بیانیهای که به عنوان بخشی از یک نشست در حاشیه گفتوگوهای امنیتی منطقهای دهلی درباره افغانستان صادر شد، حاصل یک رویداد یک روزه با حضور نمایندگان هند، ایران، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان بود.
دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای ایران، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در نشست افغانستان تحت عنوان «گفتوگوی امنیت منطقهای» که دهم نوامبر ۲۰۲۱ /۱۹ آبان ۱۴۰۰ در دهلی نو، پایتخت هند برگزار شد، شرکت کردند.
چین و پاکستان علیرغم دعوت در این نشست شرکت نکردند و افغانستان نیز به این نشست دعوت نشد.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به نیکولای پاتروشف، همتای روس خود گفت که راه برونرفت از بحرانهای امنیتی متعدد منطقه، پایان دادن به مداخلات بازیگران فرامنطقهای بهویژه آمریکاست. او همچنین گفت که تلاشهای مشترک کشورهای منطقه برای ابداع راهحلهای محلی میتواند کلیدی باشد.
شمخانی گفت که ایران و روسیه هر دو هدف «توطئهها» و تحریمهای آمریکا قرار گرفتهاند و افزایش همکاریها میتواند «سیستم غیرقانونی و غیرانسانی تحریمهای آمریکا را فرو بپاشد».
او سپس افزود: تقویت بیشتر روابط ایران و روسیه «در تمام زمینهها بهویژه امنیتی و تداوم مبارزه با تروریسم نقشی تعیینکننده در امنیت منطقه خواهد داشت.»
نیکولای پاتروشف، دبیر شورای امنیت روسیه نیز به نوبه خود از توسعه روابط دو کشور تمجید کرد و آن را به نفع هر دو ملت دانست. او همکاری منطقهای را «نه یک انتخاب، بلکه راهی ضروری به سوی امنیت پایدار در منطقه» توصیف کرد.
شمخانی در خصوص تحولات اخیر در افغانستان گفت که «دولت فراگیر» تنها راه مدیریت تنوع قومی و مذهبی افغانستان است. دبیر شورای امنیت روسیه نیز هماهنگی میان کشورهای منطقه را عامل ثباتبخشی برای افغانستان توصیف کرد.
شمخانی در بدو ورود به فرودگاه دهلی نو برای شرکت در این کنفرانس گفت: «با وجود اینکه آمریکا پس از ۲۰ سال تجاوز و اشغال این کشور از افغانستان اخراج شد، اما به دلیل استراتژی تنشجویی خود همچنان به بحرانآفرینی ادامه میدهد.»
این مقام ایران در سخنرانی خود در گفتوگوی امنیتی منطقهای دهلی، خواستار فشار بینالمللی بر ایالات متحده شد تا داراییهای افغانستان را که پس از تصرف قدرت طالبان در کابل در ماه اوت امسال مسدود شده، آزاد کند. او در ادامه افزود که[آزاد کردن] این پول به نفع مردم افغانستان خواهد بود.
شمخانی همچنین مدعی شد که «حضور و رشد» گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) در افغانستان «میتواند بخشی از نقشه اشغالگران برای منطقه باشد».
گروههای بشردوستانه از ایالات متحده خواستهاند که میلیاردها دلار از داراییهای افغانستان از جمله طلا و ارز خارجی را که در ایالات متحده نگهداری میشود، آزاد کند. در عین حال، ایالات متحده میگوید که هیچ برنامهای برای لغو مسدود کردن داراییها ندارد. بر اساس گزارشها، بانک مرکزی افغانستان حدود ۱۰ میلیارد دلار دارایی در خارج از کشور دارد.
ایران و افغانستان ۸۱۵ کیلومتر مرز مشترک دارند که شامل چندین مسیر تجاری پرسود است. هم ایران و هم طالبان با ایالات متحده آمریکا و به طور کلی غرب مخالف هستند. پس از ظهور گروه دولت اسلامی در افغانستان در سال ۲۰۱۵، گزارش شده است که ایران همکاری با طالبان را برای تامین امنیت مرزهای خود، که بیشتر آن در مناطق تحت کنترل طالبان قرار دارد، افزایش داده است.
طالبان همزمان با عقب نشینی نظامیان آمریکایی، حملات گستردهای را برای بازپسگیری مناطقی از زمین از جمله شهرهای بزرگ و استانها آغاز کردند. بازگشت این گروه به قدرت پس از سرنگونی در سال ۲۰۰۱ با سقوط کابل پایتخت در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ به پایان رسید. رئیسجمهور اشرف غنی از کشور فرار کرد تا به ادعای خود از «خونریزی»، جلوگیری کند.
این گروه شبه نظامی عنوان حکومت جمهوری در افغانستان را به «امارت اسلامی افغانستان» تغییر داد و وعده کرد که یک حکومت فراگیر مطابق با قوانین شریعت اسلامی ایجاد کند.