موضوع سی و ششمین نظرسنجی زمانه «مشکلات و مبارزات معلمان» بود.
دوشنبه ۲۲ آذر، و پس از دو روز اعتصاب، هزاران معلم در اعتراض به عدم اجرای «طرح‌رتبه‌بندی» در بیش از ۸۰ شهر ایران به خیابان آمدند.
بیش از ده سال است که معلمان برای اجرای طرح رتبهبندی مبارزه می‌کنند، طرحی که مسقیماً به میزان افزایش پایه حقوق و وضعیت معیشتی آنها مربوط می‌شود.
اعتراضات معلمان در سالهای اخیر وجهی فراگیر و سراسری داشته است. از اردی‌بهشت ۹۷ تا امروز، آنها توانسته‌اند در چند نوبت اعتصاب‌ها و تحصن‌های فراگیر در سراسر کشور سازماندهی کنند. تجمع‌های اعتراضی روز ۲۲ آذر اگرچه در ادامه این حرکت‌ها رخ داد، اما به لحاظ حضور پرشور معلمان بی‌سابقه بود.
در ۲۴ آذرماه، دو روز پس از این حرکت اعتراضی تاریخی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی «لایحه نظام رتبهبندی معلمان» را تصویب کردند. فعالان صنفی معلمان لایحه رتبهبندی را به گونه‌ای که در مجلس تصویب شد یک «مصوبه سرهم بندی شده» دانسته‌اند.
نظرسنجی از تاریخ ۳۰ آذر / ۲۱ دسامبر تا ۲۱دی/ ۲۸ دسامبر میان اعضای پنل نظرسنجی زمانه و دیگر مخاطبان زمانه برگزار شد که ۵۷۴ نفر در آن شرکت کردند و از این میان ۳۸۴ نفر به تمام سؤالات پاسخ دادند.
۶۸,۵ درصد پاسخدهندگان ساکن ایران بودند و ۳۱,۵ درصد در خارج سکونت داشتند.
حقوق معلمان؟
اکثر پاسخدهندگان نظرسنجی زمانه معتقد اند که حقوق معلمان کفاف هزینه‌های زندگی آنها را نمی‌دهد، این چیزی که خود معلمان نیز می‌گویند.
| درصد | |
|---|---|
| بله | ۵ |
| خیر | ۹۱.۵ |
| اطلاعی ندارم | ۳.۵ |
طرح رتبهبندی که محور اعتراضات معلمان است، به مشکل معیشتی آنها و البته به رفع تبعیض از میزان حقوق پرداختی به کارمندان دولت مربوط می‌شود. بنا به این طرح، که البته بدون بودجه کافی برای اجرا تصویب شده، پایه حقوق و مزایای معلمان به دستکم ۸۰ درصد اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها خواهد رسید.
عطف به خواست معلمان مبنی بر رفع تبعیض از درآمد‌ها، نظر پنلیست‌ها و مخاطبان زمانه را در مورد حقوق و درآمد معلم‌هاییکه در استخدام دولت هستند، پرسیدیم.
۵۹ درصد پاسخدهندگان گفته‌اند اند «معلمان با توجه به نقش ویژه‌شان در جامعه باید حقوق بیشتری نسبت به سایر کارکنان دولت دریافت کنند».
۵ درصد، در مقابل، معتقد اند که «با توجه به تعطیلات تابستانی مدارس، معلمان باید حقوق کمتری نسبت سایر به کارکنان دولت دریافت کنند.»
به باور ۳۶ درصد نیز، «حقوق معلمان باید با سایر کارکنان دولت برابر باشد.»
این توزیع نظرات به نفع «حقوق بیشتر معلمان در نسبت با دیگر کارکنان دولت» را می‌توان، در عین حال، نوعی بیان همبستگی مخاطبان با اعتراضات معلمان تعبیر کرد.
| درصد | |
|---|---|
| حقوق بیشتر نسبت به سایر کارکنان دولت | ۵۹ |
| حقوق برابر با سایر کارکنان دولت | ۳۶ |
| حقوق کمتر نسبت به سایر کارکنان دولت | ۵ |
ماهیت اعتراض معلمان؟
در سالهای اخیر، معلمان به‌طور کلی خواستار دستمزد عادلانه، رفع تبعیض در حقوق پرداختی به کارکنان بخش‌های مختلف دولت و افزایش حقوق متناسب با افزایش هزینه‌های زندگی بوده‌اند.
