شورای نروژی پناهندگان که به پناهجویان کمک می‌کند گفت از زمان پیروزی طالبان در افغانستان تا کنون ۳۰۰ هزار افغانستانی به ایران گریخته‌اند و این روند در نهایت می‌تواند به یک بحران برای اروپا تبدیل شود.
یان اگلاند، دبیرکل شورای نروژی پناهندگان این هفته از پناهجویان در اطراف استان کرمان در شرق ایران نزدیک به مرز افغانستان بازدید کرد.
اگلاند در پایان سفر خود به ایران چهارشنبه ۱۹ آبان / ۱۰ نوامبر گفت باید برای تأمین نیازهای افغان‌هایی که از دست طالبان می‌گریزند، اقدامات بیشتری انجام شود.
به‌گفته یان اگلاند، بسیاری از پناهجویان افغان با بستگان خود تماس گرفته و به آن‌ها گفته‌اند که در راه ایران هستند و بسیاری می‌خواهند به اروپا بروند. بنابراین اروپا باید کمتر مشغول چند هزار پناهجویی باشد که در مرز لهستان و بلاروس انتظار می‌کشند.
او افزود: «امروز شمار بیشتری از پناهجویان در مرز با ایران هستند.»
به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان موجب شد تا گروه‌های بزرگی از مقام‌ها و افرادی مرتبط با حکومت پیشین افغانستان و همچنین افغان‌های آسیب‌پذیر این کشور را ترک کنند.
در روزهای پس از سقوط کابل به دست طالبان، بیش از ۱۲۰ هزار آمریکایی، افغانستانی و دیگران طی عملیات هوایی گسترده از کابل خارج شدند اما هزاران نفر دیگر به مرزها گریختند.
شورای نروژی پناهندگان خواستار پشتیبانی بین‌المللی از ایران شد و در همین حال افزود این نهاد خود درگیر بحران اقتصادی شدید است.
یان اگلاند گفت:
«انتظار نمی‌رود ایران با کمک ناچیز جامعه بین‌المللی بتواند از این همه پناهجوی افغان پذیرایی کند.»
او از کشورهای ثروتمند خواست تا قبل از سرمای مرگبار زمستان کمک‌های خود را چه در داخل افغانستان و چه در کشورهای همسایه مانند ایران افزایش دهند زیرا سرپناه کافی برای پناهجویان افغان وجود ندارد و پناهجویان بیشتری وارد ایران می‌شوند.
اگلاند افزود:
«ما انتظار داریم که با آمدن صدها هزار نفر به مرز افغانستان و ایران، مسائل حادتر شود. زمستان در افغانستان وحشتناک خواهد بود.»
دبیرکل شورای نروژی پناهندگان در سفر به استان کرمان با شماری از پناهجویان افغان دیدار کرد و گفت «۳,۵ میلیون مهاجر افغانستانی که در حال حاضر در ایران هستند در نتیجه تحریم‌های آمریکا علیه ایران با مشکل مواجه شده‌اند».
احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه گفت روزانه هزاران پناهجو از افغانستان تلاش می‌کنند تا با عبور از مرز وارد خاک ایران شوند.
وحیدی گفت:
«ما در مرز‌های خودمان با افغانستان روزانه چند هزار نفر مراجعه‌کننده داریم. اگر این مهاجران در ایران نمانند، کجا بروند، می‌آیند به مرزها. کسانی بودند که آن‌ها را از مرز‌های خودمان با ترکیه برگرداندیم (…) خوب ما چه‌کار کنیم. چرا کمکی به افغان‌ها نمی‌شود؟ چرا پول‌های‌شان بلوکه شده؟ کمکی که آن‌ها را در آن‌جا نگهدارد، کمکی که آن‌ها مجبور نشوند خانه و کاشانه خود را رها کنند و بیایند لب مرزها.»
هجوم میلیون‌ها پناهجوی افغان به ایران در سال ۱۹۷۹، زمانی که نیروهای اتحاد جماهیر شوروی سابق افغانستان را اشغال کردند، آغاز شد. این اشغال در سال ۱۹۸۹ پایان یافت و جای خود را به سال‌ها جنگ داخلی و در نهایت حکومت تحت کنترل طالبان داد. سپس حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر به نیویورک و واشنگتن و تهاجم متعاقب آن به رهبری آمریکا به افغانستان رخ داد.
در سال‌های پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران و اعمال مجدد تحریم‌ها و سقوط اقتصاد ایران برخی از افغان‌ها مجبور به ترک ایران شدند.
ایران و افغانستان سه گذرگاه مرزی در امتداد یک مرز مشترک به طول حدود ۹۴۵ کیلومتر دارند. پیش از این، اوایل مهرماه سال جاری، مهدی محمودی، مدیرکل امور اتباع وزارت کشور جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که سیاست محوری ایران عدم پذیرش پناهنده جدید به‌دلیل شرایط سخت اقتصادی است.
به‌گفته محمودی، در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر تبعه غیرمجاز در ایران حضور دارند. در آن زمان گزارش‌های متعددی نیز منتشر شد مبنی بر این‌که دولت ایران روزانه اقدام به بازگرداندن مهاجران افغان می‌کند و فقط در منطقه مرزی نزدیک شهرستان هیرمند، «سه هزار نفر» از نظامیان افغان که «برخی از آن‌ها با زن و همسرشان آمده بودند» را بازگردانده است.
بر اساس اعلام شورای نروژی پناهندگان، در حال حاضر حدود ۹۰ درصد از پنج میلیون افغانستانی که آواره شده‌اند، در ایران و پاکستان به سر می‌برند، اگرچه همه آن‌ها پناهنده به حساب نمی‌آیند.
یان اگلاند گفت:
«اگر اروپا می‌خواهد از حرکت مردم به سمت اروپا جلوگیری کند، کاری که باید انجام دهد این است که بر روی ایجاد امید، امکانات و فرصت در داخل افغانستان و در کشورهای همسایه سرمایه‌گذاری کند.»