موضوع سی و هشتمین نظرسنجی زمانه «زن‌کشی و ریشه‌های آن» بود.
سالانه زن‌‌های بی‌شماری در ایران به‌دست شوهران، پدران، برادران یا مردان زندگی خود به اشکال فجیعی کشته می‌شوند. بر اساس آخرین پژوهش‌ها در بیست سال گذشته دست‌کم ۱۲۰۰ زن قربانی زن‌کشی شده‌اند. به این قتل‌ها در ایران قتل‌های ناموسی گفته می‌شود؛ قتل‌هایی که قاتلان به بهانه غیرت، ننگین کردن شرافت خانواده و حفاظت از ناموس، جان زنان را می‌گیرند. در یکی از تازه‌ترین موارد اخبار زن‌کشی، مردی در اهواز سر مُنا (غزل) حیدری ۱۷ساله را برید، جنازه بی‌سر را رها کرد، و سر زن به قتل رسیده را در دستش در معابر عمومی شهر اهواز گرداند. برادر این زن جوان با قاتل همدست بود.
نظرسنجی از تاریخ ۲۰ بهمن / ۹ فوریه تا ۲۹ بهمن / ۱۸ فوریه میان اعضای پنل نظرسنجی زمانه و دیگر مخاطبان زمانه برگزار شد که ۷۶۷ نفر در آن شرکت کردند و از این میان ۵۶۲ نفر به تمام پرسش‌ها پاسخ دادند.
۶۲ درصد پاسخ‌دهندگان در داخل سکونت داشتند و ۲۸ درصد ساکن خارج کشور بودند.
۷۳ درصد پاسخ‌دهندگان جنسیت خود را مرد و ۲۶ درصد گفتهاند که زن هستند و یک درصد نیز گزینه «جنسیت دیگر» را انتخاب کرده‌اند.
آیا تعداد زن‌کشی‌ها زیاد شده است؟
۴۲,۵ درصد پاسخ‌دهندگان گفتهاند که در سالهای اخیر شمار زن‌کشی در ایران افزایش یافته است. در مقابل، ۵ درصد گفتهاند نرخ زن‌کشی کاهش یافته است. به نظر ۳۸,۵ درصد نیز نرخ متوسط زن‌کشی تغییری نکرده، اما نمود بیشتری یافته است. ۱۴ درصد نیز گفتهاند نظری در مورد افزایش یا کاهش نرخ زن‌کشی در سالهای اخیر ندارند.
| درصد | |
|---|---|
| افزایش یافته | ۴۲.۵ |
| تغییر نکرده اما نمود بیشتری یافته | ۳۸.۵ |
| کاهش یافته | ۵ |
| نظری ندارم | ۱۴ |
اگر صرفاً پاسخ‌دهندگان زن را در نظر بگیریم، ۴۹,۵ درصد فکر می‌کنند نرخ‌کشی در سالهای اخیر افزایش یافته است..
اکثر پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی گفتهاند قوانین زن‌ستیز و نبود قوانین حامی حقوق زنان و فرهنگ سنتی و عرف مردسالار حاکم بر جامعه نقش و عاملیت خیلی زیادی در زن‌کشی‌های اخیر داشته‌اند.
- ۸۷ درصد گفته اند فرهنگ سنتی حاکم نقش «زیاد» یا «خیلی زیادی» در زن‌کشی‌ها دارد.
- ۸۵ درصد گفته اند قوانین رسمی نقش «زیاد» یا «خیلی زیادی» در زن‌کشی‌ها دارد.
- ۷۲ درصد گفتهاند که فقر و نابرابری و شرایط وخیم اقتصادی نقش «زیاد» یا «خیلی زیادی» در زن‌کشی‌ها دارد.
- ۸۳,۵ درصد شرکت‌کنندگان زنان گفته‌اندکه قوانین رسمی زن‌سیز در زن‌کشی‌ها نقش «خیلی زیادی» دارند. در میان مردان شرکت کننده اما این رقم به ۶۰,۵ درصد تنزل می‌یابد.
