این احتمال وجود دارد که اینستاگرام در عمل فیلتر شده باشد. ۱۸ مهر عیسی زارعپور، وزیر ارتباطات در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) رسماً اعلام کرد که مسدودسازی دسترسی کاربران به اینستاگرام و سایر پیام‌رسان‌های به اصطلاح غیربومی جزو تصمیماتی نیست که در اختیار وزارت ارتباطات باشد. زارعپور در پاسخی دوپهلو گفته بود:
«وقتی تمام زندگی مردم با فضای مجازی گره خورده حتماً و قطعاً باید دولت زیرساخت‌هایی را در این زمینه فراهم کند که از حقوق مردم حمایت کند، این به هیچوجه به معنای مسدودسازی نیست بلکه به معنای قانونمند کردن و نظام‌مند کردن است.»
بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی در موارد اضطراری مجلس می‌تواند بررسی و تصویب برخی طرح‌ها را به کمیسیون تخصصی تفویض کند. طرح صیانت از فضای مجازی با توسل به همین اصل از دستور کار صحن علنی مجلس خارج شده است. این طرح با کاهش بستر اینترنت و کند کردن آن رسماً دسترسی به اینستاگرام و سایر پیام‌رسان‌های مجازی را ناممکن خواهد کرد. اکنون ظاهراً در عمل و در پشت پرده در اقدامی فراقانونی این طرح با کند کردن سرعت اینترنت به طور آزمایشی به اجرا گذاشته شده است.
پهنای باند یا آغاز سال تحصیلی؟
وب‌سایت زومیت به نقل از اپراتورهای اینترنت ثابت نوشته است که کمبود پهنای باند عامل اصلی کندی اینترنت است. بر این اساس شورای عالی فضای مجازی از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم و با تغییر وزیر ارتباطات مجوز افزایش پهنای باند را صادر نکرده است. در این میان وزارت ارتباطات رسماً کندی سرعت اینترنت در ایران را تأیید کرده اما آن را به آغاز سال تحصیلی مرتبط دانسته است.
فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیمات سه روز قبل ادعا کرد که شروع سال تحصیلی و رشد سه تا پنج درصدی ترافیک استفاده از اینترنت در هفته ابتدایی مهر سال جاری باعث کندی سرعت اینترنت شده است.
سه ماه قبل شماری از کاربران و صاحبان کسب و کارها با نوشتن نامه‌ای به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به طرح صیانت از فضای مجازی اعتراض کردند. در مدت کوتاهی شمار امضاکنندگان این نامه به یک میلیون نفر رسید. معترضان می‌گویند این طرح به کسب و کارها آسیب می‌زند و غیرکارشناسی است. شرکت‌های نو پا که فعالیتشان به اینترنت بستگی دارد در میانه یکی از عمیق‌ترین بحران‌های اقتصادی در ایران با خطر ورشکستگی روبرو شده‌اند.
نمایندگان موافق طرح صیانت اما قصد عقب‌نشینی ندارند. مرتضی آقاتهرانی، نماینده مجلس و از مهم‌ترین چهره‌های جبهه پایداری در واکنش به اعتراضات کاربران گفته است:
«در یک روز ۲۰ هزار تا فحش به من دادند اما من کار خودم را می‌کنم. ۱۲۰ هزار پیج علیه ما راه انداختند اما حتی اگر ۱۰۰ میلیارد پیج هم راه بیندازند ما کار خودمان را خواهیم کرد.»
در شرایط کنونی که طرح صیانت عملاً با کاهش پهنای باند به اجرا درآمده، حمایت‌های میلیاردی در انتظار اپلیکیشن‌های پیام‌رسان‌های به اصطلاح ملی است که رانت خوبی برای حمایت از طرح صیانت است. البته که درآمدهای نجومی برای دور زدن این محدودیت‌ها را نیز نباید فراموش کرد؛ مانند درآمد حاصل از فروش فیلترشکن‌ها که در سال‌های اعمال فیلترینگ قابل چشم‌پوشی نیست.