در میان هشدارهای مدیرکل سازمان ملل متحد نسبت به فاجعه اقلیمی در راه و اعتراض منتقدان به بی‌عملی دولت‌ها نسبت به تعهداتشان، بیست‌و‌ششمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به COP26 در شهر گلاسگو اسکاتلند ادامه دارد.
روز سه‌شنبه ۲ نوامبر/۱۱ آبان بالغ بر ۱۰۰ تن از روسای جمهوری و رهبران سیاسی کشورهای حاضر در کنفرانس متعهد شدند جنگل‌زدایی را تا پایان دهه میلادی جاری متوقف کرده و با گسترش جنگل‌ها آن‌را وارد روند معکوس کنند. تعهدی که انجام آن به ۱۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از بودجه‌های عمومی و خصوصی برای حفاظت و احیای جنگل‌ها نیازمند است.
علاوه بر شی جین پینگ، قدرتمندترین مقام سیاسی چین و جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، کشورهای برزیل، اندونزی و جمهوری دموکراتیک کنگو که در مجموع ۸۵ درصد از جنگل‌های جهان را در خود جای داده‌اند، از بیانیه مشترک کنفرانس اقلیمی حمایت کرده و متعهد به حفاظت از اکوسیستم جنگلی در مناطق وسیعی از تایگای شرقی سیبری تا حوضه کنگو (دومین جنگل بزرگ بارانی جهان) شدند که مساحتی نزدیک به ۲۱ میلیارد متر مربع را پوشش می‌دهد.
یک‌چهارم از حجم کنونی گازهای گلخانه‌ای جهان به خاطر جنگل‌زدایی توسط انسان‌ها منتشر می‌شود که عمدتاً از تخریب جنگل‌های جهان برای کشت محصولات کشاورزی مانند روغن نخل (روغن پالم)، سویا و گاوداری صنعتی ناشی می شود.
هدف COP26 این است که گرم‌شدن کره زمین را به ۱,۵ درجه سانتیگراد گرم‌تر از دوران پیش از صنعتی‌شدن محدود کند. دانشمندان می گویند احیای جنگل‌ها و راه حل‌های مبتنی بر طبیعت برای رسیدن به این هدف حیاتی خواهند بود.
بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا درباره این بیانیه گفت:
«ما فرصتی خواهیم داشت که به تاریخی طولانی که در آن بشر خود را فاتح طبیعت می‌داند پایان دهیم و در عوض به نگهبان طبیعت تبدیل شویم».
در کنار بیانیه منتشر شده، مجموعه ای از ابتکارات دولتی و بخش خصوصی نیز برای حصول اهداف بیانیه آغاز شد، از جمله تعهد به تامین میلیاردها دلار برای نگهبانان بومی جنگل‌ها و توسعه کشاورزی پایدار.
خطر نابودی فرآیندهای زیستی: اگر زمین دست از کمک به انسان بردارد
جنگل‌های طبیعی که برپایه گزارش موسسه غیرانتفاعی منابع جهانی، نزدیک به ۳۰ درصد از دی‌اکسید کربن منتشرشده را جذب کرده و با خارج کردن گازهای گلخانه‌ای از جو، جلو گرم‌شدن آب و هوا را می‌گیرند، به سرعت در حال ناپدیدشدن‌اند.
طبق گزارش موسسه ردیابی جنگل‌زدایی WRI، جهان در سال ۲۰۲۰، ۲۵۸هزار کیلومتر مربع از جنگل‌های خود را از دست داده است. منطقه‌ای که بزرگتر از مساحت بریتانیاست.
ناظران محیط زیستی می‌گویند جنگل ها از سال ۲۰۱۱ به بعد، سالانه نزدیک به ۷۶۰ میلیون تن کربن را از جو زمین بیرون کشیده‌اند که حدود ۸ درصد از انتشار دی اکسید کربن از سوخت‌های فسیلی و سیمان را جبران می‌کند. نگرانی عمده محققان این است که دخالت انسان در طبیعت و تخریب آن که همچنان به‌رغم تعهدات بین‌المللی ادامه دارد، به این منجر شود که فرآیندهای زیستی کره زمین برای جلوگیری از گرم‌شدن زمین متوقف شود.
در توافق کنفرانس گلاسکو، در ادامه تعهد مشابهی که سال ۲۰۱۴ توسط ۴۰ کشور و در قالب بخشی از بیانیه جنگل‌های نیویورک مطرح شده بود، ۱۲ کشور از جمله بریتانیا متعهد شدند که ۱۲ میلیارد دلار از بودجه عمومی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ را برای کمک به کشورهای در حال توسعه و به منظور احیای زمین‌های تخریب‌شده و مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌ها، هزینه کنند.
