حدود چهار هزار پناهجو در مرز بلاروس و لهستان گرفتار و بلاتکلیف بدون امکانات اولیه مانده‌اند و تاکنون دست‌کم هشت نفر از پناهجویان در منطقه مرزی بلاروس جان خود را از دست داده‌اند. دولت‌های اروپایی و بلاروس نمی‌دانند با این اوضاع چه کنند و مدافعان حقوق پناهندگان خواهان پذیرش پناهجویانی شده‌اند که از جنگ و فقر گریخته‌اند.
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، خطوط هوایی را که همچنان در انتقال پناهجویان از طریق بلاروس نقش دارند، تهدید کرده است که در صورت ادامه این کار حق پرواز و مجوز فرود هواپیماهای این شرکت‌های هوایی در اتحادیه اروپا لغو خواهد شد.
ماس در توییتر نوشت:
«همه خطوط هوایی باید از خطوط هوایی ترکیه و دیگران الگوبرداری و از قاچاق پناهجویان توسط لوکاشنکو (رئیس جمهوری بلاروس) خودداری کنند. هر کس که این کار را انجام ندهد، با تحریم‌های سختی روبه‌رو خواهد داشت.»
خطوط هوایی سوریه پروازهای خود به مینسک، پایتخت بلاروس را متوقف کرد شرکت هواپیمایی خصوصی سوریه Cham Wings پیش از این اعلام کرده بود که پروازهای خود به مینسک را برای همه مسافران به حالت تعلیق درآورده است، زیرا «نمی‌تواند مسافران و پناهجویان را از هم تشخیص دهد».
دولت ترکیه نیز پرواز افرادی از سوریه، عراق و یمن به بلاروس را ممنوع کرد. اداره هوانوردی غیرنظامی ترکیه اعلام کرد:
«به دلیل مشکل عبور غیرقانونی مرزی بین اتحادیه اروپا و بلاروس، شهروندان این سه کشور فعلاً مجاز به خرید بلیط هواپیما یا پرواز به بلاروس نیستند.»
گفت‌وگوی بورل با وزیر خارجه بلاروس
با توجه به بحران به‌وجود آمده در مرز بلاروس و لهستان، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته، یکشنبه ۲۳ آبان / ۱۴ نوامبر با ولادیمیر ماکی، وزیر امور خارجه بلاروس تلفنی گفت‌وگو کرد.
وزارت خارجه بلاروس گفت ولادیمیر ماکی در این مکالمه تلفنی آمادگی خود را به‌عنوان یک اصل برای گفت‌وگوی برابر و متقابل با اتحادیه اروپا اعلام و بر بی‌فایدگی و تأثیر معکوس تحریم‌ها در توسعه روابط بلاروس و اتحادیه اروپا تأکید کرد.
بورل که با وزیران خارجه لهستان و لیتوانی نیز در این‌باره گفت‌وگو کرده بود، پس از تماس با وزیر خارجه بلاروس در توییتر هشدار داد:
«از مردم نباید به‌عنوان سلاح استفاده شود.»
«بلتا»، خبرگزاری دولتی بلاروس گزارش داد که ماکی به بورل گفته است کشورش اقداماتی را علیه مهاجرت دسته‌جمعی از آسیا، آفریقا و خاورمیانه انجام داده است.
پوتین پیشنهاد کمک داد
در همین حال، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، با توجه به وضعیت مرزهای خارجی اتحادیه اروپا، پیشنهاد کمک داد. او در مصاحبه‌ای که از تلویزیون دولتی روسیه پخش شد، گفت مسکو آماده است «به هر طریق ممکن» در یافتن راه حل کمک کند. پیش از این، هفته گذشته سخنگوی کرملین اعلام کرده بود که روسیه در این امر دخالت خواهد کرد.
