۱۳ پناهجوی ایرانی در مسیر مهاجرت زمینی به آلمان در مرز بلاروس گرفتار شده‌اند و خبر دقیقی از وضعیت آنها در دست نیست.
این سه زن و ۱۰ مرد ایرانی از چندی پیش در مرز بلاروس با لیتوانی به مشکل برخوردند. آنها در فصل سرد برای چندین روز به آب، غذا، سرپناه و دارو دسترسی نداشته‌اند.
اخبار ضد و نقیض دستگیری
در گزارش‌هایی که در رسانه‌های رسمی داخل ایران یا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌اند، خبرهای ضدونقیضی از دستگیری آنها منتشر شده است.
خبرگزاری رکنا دوم آبان در گزارشی نوشت که خانواده ۱۳ جوان ایرانی از بازداشت آنها به دست پلیس بلاروس و بدرفتاری پلیس بلاروس با آنها در مرز با لیتوانی خبر داده اند.
آشنایان آنها به رکنا گفته بودند که پلیس بلاروس گوشی همراه پناهجویان را شکسته است.
اما خبرگزاری دولتی دانشجویان ایران (ایسنا) ۴ آبان گزارش داد که آخرین خبر از وضعیت پناهجویان ایرانی «نشان از دستگیری آنها توسط پلیس لیتوانی دارد».
تا لحظه تنظیم این گزارش، هنوز هیچ اطلاع دقیقی از موقعیت و وضعیت این ۱۳ پناهجوی ایرانی در دسترس نیست.
آنچه از شبکه‌های اجتماعی می‌دانیم
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی به طور منظم درباره وضعیت این پناهندگان اطلاع‌رسانی کرده‌اند.
در فایل صوتی پخش‌شده از «یوسف قنداق‌ساز»، یکی از این پناهجویان چنین می‌شنویم:
«ما وضعیت‌مان خیلی خراب است. داریم می‌میریم… می‌تونی پروپاگاندا بکنی تو رسانه؟ یه جوری نجات‌مون بده. بگو ۱۳ تا ایرانی گیر کردن لب مرز دارن می‌میرن. پشت مرز لیتوانی گیر کردن. بلاروسی‌ها می‌زنن‌مون می‌فرستن سمت لیتوانی. لیتوانی هم راه‌مون نمی‌ده. بدون آب و غذا در سرما موندیم. امید فقط شاید رسانه بتونه نجات‌مون بده».
کاربری که این فایل صوتی را به اشتراک گذاشته، ۲۴ اکتبر یعنی سه روز پیش در رشته‌توئیتی می‌نویسد:
«امشب شب ششمیه که تو سرمای منفی تو جنگلی تو صفر مرزی بدون آب و غذا هستن. نه راه پس دارن نه راه پیش. این باتلاق ورود غیرقانونی به آلمان از مرز بلاروس یه گرداب تموم نشدنیه. میخوان برگردن سفارت ایران ولی پلیس با کتک و ول کردن سگ ها به سمتشون شکنجشون میکنه. اونا با ویزای قانونی تو بلاروسن. این رفتار پلیس قانونی نیست. ساعتهاست بی خبریم ازشون».
کاربر دیگری که در توئیتر مرتباً از وضعیت این پناهجویان خبر می‌دهد، دو روز پیش ۲۵ اکتبر آخرین وضعیت آنها را چنین توصیف کرد:
« روز گذشته و بعد از ۶ روز بنده با کمک چندین فعال حقوق بشر، وزارت امور خارجه ایران و سفارت ایران در بلاروس تونستیم راهی برای رسیدن به این ۱۳ عزیز جانمان پیدا کنیم. دیروز تلفن همراه یک نفر از این ۱۳ نفر به اینترنت متصل شد و لوکیشنی برای بنده فرستادند و بنده با سریع‌ترین روش ارتباطی، اطلاعات را برای کنسول ایران در بلاروس ارسال کردم و ایشان با حضور در منطقه تلاش بسیاری نمود تا در وهله اول این ۱۳تبعه ایرانی را از خطر مرگ بر اثر شرایط زیستن نجات داده و پس از آن با موافقت خودشان، آنها را به سفارت منتقل نماید که از بد حادثه اتفاقات پیشبینی نشده‌ای رقم خورد و ما در کمترین فاصله با این ۱۳ تبعه ایرانی، ارتباطمان با آنها را از دست دادیم. درتلاشیم مجددا خبری کسب کنیم ولی الآن محتاج دعاییم.»