پنج کشور از جمله ایالات متحده و بریتانیا و گروهی از خیریه‌های جهانی هم قرار است ۱,۷ میلیارد دلار برای حفاظت از جنگل‌ها و حمایت از حقوق بومیان بر زمین‌هایشان پرداخت کنند. به گواه محیط‌بانان جوامع بومی بهترین محافظان جنگل در برابر تجاوز خشونت‌آمیز قاچاقچیان چوب و غارتگران‌اند.
بیش از ۳۰ سرمایه‌گذار خصوصی نیز متعهد به پرداخت ۷,۲ میلیارد دلار شده و تعهد دادند تا در چهارسال آینده یعنی تا پایان ۲۰۲۵ سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های منجر به جنگل‌زدایی را متوقف کنند. ۳۰ موسسه مالی نیز که رقمی بالغ بر ۸.۷ تریلیون دلار را در اختیار خود دارند اعلام کرده‌اند «به نحو احسن» برای از بین‌بردن جنگل‌زدایی‌های ناشی از پرورش گاو و صنعت روغن نخل، سویا و خمیر کاغذ تا پایان سال ۲۰۲۵، تلاش خواهند کرد.
تعهد جهانی به کاهش گاز متان در غیاب سه تولیدکننده بزرگ
روز سه‌شنبه یک مقام ارشد دولت جوبایدن نیز اعلام کرد نزدیک به ۹۰ کشور به طرح اقلیمی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا برای کاهش ۳۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای متان تا سال ۲۰۳۰ پیوسته‌اند. به گفته او نیمی از ۳۰ تولید کننده بزرگ متان که دو سوم اقتصاد جهانی را شکل می‌دهند، پیشتر از این طرح حمایت کرده‌اند اما کشورهای جدیدی نیز از جمله برزیل که یکی از پنج تولیدکننده بزرگ گاز متان در جهان است. با این‌حال علیرغم فشار ایالات متحده و اروپا، سه کشور چین، روسیه و هند که جزو پنج کشور بزرگ تولیدکننده متان‌اند، هنوز این بیانیه را امضا نکرده‌اند.
طرح کاهش انتشار متان جزو مذاکرات اقلیمی رسمی سازمان ملل نیست با این‌حال نتایج آن می‌تواند به اهداف مطرح کمک کند. قرار است بیانیه رسمی این طرح اواخر سه‌شنبه اعلام شود. منابع اصلی انتشار متان نشتی زیرساخت‌های نفت و گاز، معادن قدیمی زغال سنگ، کشاورزی و مکان‌های دفن زباله را شامل می‌شود. توافق مذکور همه این بخش‌ها را پوشش می‌دهد.
متان پس از دی اکسید کربن، دومین گاز مهم گلخانه‌ای ست که پتانسیل جذب گرمای بالاتری نسبت به دی‌اکسید کربن دارد، اما سریع‌تر در جو تجزیه می‌شود. به همین خاطر کاهش انتشار متان می‌تواند تأثیر سریعی بر مهار گرمایش جهانی داشته باشد.
طبق گزارش ماه مه سازمان ملل، کاهش چشمگیر انتشار گاز متان در دهه جاری می‌تواند حداقل جلوی افزایش ۰.۳ سانتیگراد از دمای زمین را تا پیش از دهه ۲۰۴۰ بگیرد. اما شکست در مقابله با انتشار گاز متان هدف توافق پاریس و گلاسکو را متاثر خواهد کرد.
در صورت تحقق، این تعهد احتمالاً بیشترین تأثیر را بر بخش انرژی خواهد داشت، چرا که تحلیلگران می‌گویند تعمیر زیرساخت‌های نفت و گاز سریع‌ترین و ارزان‌ترین راه برای مهار انتشار متان است.
ایالات متحده بزرگترین تولید کننده نفت و گاز و اتحادیه اروپا بزرگترین واردکننده گاز در جهان‌اند. ایالات متحده قرار است این هفته مقررات نفت و گاز متان را منتشر کند. اتحادیه اروپا و کانادا هم قصد دارند تا اواخر سال جاری قانون متان را در مورد بخش انرژی رونمایی کنند.
همزمان با برگزاری کنفرانس سازمان ملل در گلاسکو، آنتونیو گوترش دبیر کل این سازمان نسبت به فاجعه اقلیمی هشدار داد و گفت: شکست برنامه‌های مبارزه با گرم‌شدن زمین برای کشورها «حکم مرگ» را دارد.