اردشیر دادرس، رئیس انجمن صنفی سیانجی ایران در در مصاحبه با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت:
«طبق معاهده و توافق ایران و روسیه تا زمانی که تراز گاز ایران مثبت است و تولید به نسبت مصرف داخلی جوابگوست، ایران حق استخراج منابع گازی دریای خزر را ندارد. بنابراین فعلا نباید به فکر منابع گازی دریای خزر باشیم.»
معاهده ۱۳۷۹
معاهده روابط متقابل و اصول همکاری ایران و روسیه در ۲۲ اسفند ۱۳۷۹ در ۲۱ ماده در جریان سفر رئیس جمهوری وقت ایران به مسکو به امضای دو طرف رسید و در ۱۶دی ۱۳۸۰ در مجلس شورای اسلامی تصویب و در ۲۷دی همان سال به تأیید شورای نگهبان رسید.
این معاهده برای مدت ۱۰سال منعقد شد و درصورتیکه هیچیک از طرفین حداقل یکسال قبل از پایان اعتبار آن بهصورت کتبی طرف دیگر را از قصد خود پیرامون قطع اعتبار معاهده مطلع نکند، خود به خود برای دورههای پنجساله بعدی تمدید میشود. در بخشهای دیگر بر همکاریهای دو کشور در حوزههای مختلف اقتصادی، حملونقل، انرژی، سیاسی و امنیتی نیز اشاره شده است.
وزیر امور خارجه ایران در دولت دوازدهم سال گذشته، هشت ماه قبل از انقضای مدت این معاهده با اشاره به گفتوگوی یک ساعته خود با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه گفته بود که با او توافق کرده است که قرارداد همکاری ۲۰ ساله مورد بازنگری قرار گیرد.
نقش محتمل چین
اردشیر دادرس، رئیس انجمن صنفی سیانجی ایران در ادامه مصاحبه با ایلنا گفت:
«اکنون روسیه ۱۸,۱ درصد از ذخایر گاز دنیا را داراست و این رقم در مورد ایران ۱۷,۹ درصد است، چنانچه از خزر برداشت داشته باشیم این رقم به ۱۸,۲ درصد رسیده و در مقام بالاتری از روسیه قرار میگیریم که طبق توافقهایی که قبلا با این کشور صورت گرفته نباید اینچنین شود تا روسیه همچنان در صدر باشد.»
هشت حلقه چاه بزرگ گازی در دریای خزر از جمله میدان گازی چالوس در محدوده آبی ایران قرار دارد. ایران میتواند با منابع گازی خود حداقل ۲۰ درصد از گاز مورد نیاز اروپا را تامین کند. با این حال، حجم عرضه، مسیر و قیمت احتمالاً با روسیه هماهنگ میشود و با این ترفند قدرت انرژی مسکو بر اروپا افزایش مییابد.
یکی از مهمترین اختلافات اروپا با آمریکا واردات گاز از روسیه است. به طور طبیعی، میدان چالوس مورد توجه پکن قرار دارد. چین میتواند، اگر نه به صورت انحصاری، حداقل به عنوان یک بازیگر اصلی همراه با روسیه عمل کند.
علاوه بر این به سبب تحریمهای آمریکا و مشکلات حمل و نقل صدور گاز ایران به اروپا میسر نیست. انتقال گاز ایران به هند نیز میبایست از طریق پاکستان انجام شود و ایران برای احداث خط لوله به همکاری چین نیاز دارد.
در پایان مارس ۲۰۲۱، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه سابق ایران و وانگ یی، وزیر خارجه چین، توافقنامهای را در تهران برای مشارکت استراتژیک جامع بین دو کشور به مدت ۲۵ سال امضا کردند. این توافقنامه توسعه روابط بین دو کشور را در ۲۰ زمینه مختلف از جمله در زمینه سرمایهگذاری، دفاع و انرژی پیش بینی میکند.
متن تمدید توافق روسیه و ایران چندین سال است که در دست بررسی است، اما هنوز امضا نشده است. در پایان ژوئیه ۲۰۲۱ کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه گفته بود که سطح روابط بین دو کشور اکنون بسیار گستردهتر از دهههای گذشته است.