به‌گزارش آسوشیتدپرس، وضعیت ناگوار نظام سلامت افغانستان از جمله در بیمارستان افغان ـ ژاپن برای بیماری‌های مسری حاکم است. این بیمارستان تنها مرکز درمان کوویدـ۱۹ برای بیش از ۴ میلیون نفری است که در کابل زندگی می‌کنند. در حالی که به نظر می‌رسد وضعیت کرونا در افغانستان نسبت به چند ماه پیش که موارد ابتلا به اوج خود رسیده بود بهبود یافته است، اکنون این خود بیمارستان است که با مشکل ادامه حیات روبه‌روست.
وضعیت این بیمارستان نمونه‌ای از بحران در نظام بهداشتی و سلامت افغانستان است که در آستانه فروپاشی قرار دارد و تنها با کمک سازمان‌های امدادی قادر به حیات است.
احمد فتاح حبیب‌یار، پزشک و مدیر تدارکات اداری این بیمارستان، با اشاره به پرداخت نشدن سه ماه حقوق کارکنان و همچنین کمبود تجهیزات و دارو و کمبود مواد غذایی، گفت «ما در این‌جا با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم».
حبیب‌یار افزود برخی از کارکنان آن‌قدر در مشکلات مالی گرفتار هستند که برای گذران زندگی خود وسایل خانه خود را می‌فروشند.
او گفت:
«اکسیژن برای ما مشکل بزرگی است و نمی‌توانیم برای راه‌اندازی ژنراتورها گازوئیل تهیه کنیم زیرا شرکتی که گازوئیل بیمارستان را تأمین می‌کرد از ماه‌ها پیش دیگر کار نمی‌کند. در عوض، سیلندرهای اکسیژن برای بیماران مبتلا به کووید-۱۹ از یک تأمین‌کننده محلی خریداری می‌شود.»
پزشکان از هم‌اکنون برای شیوع بیشتر کرونا آماده می‌شوند و از آن بیم دارند که با سویه جدید اومیکرون گسترش این ویروس اجتناب‌ناپذیر باشد.
با این حال دکتر شیرین آقا مسئول بخش مراقبت‌های ویژه می‌گوید بدون کمک خارجی «ما نمی‌توانیم برای مقابله با شیوع اومیکرون آماده شویم و این یک فاجعه خواهد بود». او گفت بیمارستان حتی از نظر تجهیزات اولیه مانند دستکش پزشکی کمبود دارد و دو آمبولانس آن به دلیل کمبود سوخت کار نمی‌کنند.
دولت قبلی برای اداره بیمارستان با یک گروه امدادگر مستقر در هلند به نام HealthNet TPO قرارداد بسته بود. اما این قرارداد با مسدود شدن صندوقی که بانک جهانی آن را اداره می‌کرد در ماه نوامبر منقضی شد. بانک جهانی مانند اکثر نهادهای بین‌المللی پرداخت‌های مالی به دولت جدید طالبان را متوقف کرده‌اند.
ویلم رویسینگ، مدیر برنامه نهاد هلندی گفت این سازمان در حال مذاکره برای تأمین بودجه است، «اما جامعه‌ی اهداکنندگانِ کمک، چندان تمایلی به ادامه حمایت‌ها ندارند و شرایط دشوار است». او افزود سازمان بهداشت جهانی و یونیسف تنها به خدمات حداقلی ادامه می‌دهند و مقابله با ویروس کرونا را پوشش نمی‌دهند.
رویسینگ گفت:
«نظام بهداشتی افغانستان واقعاً در آستانه فروپاشی است. بیمارستان افغان – ژاپن یک نمونه وحشتناک است. ما تقریباً به اهداکنندگان التماس می‌کنیم که وارد عمل شوند و جان‌ها را نجات دهند.»
زمانی که طالبان در ماه اوت گذشته و در بحبوحه خروج بی‌رویه نیروهای آمریکایی و ناتو، کنترل افغانستان را به‌دست گرفتند، جامعه بین‌المللی تمام کمک‌های مالی را متوقف و میلیاردها دلار از دارایی‌های افغانستان را در خارج از این کشور مسدود کردند. این مسئله برای کشوری که به‌شدت به کمک‌های خارجی وابسته است، پیامدهای ویرانگری داشته است.