تبدیل قراردادهای موقت به قراردادهای دائم و روشن شدن وضعیت استخدامی نیز از جمله مطالبات اصلی معلمان بوده است. روند موقتی‌سازی قراردادهای کار در سه دهه گذشته معیشت بخش گسترده‌ای از معلمان را متزلزل کرده است. معلمان همچنین خواستار برخورداری از حق تشکل‌یابی و آزادی همکاران دربند خود، توقف تهدید، اخراج و پرونده‌سازی امنیتی برای فعالان صنفی فرهنگی هستند. رفع تبعیض از ساختار نظام آموزشی، توقف روند کالایی‌سازی آموزش، حق برخورداری همگان از آموزش رایگان از دیگر مطالبات معلمان است.
از شرکت‌کنندگان در نظرسنجس در مورد سهم و وزن (و میزان پررنگ بودن) هریک از مطالبات زیر در اعتراضات اخیر معلمان پرسیدیم:
| کم | تاحدی | زیاد | نمی‌دانم | |
| اعتراض به سطح پایین معیشت معلمان | ۲,۵ درصد | ۶,۵ درصد | ۸۹ درصد | ۲ درصد |
| اعتراضات به دستگیری معلمان و فعالان صنفی | ۱۱ درصد | ۲۸ درصد | ۵۸ درصد | ۳ درصد |
| اعتراض به توزیع نابرابر امکانات آموزشی میان کلان‌شهرها و مناطق پیرامونی | ۲۷ درصد | ۳۴ درصد | ۳۲ درصد | ۷ درصد |
| اعتراض به فقدان فضای آموزشی کافی ومدارس کهنه و فرسوده | ۳۱ درصد | ۳۴ درصد | ۲۹ درصد | ۶ درصد |
| اعتراض به خصوصی و پولی شدن نظام آموزش | ۲۸ درصد | ۳۶ درصد | ۲۶ درصد | ۱۰ درصد |
| اعتراض به محتوای ایدئولوژیک و مذهبی نظام آموزش در ایران | ۴۰ درصد | ۳۰ درصد | ۲۲ درصد | ۸ درصد |
| اعتراض به محرومیت بخشی از شهروندان به زبان مادری | ۵۱ درصد | ۲۵ درصد | ۱۳ درصد | ۱۱ درصد |
در واقع، بنا بر توزیع نظرات می‌توان گفت که مخاطبان زمانه «بهبود درآمد و معیشت معلمان» و «آزادی معلمان و فعالان صنفی دربند» را دو مطالبه اصلی معلمان می‌دانند.
پاسخدهندگان، اعتراض معلمان به «توزیع نابرابر امکانات آموزشی»، « فضای فرسود و ناکافی اموزش» و «خصوصیسازی مدارس» را نیز تاحدی برجسته می‌دانند. در مقابل، به نظر مخاطبان زمانه، موضوع «آموزش به زبان مادری» و «محتوای ایدئولوژیک و مذهبی نظام آموزش» وزن زیادی در میان خواست‌های معلمان ندارد.
در سوالی که مستقلا در مورد خصوصیسازی نظام آموزش در ایران پرسیدیم، اکثر مخاطبان زمانه گفته‌اند با برون‌سپاری آموزش به بخش خصوصی مخالف اند.
| آیا موافق خصوصیسازی هستید؟ | درصد |
|---|---|
| بله | ۷ |
| خیر | ۸۷ |
| نظری ندارم | ۶ |
افق اعتراضات معلمان؟
اکثر مخاطبان زمانه، هرچند نسبت به پافشاری و پایداری معلمان بر سر مطالباشان (در ارتباط با لایحه رتبهبندی) امیدوار اند، اما نسبت به نتیجه عینی این اعتراضات و تحقق خواسته معلمان خوشبین نیستند.
۱۲ درصد گفته‌اند که «حکومت درنهایت به خواسته معلمان تن خواهد داد و این سرآغاز عقب‌نشینی آن در برابر مطالبات صنفی دیگر گروه‌ها خواهد بود».
۱۸درصد نیز فکر می‌کنند که «بخشی از مطالبات معلمان محقق خواهد شد و اعتراضات در مورد رتبهبندی به پایان خواهد رسید.»
