آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفته که او روز جمعه ۱ بهمن با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه درباره ایران گفت‌وگو کرده و هشدار داده که تنها یک بازه زمانی کوتاه برای به نتیجه رساندن مذاکرات برای نجات برجام وجود دارد.
بلینکن به خبرنگاران گفته که گفت‌وگوهای احیای برجام نمونه‌ای است که چگونه مسکو و واشنگتن می‌توانند در مورد مسائل امنیتی با یکدیگر همکاری کنند. او از روسیه خواست از نفوذی که دارد و روابطش با ایران استفاده کند تا احساس فوریت را در تهران ایجاد کند.
بلینکن گفت که هنوز دریچه‌ای برای بازگشت به توافق وجود دارد اما هشدار داد که توسعه برنامه هسته‌ای تهران خطری است که گفتگوهای احیای برجام را تهدید می‌کند.
بلینکن گفت: «اگر توافقی در چند هفته آینده حاصل نشود، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران بازگشت به برجام را غیرممکن می‌کند. اما در حال حاضر، هنوز یک پنجره زمانی کوتاه وجود دارد تا آن مذاکرات را به نتیجه موفقیت‌آمیز برسانیم.»
دولت جو بایدن و متحدان اروپایی آن روز پنج‌شنبه اعلام کردند که پس از آخرین دور مذاکرات که در آن یک منبع دیپلماتیک فرانسوی گفت هیچ پیشرفتی در موضوعات اصلی حاصل نشده است، اکنون فقط چند هفته باقی مانده است تا توافق را نجات دهیم.
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای توافق دو ماه پیش پس از وقفه‌ای پنج‌ماهه از سر گرفته شد.
در تهران، سازمان انرژی اتمی روز جمعه اعلام کرد که ساخت واحدهای دوم و سوم نیروگاه بوشهر توسط روسیه بر اساس برنامه ایران برای تولید حداقل ۱۰ هزار مگاوات برق با استفاده از انرژی هسته‌ای در حال پیشرفت است.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت و گو با خبرنگار دولتی ایرنا، گفت: «با وجود تأخیر در پرداخت های مالی، روند اجرایی بر اساس برنامه و تقریباً بدون تأخیر در حال انجام است.»
ایران که طبق گزارش رسانه‌ها حداقل ۵۰۰ میلیون دلار برای پروژه بوشهر به روسیه بدهکار است، تحریم‌های آمریکا را عامل تأخیر در پرداخت این بدهی می‌داند.
در وین، علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه جمهوری اسلامی و رییس هیات مذاکره کننده ایران در گفت‌وگوهای هسته‌ای، روز جمعه ۱ بهمن ماه به صورت جداگانه با انریکه مورا، معاون رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و میخاییل اولیانوف رییس هیات مذاکره کننده روسیه دیدار کرد. کشورهای گروه ۱+۴ به اضافه ایران نیز در نشستی مشترک به بررسی آخرین تحولات و نتایج به دست آمده در مذاکرات پرداختند.
علاوه بر این نماینده ارشد روسیه و آمریکا نیز در وین جداگانه با یکدیگر دیدار کردند.
توافق موقت یا دائم؟
در آمریکا، سی‌ان‌بی‌سی به نقل از دو مقام آمریکایی، نوشت که روسیه در هفته‌های اخیر درباره توافق موقت احتمالی با ایران بحث کرده است که شامل کاهش محدود تحریم‌ها در ازای اعمال مجدد برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای است. یکی از مقامات کنگره، یک مقام سابق ایالات متحده و چهار نفر دیگر که با بحث‌ها آشنا هستند این روایت را تأیید کرده‌اند.
این منابع گفتند که ایالات متحده از پیشنهاد روسیه به ایران آگاه است.
مقام‌های آمریکایی و دیگر افراد مطلع به این رسانه گفتند که ایران تاکنون پیشنهاد ارائه شده از سوی روسیه را رد کرده است. نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل روز جمعه گفت که تهران خواهان توافق موقت نیست و از بحث در مورد جزئیات پیشنهاد روسیه خودداری کرد.
هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد روز جمعه گفت که ایران همچنان مخالف مذاکرات مستقیم با آمریکا در وین است و اهداف ایران برای رفع تحریم‌ها و بازگشت تضمین شده آمریکا به برجام «بر اساس یک توافق موقت محقق نخواهد شد و بنابراین چنین پیشنهادی مطرح نیست.»
اما اگر توافقی در مورد پیشنهاد موقت روسیه حاصل شود، احتمالاً ایالات متحده و سایر دولت‌ها آن را به عنوان اولین گام برای بازگشت کامل به توافق برجام و نه به عنوان یک توافق جدید یا جداگانه معرفی می‌کنند چرا که هرگونه توافق جدید جدا از برجام باید به تأیید کنگره برسد.
گفته شده‌است که بر اساس پیش‌نویس توافق موقتی که روسیه پیشنهاد کرده است، تهران ملزم به توقف غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد و خارج کردن ذخایر فعلی خود از ایران، احتمالاً با صادرات آن به روسیه، همراه با سایر محدودیت‌هاست. این منابع گفتند که در ازای آن، دولت ایران به میلیاردها دلار درآمد نفتی مسدود شده در حساب‌های بانکی خارجی از جمله در کره جنوبی دسترسی خواهد داشت.
براساس پیشنهاد توافق موقت روسیه، علاوه بر الزام ایران به توقف غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصد، محدودیت‌هایی برای غنی‌سازی ۲۰ درصدی و سانتریفیوژهای پیشرفته نیز ایجاد می‌کند. مدت اعمال این توافق موقت شش ماه خواهد بود و پس از انقضای آن امکان تمدید وجود دارد. در مقابل ایران به ازای آن به حدود ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده‌اش در کره‌جنوبی، ژاپن و عراق دست خواهد یافت.
مذاکرات در وین به دلیل اصرار ایران بر عدم مذاکره مستقیم با مقامات آمریکایی پیچیده شده است. در عوض، آمریکایی‌ها مجبور شده‌اند از طریق دیپلمات‌های اروپایی با همتایان ایرانی خود در ارتباط باشند. دولت بایدن گفته است که موضع ایران مذاکرات را کند کرده است و از تهران خواسته است در موضع خود تجدید نظر کند.
مقام‌های آمریکایی می‌گویند که اختلافات عمده در مذاکرات باقی مانده است و زمان کمی تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران به نقطه‌ای که تهران مواد شکافت پذیر کافی برای ساخت بمب اتمی داشته باشد، باقی مانده است. یک توافق موقت می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را کند کند و در عین حال به مذاکره‌کنندگان زمان بیشتری برای میانجیگری برای بازگشت کامل به برجام بدهد.
اما این تنها تحول در مسیر پرچالش احیای برجام نیست. تیم مذاکره کننده ایالات متحده در وین اخیراً تغییراتی داشته است و یکی از اعضای کلیدی آن یعنی ریچارد نفیو، این گروه را ترک کرد تا به نقشی متفاوت در وزارت امور خارجه بازگردد. رسانه‌های آمریکایی نوشتند که نفیو و رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران، بر سر جهت‌گیری مذاکرات اختلاف نظر داشته‌اند.
نفیو را معمار تحریم‌های آمریکا علیه ایران در دوران ریاست‌جمهوری اوباما می‌دانند. تحریم‌هایی که نهایتا مذاکره برای رفع آن‌ها به برجام منتهی شد. حال او از تیم مذاکره‌کننده آمریکا در وین خارج شده و باید دید نماینده ارشد آمریکا در کارگروه رفع تحریم‌ها چه دیدگاهی نسبت به ایران دارد.