما داده است برای جلوگیری از تشدید بحران اوکراین استفاده خواهیم کرد.»
رئیس جمهوری ترکیه حمله روسیه به اوکراین را غیرقابل قبول خواند و از مقاومت دولت و مردم اوکراین تمجید کرد.
مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز روز دوشنبه گفت آنکارا کنوانسیون مونترو را فعال میکند و به کشورهای دریای سیاه و غیر دریای سیاه هشدار میدهد که کشتیهای جنگی را از آبراههای ترکیه عبور ندهند.
این پیمان که در ژوئیه سال ۱۹۳۶ بین ترکیه و قدرتهای جهانی و منطقهای منعقد شد به ترکیه این حق را میدهد که کشتیهای جنگی را از استفاده از داردانل و بسفر در زمان جنگ منع کند.
دستکم شش کشتی جنگی روسیه و یک زیردریایی در این ماه از تنگههای ترکیه عبور کردهاند.
ترکیه که یکی از اعضای ناتو است، به دنبال متعادل کردن روابط خود با کشورهای غربی و مسکو است و تا روز یکشنبه، وضعیت اوکراین را بهعنوان «جنگ» توصیف نکرده بود.
سازمان ملل: بیش از چهار میلیون پناهنده
در همین حال سازمان ملل پیش بینی کرده است که بیش از ۴ میلیون نفر از اوکراین بگریزند. فیلیپو گراندی، کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان گفت در حال حاضر حدود ۵۲۰ هزار نفر به کشورهای اطراف، از جمله به لهستان، مجارستان و روسیه گریختهاند. گراندی تأکید کرد که به ندرت شاهد چنین افزایش سریعی در شمار پناهجویان بوده است.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، تاکنون بیش از ۱۰۰ غیرنظامی در این جنگ کشته و بیش از ۳۰۰ نفر زخمی شدهاند. دفتر میشل باشله، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل در ژنو اعلام کرد که دستکم هفت کودک در میان کشتهشدگان هستند.
بر اساس دادههای اوکراین، تاکنون در نتیجه درگیریها بیش از ۳۵۰ غیرنظامی کشته شدهاند. روسیه اتهامات مربوط به حمله به تأسیسات غیرنظامی را رد میکند.