پیش از این نیز در دولت قبلی اقتصاد افغانستان به شدت دچار مشکل بود و کارمندان دولتی اغلب بدون دستمزد مانده بودند. سال گذشته، تقریباً نیمی از جمعیت افغانستان در فقر زندگی می‌کردند و این وضعیت با همه‌گیری کرونا و خشکسالی که قیمت مواد غذایی را افزایش داد، بدتر شد.
دولت طالبان از جامعه بین‌المللی می‌خواهد که تحریم‌ها را کاهش داده و دارایی‌های افغانستان را در خارج از کشور آزاد کنند تا بتواند دستمزد کارمندان دولتی، از جمله پزشکان و معلمان را پرداخت کند.
سازمان ملل در مورد بحران گرسنگی زنگ خطر را به صدا درآورده و می‌گوید ۲۲ درصد از جمعیت ۳۸ میلیونی افغانستان در آستانه گرسنگی قرار دارند و ۳۶ درصد نیز با ناامنی حاد غذایی مواجه‌اند.
مارتین گریفیث، مسئول امور بشردوستانه سازمان ملل هفته گذشته در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس گفت:
«ما شاهد فروپاشی اقتصادی [افغانستان] هستیم و اوضاع هر هفته نسبت به هفته قبل بدتر می‌شود.»
این مسئله در هیچ جا به اندازه بخش سوء تغذیه بیمارستان کودکان ایندیرا گاندی، جایی که مادران مضطرب در کنار کودکان رنجور و نحیف خود نشسته‌اند، مشهود نیست.
محمد دو ساله با گونه‌های فرورفته و موهای کم‌پشت، در حالی که مادرش «پروانه» در کنار او بود، در حال نوشیدن یک فنجان شیر بود. آن‌ها از ولایت مرکزی وردک می‌آمدند و کودک شش شب در بیمارستان بستری بود.
مادر جوان ۲۰ ساله می‌گفت حتی پول خرید پوشک او را ندارد. همسر پروانه که یک خیاط است، چندین سال پیش بر اثر انفجار مین کنار جاده‌ای هر دو پای خود را از دست داد و در نشستن مشکل دارد. پروانه می‌گوید پدر و برادرانش به زنده ماندن خانواده سه نفره او کمک می‌کنند.
روی تخت بعدی، نوزاد یک‌ونیم ساله‌ای زیر پتو دراز کشیده بود و تنها چشم‌هایش پشت پلک‌های نیمه‌بسته حرکت می‌کرد.
«نوربی‌بی»، مادرش که شش فرزند دیگر دارد، گفت «ما در وضعیت بسیار بدی هستیم». او گفت همسرش نمی‌تواند کار پیدا کند و «ما فقط نان خشک می‌خوریم و روزها و هفته‌ها غذایی پیدا نمی‌کنیم.»
دکتر عبدالباری عمر، معاون وزیر بهداشت هفته گذشته اعلام کرد که افغانستان ۳,۵ میلیون کودک دچار سوء تغذیه دارد، هرچند که او خاطرنشان کرد که این داده‌ها از دولت قبلی است. عمر افزود:
«سوء تغذیه از نظام قبلی به ارث رسیده است. دولت پیشین نیز نتوانست کمبود تجهیزات پزشکی را برطرف کند. اما تلاش می‌کنیم برای این مشکلات راه حلی پیدا کنیم.»
محمد لطیف بهار، معاون بیمارستان اطفال نیز گفت این مرکز در چهار ماه گذشته سه هزار کودک بیمار دچار سوء تغذیه داشت که از این تعداد ۲۵۰ نفر در بیمارستان بستری و بقیه در منزل مداوا شدند.
کارکنان این بیمارستان نیز با کمبودها دست و پنجه نرم می‌کنند و ماه‌هاست حقوقی دریافت نکرده‌اند.