آخرین خبرهای منتشرشده از این حساب‌های کاربری در ۲۶ اکتبر حاکی از آن است که بی‌خبری از وضعیت ۱۳ پناهجوی ایرانی همچنان ادامه دارد.
واکنش مقام‌های ایرانی
اخباری که کاربران شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند، به رسانه‌ای‌شدن و واکنش مقام‌های ایرانی انجامید.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ۳ آبان گفت که سفارت ایران در بلاروس ماموریت پیدا کرده تا پیگیر وضعیت این پناهجویان باشد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی نیز ۴ آبان با ولادیمیر ماکی همتای بلاروسی خود تماس تلفنی گرفت. به گزارش ایسنا، امیرعبداللهیان گفت اخبار نگران‌کننده‌ای از وضعیت این افراد در فضای مجازی منتشر شده است و خواستار همکاری حداکثری بلاروس به ویژه نیروهای مرزبانی این کشور برای کمک به این ۱۳ پناهنده شد.
خطیب‌زاده در تازه‌ترین اظهار نظر مقام‌های ایرانی ۵ آبان گفت که «برخی از اتباع ایرانی گرفتار در مرز بلاروس و لیتوانی در نقاطی هستند که پیدا کردنشان تا روز گذشته مشکل بود … موضوع حل مشکل اتباع ایرانی در مرز بلاروس در دستور کار وزارت امور خارجه است و ما تا بازگرداندن اتباع گرفتار خود و حل مشکلات آنان از تلاش دست برنمی‌داریم.»
مرز جهنمی بلاروس
با تعمیق بحران اقتصادی در ایران و ادامه سرکوب سیاسی، و نیز پس از سقوط کابل و قدرت گرفتن طالبان، شمار پناهندگان این کشورها نیز رو به افزایش می‌رود.
پناهجویان ایرانی و افغانستانی که مسیر زمینی برای رسیدن به آلمان یا دیگر کشورهای اروپای غربی را برمی‌گزینند، در مرز با بلاروس با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
اتحادیه اروپا که پس از به اصطلاح «بحران مهاجرت» ۲۰۱۵ به دنبال کاهش هر چه بیشتر ورود مهاجران به مرزهای خود است، در برابر رفتارهای غیرقانونی و غیرانسانی کشورها در راستای رسیدن به این هدف قدم موثری برنمی‌دارد.
همین ۱۵ اکتبر پارلمان لهستان قانونی تصویب کرد که بر اساس آن مرزبان‌های محلی می‌توانند مهاجرانی را که از مرز بلاروس وارد این کشور می‌شوند، بدون بررسی وضعیت‌شان به بلاروس بازگردانند و اخراج کنند و اجازه ورود مجدد آنها به لهستان را بین شش ماه تا ۳ سال باطل کنند.
اگرچه مرزبان‌های لهستانی پیش از تصویب این قانون نیز چنین می‌کردند. ۳۰ سپتامبر عفو بین‌الملل در گزارشی تحقیقی به ماجرای گروهی از پناهجویان افغانستانی پرداخت که داستان مشابهی با ۱۳ پناهجوی ایرانی گرفتار دارند.
۳۲ پناهجوی افغانستانی شامل ۲۷ مرد، ۴ زن و یک دختر ۱۵ ساله برای روزها از ۱۸ اوت در مرز بین بلاروس و لهستان بدون غذا و آب و سرپناه و دارو گرفتار شده بودند. هرچند ۱۸ اوت آنها در قلمروی لهستان قرار داشتند، نیروهای مرزبانی لهستان آنها را همان روز محاصره کردند و سپس به زور به داخل بلاروس بازگرداندند.