پوتین در بخشی از این مصاحبه همچنین ابراز امیدواری کرد که بین آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهوری بلاروس، گفت‌وگویی انجام شود. مرکل پیشتر از پوتین درخواست کمک کرده بود. رئیس دولت روسیه به‌طور مستقیم با لوکاشنکو در ارتباط است. پوتین تا کنون قولی برای میانجی‌گری خود نداده است و در مصاحبه تلویزیونی این موضوع را رد کرد که دولت‌های بلاروس و روسیه در پشت حضور هزاران پناهجویان در مرزهای لهستان و لیتوانی قرار دارند. رئیس جمهوری روسیه غرب را مقصر این بحران دانست و به جنگ‌های عراق و افغانستان اشاره کرد.
اتحادیه اروپا دولت بلاروس تحت حمایت روسیه را متهم به سازماندهی بحران با هدف اعمال فشار بر جامعه بین‌المللی می‌کند که علیه این کشور تحریم‌هایی را اعمال کرده و می‌خواهد آن‌ها را تشدید کند. لوکاشنکو بارها این اتهامات را رد کرده است.
درخواست رایزنی در ناتو
به‌گفته ماتئوش موراویه‌تسکی، نخست‌وزیر لهستان، این کشور به همراه لیتوانی و لتونی در حال بررسی درخواست نشست ویژه ناتو در مورد وضعیت مرزهای خود هستند. موراویه‌تسکی گفت:
«ما با لتونی و به‌ویژه لیتوانی در مورد اجرا یا عدم اجرای ماده چهار پیمان ناتو گفت‌وگو می‌کنیم.»
براساس این ماده اگر عضوی از ناتو فکر کند که تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت‌اش در خطر است، می‌تواند خواهان رایزنی و مشورت در ناتو شود. به‌عنوان مثال، ترکیه در اوایل سال ۲۰۲۰ که سربازانش در حمله هوایی به شمال سوریه کشته شدند، بر اساس ماده چهار پیمان ناتو درخواست رایزنی کرد.
وزیران خارجه اتحادیه اروپا قصد دارند امروز دوشنبه ۲۴ آبان / ۱۵ نوامبر در مورد تشدید تحریم‌ها علیه بلاروس با یکدیگر گفت‌وگو کنند.
جوزپ بورل در این‌باره گفت:
«لوکاشنکو اشتباه کرد. او فکر می‌کرد که رفتارش می‌تواند شرایط را تغییر دهد و ما را مجبور به لغو تحریم‌ها کند. قضیه برعکس است.»
در همین حال، Pro Asyl نهاد مدافع حقوق پناهندگی در آلمان از اتحادیه اروپا خواست تا به پناهجویان اجازه ورود به این اتحادیه را بدهد. گونتر بورکهارت، مدیر این نهاد، گفت:
«این شامل افرادی می‌شود که از جنگ، ترور و آزار و شکنجه گریخته‌اند. آن‌ها حق حمایت و پناهندگی در اتحادیه اروپا دارند. ما از آلمان می‌خواهیم به همه کسانی که اعضایی از خانواده خود را در آلمان دارند اجازه ورود به آلمان را بدهد.»
لهستان: عبور از لهستان یک شایعه است
دولت لهستان نسبت به شایعاتی مبنی بر عبور دادن افراد به خاک آلمان هشدار داد. پیش از این پیامک‌هایی منتشر شده بود که بر اساس آن اتوبوس‌ها برای بردن پناهجویان می‌آیند و لهستان اجازه عبور پناهجویان از کشور خود را داده است. ماریوش کامینسکی، وزیر کشور لهستان در توئیتر نوشت دولت علیه این شایعات اقدام می‌کند و برای پناهجویان منطقه مرزی به زبان انگلیسی این جمله ارسال می‌شود:
«این یک دروغ بیهوده است! لهستان به حفظ امنیت مرزهای خود با بلاروس ادامه خواهد داد.»
هزاران نفر که بسیاری از آن‌ها افغانستانی، سوری و عراقی هستند در حال حاضر در مرز بلاروس با لهستان چادر زده و در شرایط بد آب و هوایی به امید ورود به کشورهای اتحادیه اروپا انتظار می‌کشند. در روزهای گذشته آن‌ها تلاش کردند تا حصار سیم‌های خاردار عبور کرده و وارد خاک لهستان شوند، اما نیروهای مرزبانی و ارتش لهستان آن‌ها را به عقب راندند. با این حال برخی از این پناهجویان موفق به ورود شدند.