تصمیم روسیه و آمریکا برای برگزاری همایشی بین‌المللی با حضور نمایندگان دولت و طیف‌های مخالفان با انتقاد مخالفان سوری روبه‌روست.
مخالفان دولت سوریه از این موضوع نگران‌اند که با وجود ادامه جنگ داخلی سوریه با بیش از ۸۰ هزار کشته و بیش از ۴ میلیون آواره به برآورد سازمان ملل، دستاورد چنین نشستی ابقای بشار اسد در سمت ریاست جمهوری باشد.
بنا بر اعلام «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» مستقر در لندن، شمار کشته‌ها به بیش از ۹۴ هزار نفر رسیده است.
سمیر نشار، عضو «ائتلاف ملی مخالفان دولت سوریه»، به خبرگزاری «رویترز» گفته که از دید او گفت‌وگو با دولتی که بشار اسد در رأس آن باشد «غیرممکن» است. تضاد مواضع آمریکا و روسیه طی درگیری‌های جاری سوریه موضوعی‌ست که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
تصمیم جدید ایالات متحده برای حمایت بیشتر از مخالفان سوری در تناقض با موضع روسیه است که با حضور بشار اسد در دولت آینده سوریه مخالف نیست.
روسیه در کنار ایران تنها حامی حکومت سوریه بوده و همراه با چین سه قطعنامه شورای امنیت را برای محکومیت دولت سوریه وتو کرده است.
در عین حال آمریکا، حامی مخالفان مسلح، ممکن است با پیشرفت مذاکره برای رفع بحران سوریه، از تصمیم اخیر ارسال تجهیزات نظامی برای آن‌ها صرف‌نظر کند.
در کنار تدابیر آمریکا، روسیه همچنان به اجرای قراردادهای انتقال تجهیزات نظامی در برابر دولت بشار اسد پایبند است. مسکو تجهیزاتی نظامی به دمشق ارسال می‌کند که در صورت حمله‌هوایی خارجی قابل کاربرد هستند.
در این میان تصمیم فروش سامانه‌دفاع موشکی «اس – ۳۰۰» به سوریه از سوی روسیه با نارضایتی اسرائیل روبه‌روست.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز سه‌شنبه (۱۴ مه / ۲۴ اردیبهشت) در دیداری با ولادیمیر پوتین در باره طرح تحویل این سامانه مذاکره کرد.
با دریافت چنین سامانه‌ای ارتش سوریه می‌تواند موشک‌ها و هواپیماهای اسرائیل و آمریکا را هدف قرار دهد. دستیابی ایران به چنین سلاح‌هایی از طریق متحد منطقه‌ای‌اش، سوریه نیز تهدیدی برای اسرائیلی‌هاست. هر چند روسیه در گذشته، با عدم تحویل این سامانه موشکی به ایران نشان داد که این موضوع با اسرائیل معامله‌پذیر و قابل مذاکره است.
تلاش تناقض‌آمیز آمریکا و روسیه
آمریکا و روسیه در گذشته نیز اعلام کرده بودند که در پی راه حلی سیاسی برای بحران سوریه‌اند. اما به دلیل تفاوت خط‌مشی‌شان در قبال حکومت این کشور، نتوانستند طرح مشترکی را به اجرا دربیاورند.
کشورهای غربی بنا بر تجربه القاعده، از افتادن تسلیحات به دست تندروهای اسلامی بیم دارند که به صف مبارزان علیه نظام بشار اسد پیوسته‌اند.
طبق گفته جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده، آمریکا از تجزیه سوریه در صورت ادامه درگیری‌های نظامی نگران است. از طرفی، تصمیم جدید ایالات متحده برای حمایت بیشتر از مخالفان سوری در تناقض با موضع روسیه است که با حضور بشار اسد در دولت آینده سوریه مخالف نیست.
در کنار مواضع موافق و مخالف حضور بشار اسد در دولت آتی، امارات متحده عربی، اردن، ترکیه، قطر، عربستان سعودی و مصر نیز اعلام کرده‌اند که بشار اسد در آینده سوریه هیچ نقشی ندارد.
جنگ قدرت منطقه‌ای در خاور میانه میان کشورهای یاد شده همراه با آمریکا در یک سو و ایران و روسیه در طرف دیگر راه حل سریع را بسیار دشوار کرده است.
