با توقف آخرین دور از مذاکرات احیای برجام در وین، علی لاریجانی فاش کرد جزئیات توافق هسته‌ای با حضور علی خامنه‌ای به تصویب رسیده و «مورد تایید» رهبر ایران بوده است.
او در نامه‌ای طولانی در پاسخ به احمد جنتی، در بخشی در باره ابهاماتی که پیرامون تصویب قانون «اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی در اجرای برجام» مطرح شده، توضیح داده است.
لاریجانی با بیان اینکه «شنیدم در جلسه شورا به نحوه مدیریت اینجانب در تصویب طرح مربوط به توافق هسته ای در مجلس ایراد گرفته شده»، این سخنان را غیرواقعی دانسته و به گروهی که «تبلیغاتچی‌ها» خوانده، نسبت داده است.
او که پیش از ریاست مجلس با حکم خامنه‌ای سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی را هم برعهده داشته، خطاب به جنتی برجام را «در آن دوران در مجموع توافقی قابل قبول» که «برای جمهوری اسلامی نفع داشته» توصیف کرده و نوشته است:
«در تصویب این امر، یک وجه ظاهری در صحن مجلس وجود داشت و یک فرآیند طولانی قبل از طرح در مجلس برای بررسی موضوع توافق هسته‌ای».
جزئیات متن توافق هسته‌ای با عنوان «اقدام متناسب و متقابل جمهوری اسلامی در اجرای برجام» ۲۳ مهر ۱۳۹۵ طی جلسه‌ای کوتاه در مجلس به تصویب رسید. موافقان و مخالفان این متن فرصت اظهارنظر پیدا نکردند. این رویه با انتقاد تند مخالفان توافق هسته ای روبرو شد و چند نماینده مجلس پس از اعلام «تصویب شد» از زبان رئیس مجلس، مقابل دوربین‌های تلویزیونی گریه کردند.
رئیس وقت مجلس شورای اسلامی حالا پنج سال پس از آن روز در پاسخ به شورای نگهبان به صورت تلویحی رهبر جمهوری اسلامی را هدایتگر تصویب مفاد برجام دانسته و نوشته است:
«حدود ۲۰ جلسه در محضر رهبری در زمان‌های مختلف تشکیل شد و حدود ۴۰ جلسه به عنوان شورای هسته‌ای با مسئولیت رئیس جمهور برگزار شد و حداقل ۴ جلسه در شورای عالی امنیت ملی بحث گردید بین دو فراکسیون مجلس نیز جلساتی تشکیل شد و نتیجتا به دلیل اهمیت موضوع و کمبود زمان، با ورود دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و هدایت دفتر مقام رهبری، دو فراکسیون به نظر واحدی دست یافتند.»
بر اساس اظهارات لاریجانی دو کمیسیون ویژه و سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس هم در جلسات متعدد محتویات این توافق را بررسی کرده‌اند و پیش از تصویب نیز وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی وقت در جلسه‌ای سه ساعته «جزئیات توافق را برای نمایندگان تشریح کردند».
او در ادامه با بیان جزئیاتی از جلسات ویژه مجلس در باره روز تصویب متن توافق گفته است مجلس در ۲۱ مهر، یعنی دو روز پیش از تصویب سریع جزئیات توافق، «حدود ۴ ساعت» از وقت خود را برای بررسی «تمام ابعاد توافق» صرف کرده است.
در آن جلسه دو فراکسیون مجلس با یکدیگر بر سر برخی از جزئیات اختلاف نظر داشتند و نمایندگان همسو با «جریان پایداری» خواستار عدم تصویب جزئیات توافق بودند. اما آنطور که لاریجانی روایت کرده، یک شب قبل از جلسه ۲۳ مهر که به تصویب سریع جزئیات توافق هسته‌ای انجامید، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی «از دو فراکسیون افرادی را دعوت کرده بود و در آنجا به توافق رسیده بودند که متن طرح با چهار مورد اصلاحات به نتیجه برسد، صرفا در جلسه روی همان توافق عمل شد».
رئیس سابق مجلس در بخش دیگری از این نامه با اشاره به نامه تشکر علی خامنه‌ای از «تلاش‌های مجلس و رئیس مجلس و کمیسیون ویژه و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و سایر کمیسیون‌ها»، نوشته که رهبر جمهوری اسلامی «با شرایطی که مجلس مصوب کرد، و شرایطی که شورای عالی امنیت ملی در نظر گرفته بود و چند شرطی که حضرتشان بر آنها افزودند، مصوبه شورای عالی امنیت ملی را تایید کردند».
بیان جزئیات مراحل بررسی و تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی تأیید کننده مواضع دولت دوازدهم است که این توافق را تصمیم نظام می‌دانست. علی خامنه ای اما تا به حال از پذیرش مستقیم مسئولیت توافق هسته ای و مداخله در مراحل تصویب آن پرهیز کرده است.
او در سال ۱۳۹۷ در سخنانی پرابهام گفته بود: «در موضوع مذاکرات بنده اشتباه کردم و به اصرار آقایان اجازه تجربه را دادم که البته از خطوط قرمز معین‌شده هم عبور کردند.»
او خرداد سال یک سال بعد هم از خودش سلب مسئولیت کرد:
«من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این کار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم و موارد زیادی را به آنها تذکر دادیم.»
توافق هسته‌ای تنها چند ماه پس از حصول برقرار بود. پس از آن خروج یکجانبه آمریکا در دوره دونالد ترامپ سبب شد ایران نیز تعهدات برجامی خود را کاهش دهد و غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالا را از سر بگیرد.
مذاکرات برای احیاء برجام که از دولت قبل آغاز شده و در خرداد سال جاری متوقف شده بود، از آذرماه دوباره از سر گرفته شد. تا به حال دو دور از این مذاکرات در وین برگزار شده اما نتیجه‌ای در برنداشته است. در حالی که نمایندگان ایران تلاش دارند مذاکرات را «مثبت» و «رو به جلو» جلوه دهند، هیئت‌های اروپایی به ایران هشدار داده‌اند که فرصت زیادی ندارد.