بهار با بیان این‌که «ما به وطن و حرفه خود وفاداریم و به همین دلیل همچنان به شغل خود ادامه می‌دهیم»، افزود این بیمارستان با کمبود مواد دارویی، از جمله مکمل‌های غذایی ویژه برای مقابله با سوء تغذیه و همچنین آنتی‌بیوتیک، مُسَکِن و داروهای بی‌هوشی مواجه است. به‌گفته او برخی کمبودها از سوی نهادهای امدادرسان جبران شد، اما موارد بیشتری نیاز است.
بیمارستان ملی وزیرمحمد اکبرخان نیز وضعیت مشابهی دارد و منابع دارویی آن رو به اتمام است. مانند بسیاری از بیمارستان‌های دولتی دیگر، بیماران این بیمارستان باید داروهای خود را بخرند و کارکنان بیمارستان تنها به کسانی که واقعاً توانایی پرداخت هزینه دارو را ندارند، کمک می‌کنند.
غلام‌نبی پهلوی، سرپرست بخش اورژانس این بیمارستان می‌گوید گاهی اوقات پزشکان مجبور می‌شوند دوزهای کمتری از داروها را تجویز کنند زیرا از آن‌ها به اندازه کافی موجود نیست.
اما در بیمارستان افغان ـ ژاپن کابل، محل مداوای کوویدـ۱۹، وضعیت وخیم‌تر به‌نظر می‌رسد. بلال احمد، داروساز گفت بیش از ۳۶ نوع داروی ضروری تمام شده و مدت اعتبار بسیاری از داروهای دیگر منقضی شده‌اند. به‌گفته او تا سه ماه دیگر ۵۵ داروی دیگر نیز تمام می‌شوند. احمد گفت «ما نمی‌توانیم نیازها را برطرف کنیم».
افزون بر گزارش آسوشیتدپرس، روزنامه گاردین نیز گزارش داده است که افغانستان در جریان افزایش فقر و سقوط اقتصادی، بحران انسانی عمیق‌تری را تجربه می‌کند.
دکتر پل اشپیگل، مدیر مرکز بهداشت بشردوستانه در دانشگاه جان هاپکینز به گاردین گفت «وضعیت واقعاً بد است و قرار است خیلی بدتر شود».
به گفته اشپیگل، قرار بود ۳۹ بیمارستان در افغانستان مبارزه با کووید-۱۹را پیش ببرند که از این میان، تنها ۷٫۷ درصد آن‌ها به‌شکل کامل کار می‌کند.
اشپیگل با تأکید بر این‌که غرب باید رویکرد متفاوتی در اعمال فشار بر طالبان در پیش گیرد، گفت:
«نیاز به روش بسیار ظریف‌تری برای اجرای محدودیت‌ها نسبت به استفاده از چنین ابزاری وجود دارد. در حالی‌که نگرانی‌ها درمورد طالبان را درک می‌کنیم، اما واقعیت این است که بسیاری از مردم به دلیل طالبان خواهند مرد.»
سازمان بهداشت جهانی نیز پیش از این از وضعیت سلامت درافغانستان ابراز نگرانی کرده بود. این سازمان از جامعه بین‌المللی خواسته بود که به وضعیت معیشتی کارکنان بخش بهداشت رسیدگی و تجهیزات بهداشتی بیمارستان‌ها فراهم کنند تا از خطر یک فاجعه انسانی در جهان جلوگیری شود.
دیو میچالسکی، رئیس برنامه پزشکان بدون مرز در افغانستان نیز هفته گذشته نسبت به عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی در افغانستان هشدار داده بود.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) گفته بود بحران فزاینده در نظام سلامت افغانستان، مشکلات سوء تغذیه در افغانستان را تشدید می‌کند.
این نهاد گفته بود وضعیت کنونی در افغانستان، به‌ویژه برای کودکان وخیم است و با فرارسیدن زمستان، بدون بودجه ویژه، یونیسف و شرکایش نمی‌توانند به کودکان و خانواده‌هایی که نیازهای بیشتری دارند کمک کند.