مواضع متضاد در اتحادیه اروپا
هر چند در حال حاضر فعالیت روسیه و آمریکا بر همایش بین‌المللی مشترک برای رفع بحران متمرکز شده، اما سویه‌های گسترش منطقه‌ای جنگ با حمله هوایی اخیر اسرائیل به نزدیکی دمشق، پایتخت سوریه، برجسته‌تر شده‌اند.
در این میان دولت سوریه اسرائیل را به «واکنش شدید» در برابر حمله‌های آتی تهدید کرد. این موضوع ورای جنگ نیابتی سنی و شیعه از سوی کشورهایی با منافع و مواضع سیاسی متفاوت و قومیت‌های حامی آن‌هاست.
در این میان بریتانیا ضمن توافق با ایالات متحده برای افزایش فشار بر دولت سوریه از حمایت تسلیحاتی «نیروهای معتدل» در میان مخالفان مسلح سوری خبر داده است. وعده این حمایت که قرار است شامل ارسال جلیقه‌های ضدگلوله، خودروهای زرهی و مولدهای برق باشد، در حالی بیان شده که اتریش در نامه‌ای به ۲۶ عضو دیگر اتحادیه اروپا خواهان ممانعت از صدور اسلحه به مخالفان مسلح سوری شده است.
این موضع‌گیری بازتابی از دیدگاه‌های مخالف در اتحادیه اروپا در باره حمایت تسلیحاتی از مخالفان سوری است که فرانسه و بریتانیا خواهان آن هستند. در عین حال کشورهای غربی از افتادن تسلیحات به دست تندروهای اسلامی بیم دارند که به صف مبارزان علیه نظام بشار اسد پیوسته‌اند.
در صورت طفره رفتن دمشق از راه‌حلی اساسی در همایش آینده، نخستین امکان غرب برای مقابله با رژیم اسد، حمایت از مخالفان سوری با ارسال تجهیزات بیشتر و در نتیجه ادامه یافتن جنگ داخلی است.
غرب تجربه شکل‌گیری شبکه«القاعده» و گروه طالبان را در نظر می‌گیرد که با تجهیز نظامی «مجاهدین» افغان از سوی آمریکا در برابر اتحاد جماهیر شوروی سابق و نیروهای دولتی تحت حمایت آن در افغانستان آغاز شد.
از حمایت مجاهدین در سال‌های دهه ۸۰ قرن گذشته میلادی تندروهای اسلامی مانند القاعده شکل گرفتند که اعضای آن عملیات تروریستی علیه برج‌های دوقلوی «مرکز تجارت جهانی» در آمریکا را انجام دادند.
همایشی با حضور آمریکا و ایران؟
باید دید توافق روسیه و آمریکا بر سر حضور ایران به عنوان بازیگری منطقه‌ای در همایش بین‌المللی سوریه تا چه حد است و آیا آمریکا از این همایش نیز برای فشار بر جمهوری اسلامی بهره خواهد برد یا خیر.
مشخص نیست دولت دمشق تسلیم فشارها برای فرستادن نمایندگانی به همایش بین‌المللی آمریکا و روسیه شود. از سوی دیگر بخش بزرگی از مخالفان مسلح نیز حاضر به گفت‌وگو با بشار اسد نیستند. بخش‌هایی از مخالفان نیز که آماده گفت‌وگو با حکومت هستند، قدرت چندانی در تغییر تصمیم طیف‌های گوناگون مخالفان مسلح ندارند.
در صورت طفره رفتن دمشق از راه‌حلی اساسی در همایش آینده، نخستین امکان کشورهای غربی برای مقابله با رژیم اسد، حمایت از مخالفان سوری با ارسال تجهیزات بیشتر و در نتیجه ادامه یافتن جنگ داخلی است.
گذشته از این، هر نوع آتش‌بس در سوریه میان نیروهای دولتی و مخالفان مسلح بسیار شکننده است. به دلیل وجود طیف‌های گوناگون و تصمیم‌گیری‌های متفاوت گروه‌های مخالف در مبارزه با نیروهای دولتی، حتی در صورت برقراری آتش‌بس پس از کنفرانسی بین‌المللی هر لحظه ممکن است بعضی از گروه‌ها یا نیروهای دولتی آن را نقض کنند.