در مقابل، بیش از ۶۰ درصد امیدی به تحقق خواسته معلمان ندارند. ۳۱ درصد گفته‌اند که « زیر فشار سرکوب، این حرکت اعتراضی به پایان خواهد رسید، بدون آنکه معلمان به خواسته خود برسند»؛ و ۳۱ درصد دیگر فکر می‌کنند که «اعتراضات علیرغم سرکوب ادامه خواهد یافت، اما به هیچ نتیجه‌ای نخواهد رسید.»
| افق اعتراضات؟ | درصد |
|---|---|
| عقب‌نشینی حکومت دربرابر معلمان و نهایتاً دیگر گروه‌های صنفی | ۱۲ |
| تحقق نسبی مطالبات و پایان اعتراضات | ۱۸ |
| پایان اعتراضات زیر فشار سرکوب، بدون تحقق مطالبات | ۳۱ |
| تداوم اعتراضات علیرغم سرکوب، اما بدون تحقق مطالبات | ۳۱ |
| نظر دیگری دارم | ۸ |
اکثر پاسخدهندگان انسداد در مسیر تحقق مطالبات را ساختاری و کلی می‌دانند، و نسبت به تحقق مطالبات معلمان در چارچوب ساختارهای نظام سیاسی فعلی ناامید اند.
| درصد | |
|---|---|
| خیلی زیاد | ۴.۵ |
| تا حدی | ۲۳.۵ |
| خیلی کم | ۷۲ |
علیرغم این تجلی‌های ناامیدی، اکثر پاسخدهندگان (بیش از ۷۰ درصد) به الگوبرداری دیگر صنف‌ها و گرو‌های اجتماعی از حرکت متشکل و گسترده معلمان، و در واقع نسبت به گسترش و تسری فرم و شکل اعتراضی معلمان به دیگر بخش‌ها خوشبین هستند. در مقابل، ۱۵ درصد گفته‌اند که معلمان «صنف ویژه»ای هستند و این الگوبرداری و تسری رخ نخواهد داد.
| درصد | |
|---|---|
| بله | ۷۱ |
| خیر | ۱۵ |
| نمی‌دانم | ۱۴ |
همبستگی با اعتراضات معلمان؟
اکثر پاسخدهندگان زمانه گفته‌اند که در جریان اعتراضات معلمان، دستکم تا حدی، هستند.
| درصد | |
|---|---|
| کم | ۸ |
| تاحدی | ۴۲ |
| زیاد | ۵۰ |
۴۱ درصد پاسخدهندگان گفتنه‌اند که اگر در شهرشان تظاهرات اعتراضی معلمان یا کارگران برپا باشد، به آن تظاهرات می‌پیوندند. (با فرض اینکه ساکن ایران باشند، و معلم و کارگر نباشند). ۴۱ درصد اما پاسخ داده‌اند که «بستگی دارد» و «نمی‌دانند». ۱۸ درصد نیز گفته‌اند که در این تظاهرات مفروض شرکت نمی‌کنند.
علیرغم اینکه توزیع نظرات موید احساس همبستگی نسبی با اعتراضات کارگران و معلمان است، اکثر پاسخدهندگان یعنی ۶۵,۵ درصد گفته‌اند که ظرفیت همبسته‌شدن و کنش جمعی در ایران هنوز پایین است. در مقابل، ۲۶,۵ درصد ظرفیت همبستگی را بالا ارزیابی کرده‌اند.
| درصد | |
|---|---|
| بالا | ۲۶.۵ |
| پایین | ۶۵.۵ |
| برآوردی ندارم | ۸ |
نظرسنجی‌های آینده
پنل نظرسنجی زمانه هم‌زمان با روز جهانی آزادی مطبوعات سال گذشته (سوم مه) راه‌اندازی شد. بنیاد رسانه‌ای زمانه تاکنون ۳۶نظرسنجی برگزار کرده است.
رساندن صدای شما بدون کم‌و‌کاست در مورد مسئله‌های اساسی کشور وظیفه ماست و پنل نظرسنجی زمانه در همین راستا راه‌اندازی شده است. به همین دلیل از شما خواهش می‌کنیم که برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده و نیز برای پیشنهاد موضوعات مورد نظرتان برای نظرسنجی در پنل ما عضو شوید. برای عضویت در پنل کافی است به چند سوال در این لینک پاسخ دهید. اطلاعات شما به صورت امن و ناشناس ذخیره خواهند شد و در اختیار هیچ طرف دیگری قرار نخواهد گرفت. پس از عضویت در پنل، در هر نظرسنجی ایمیلی با لینک آن برای شما فرستاده خواهد شد.
توضیحات بیشتر در: به پنل نظرسنجی “زمانه” بپیوندید
برای ارتباط با پنل نظرسنجی از ایمیل روبرو استفاده کنید: [email protected]