- درحالیکه ۷۵,۵ درصد زنان شرکت‌کننده نقش فرهنگ مردسالار را در زن‌کشی‌ها «خیلی زیاد» دانسته‌اند، این رقم برای مردان به ۵۸ درصد کاهش می‌یابد.
نقش اسلام در خشونت علیه زنان؟
۷۱ درصد شرکت‌کنندگان گفتهاند که آموزه‌های اسلامی به طور خاص یا همانند آموزه‌های تمام دین‌های دیگر ضد زن هستند. در مقابل، ۵,۵ معتقد اند آموزه‌ها و قوانین اسلامی حامی حقوق زنان هستند. به باور ۱۱,۵ درصد نیز خشونت علیه زنان در جوامع اسلامی ناشی از تفسیر نادرست آموزه‌های اسلامی است.
تنها ۲,۵ درصد شرکت‌کنندگان زن آموزه‌ها و قوانین اسلامی را «حامی حقوق زنان» دانسته‌اند.
| درصد | |
|---|---|
| اسلام زن‌ستیز است | ۴۲ |
| همه دینها زن‌ستیز اند نه فقط اسلام | ۲۹ |
| زن‌ستیری ناشی از تفسیر نادرست اسلام است | ۱۱.۵ |
| اسلام حامی حقوق زنان است | ۵.۵ |
| نظر دیگری دارم | ۱۲ |
در همین راستا، از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی زمانه در مورد قانون ۶۳۰ مجازات اسلامی پرسیدیم که بنا به آن: «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند.»
| درصد | |
|---|---|
| اخلاقی و ضامن عزت و غیرت | ۴.۵ |
| غیراخلاقی، وحشیانه و غیرانسانی | ۸۳.۵ |
| نظری ندارم | ۱۲ |
در میان شرکت‌کنندگان زن، ۹۳ درصد این ماده قانونی را «غیراخلاقی، وحشیانه و غیرانسانی» دانسته‌اند.
نرخ زن‌کشی در مناطق پیرامونی؟
۷۱ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی فکر می‌کنند که نرخ زن‌کشی در مناطق حاشیه‌ای و پیرامونی بیشتر از مرکز و کلان شهرهاست. ۳۷ درصد گفتهاند که دلیل آن توسعه ناموزون و نابرابر (و در دسترسی کمتر به امکانات آموزشی و مانند آن) است، و ۳۴,۵ درصد دلیل این امر را فرهنگی دانسته و معتقد اند که هنجارهای مردسالار در مناطق پیرامونی بیشتر حاکم است.
به گمان ۱۱ درصد اما نرخ متوسط زن‌کشی در مرکز و پیرامون کم و بیش برابر است. ۵,۵ درصد نیز گفتهاند که در شهرهای بزرگ زن‌کشی‌ها بیشتر است اما با خشونت کمتری رخ می‌دهد و درنتیجه نمود کمتری دارد.
| درصد | |
|---|---|
| بله، به دلیل توسعه ناموزون و نابرابر | ۳۷ |
| بله، به دلایل فرهنگی | ۳۴.۵ |
| خیر، در مرکز و پیرامون یکی است | ۱۱ |
| خیر، در کلان‌شهرها بیشتر اما با نمود کمتر | ۵.۵ |
| نظر دیگری دارم | ۱۲ |
کودک‌همسری و زن‌کشی؟
۸۶ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه گفتهاند که ازدواج در سنین پایین با خشونت خانگی و زن‌کشی ارتباط دارد.
| درصد | |
|---|---|
| بله | ۸۶ |
| خیر | ۸.۵ |
| نظری ندارم | ۵.۵ |
۸۸ درصد پاسخ‌دهندگان حداقل سن مجاز برای ازدواج را ۱۸ سالگی دانسته‌اند، در مقابل ۲,۵ درصد گفتهاند «دختران از ۱۳ سالگی و پسران از ۱۵ سالگی» باید بتوانند ازدواج کنند. ۹,۵ درصد نیز گفتهاند نظری در این مورد ندارند.
حکومت و خشونت علیه زنان؟
همان‌طور که از نتایج نظرسنجی برمی‌آید، اکثریت پاسخ‌دهندگان حکومت را مستقیم و غیرمستقیم در زن‌کشی‌ها مقصر می‌دانند. تنها تلاش جمهوری اسلامی برای حمایت از زنان در برابر خشونت خانگی و زن‌کشی‌ها، درلایحه‌ای با عنوان لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» ثبت شده که پس از گذشت بیش از ۱۰ سال هنوز قانون نشده است. فعالان حقوق زنان منتقد مفاد این لایحه هستند و می‌گویند در بازنگری‌ها در قوه قضاییه بسیاری از حمایت‌های جدی از زنان در برابر خشونت به ویژه خشونت خانگی حذف شده است.
۴,۵ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه گفتهاند که «نمایندگان مجلس برای امنیت زنان قوانین حمایتگرانه‌ای تصویب کرده‌اند»؛ در مقابل ۸۹ درصد معتقد اند که «مقامات رسمی به جای تغییر قوانین زن‌ستیز، قوانین زن‌ستیز مضاعفی نیز تصویب کرده‌اند.»
| درصد | |
|---|---|
| بله | ۴.۵ |
| خیر | ۸۹ |
| نظری ندارم | ۶.۵ |
حساسیت جامعه امروز ایران نسبت به زن‌کشی؟
اما آیا حساسیت جامعه ایران نیز متناسب با نرخ زن‌کشی‌ها تغییر کرده است؟ اصولاً چه قدر جامعه ایران امروز نسبت به زن‌کشی حساس است؟
| درصد | |
|---|---|
| خیلی زیاد | ۱۰.۵ |
| زیاد | ۲۲.۵ |
| تاحدی | ۴۰.۵ |
| کم | ۲۱.۵ |
| اصلا | ۵ |
در این میان پاسخ‌دهندگان زن، ۳۱ درصد گفتهاند که حساسیت جامعه به زن‌کشی «کم» است و ۶ درصد هم معتقد اند که جامعه «اصلا» حساس نیست.
۵۲ درصد از مخاطبان زمانه مهم‌ترین وظیفه شهروندان و کنشگران جامعه مدنی در برابر پدیده زن‌کشی را «مطالبه‌گری از حاکمیت برای تغییر قوانین و فراهم کردن تسهیلات برای پناه دادن به زنان» دانسته‌اند. ۱۶ درصد اما گفته‌اندکه وظیفه اصلی شهروندان «آگاهی‌رسانی» است. ۱۴ درصد به گزینه «ایجاد کمیته‌های محلی مبارزه با خشونت علیه زنان» رأی داده‌اند. به نظر ۷ درصد نیز وظیفه اصلی شهروندان در قبال زن‌کشی «فراهم کردن خانه‌های امن برای زنان تحت خشونت مردان» است.
نظرسنجی‌های آینده
پنل نظرسنجی زمانه هم‌زمان با روز جهانی آزادی مطبوعات سال گذشته (سوم مه) راه‌اندازی شد. بنیاد رسانه‌ای زمانه تاکنون ۳۸ نظرسنجی برگزار کرده است.
رساندن صدای شما بدون کم‌و‌کاست در مورد مسئله‌های اساسی کشور وظیفه ماست و پنل نظرسنجی زمانه در همین راستا راه‌اندازی شده است. به همین دلیل از شما خواهش می‌کنیم که برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده و نیز برای پیشنهاد موضوعات مورد نظرتان برای نظرسنجی در پنل ما عضو شوید. برای عضویت در پنل کافی است به چند سوال در این لینک پاسخ دهید. اطلاعات شما به صورت امن و ناشناس ذخیره خواهند شد و در اختیار هیچ طرف دیگری قرار نخواهد گرفت. پس از عضویت در پنل، در هر نظرسنجی ایمیلی با لینک آن برای شما فرستاده خواهد شد.
توضیحات بیشتر در: به پنل نظرسنجی “زمانه” بپیوندید
برای ارتباط با پنل نظرسنجی از ایمیل روبرو استفاده کنید: [email protected]