جدال کلامی جمهوری اسلامی با اعضای باقیمانده در برجام و آمریکا بر سر «زمان» و «چگونگی» ازسرگیری مذاکرات احیای برجام ادامه دارد.
روز جمعه، ۲۴ سپتامبر، ۳ مهر، حسین امیرعبداللهیان در جمع رسانههای آمریکایی در نیویورک گفت که مذاکرات «بهزودی» شروع میشود.
این لفظ «بهزودی» آنقدر برای رسانهها گیج کننده بود که پس از پایان این نشست، خبرنگار صداوسیمای جمهوری اسلامی به سراغ وزیر خارجه جدید رفت و از او پرسید این «به زودی» چه معنایی دارد. پاسخ امیرعبداللهیان به این پرسش بیان عباراتی مبهم مانند چند ماه گذشته بود: «به زودی یعنی به محض کامل شدن بررسیها، این اقدام را انجام خواهیم داد.»
او از فرصت استفاده کرد و طعنهای هم به سازوکارهای ناموفق اروپاییها برای زنده نگاهداشتن برجام در دوران ریاستجمهوری ترامپ زد: «البته من به طرفهای اروپایی وعدههایشان از جمله اینستکس [کانال مالی اروپا] را یادآوری میکنم که مدام میگفتند ظرف چند ماه آینده و به زودی انجام میشود. تفاوت بین به زودی ایرانی و به زودی غربی خیلی زیاد است. به زودی از نظر ما یعنی واقعا در اولین فرصتی که بررسی هایمان تکمیل شود.»
امیرعبداللهیان در همین مصاحبه و سخنرانیاش برای رسانههای آمریکایی همان جمله «کلی» ابراهیم رئیسی، عضو هیات مرگ، در مناظرههای انتخاباتی را تکرار کرد که تنها در مذاکرهای شرکت میکنیم که منافع ما تامین شود.
پس از آغاز به کار دولت بایدن در ژانویه گذشته و آغاز روند احیای برجام، تا کنون شش دور مذاکره در وین میان ایران و اعضای باقیمانده در برجام و آمریکا انجام شده است. مذاکره با آمریکا در این مدت به صورت غیرمستقیم بوده است. طرفین در ماههای گذشته بارها گفتهاند که «پنجره زمانی» برای احیای برجام در حال بسته شدن است و باید هر چه زودتر به توافق رسید. حسن روحانی نیز در آخرین روزهای ریاستجمهوریاش بارها گفت که او در اسفند ۱۳۹۹ با کشورهای دیگر بر سر احیای برجام به توافق رسید ولی «اراده سیاسی» در تهران برای پذیرش این توافق وجود نداشت. به بیان دیگر سخن روحانی به این معنا بود که از نظر دولت توافق به دست آمده ولی علی خامنهای نمیگذارد آن را نهایی کنیم.
از زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در ایران تا اکنون هر هفته در مورد آغاز مذاکرات برجام و شروع دور هفتم خبرهای ضد ونقیضی منتشر میشود. برخی رسانههای داخل ایران که نزدیک به سپاه پاسداران هستند در «تحلیل»هایشان نوشتهاند که دولت سیزدهم ادامه مذاکرات با چارچوب پیشین را قبول ندارد.
تکرار همین سخنان را در یکی از ستونهای تحلیلی روزنامه کیهان در شماره روز شنبه ۴ مهر میتوان دید: «آمریکا و تروئیکای اروپایی غلط میکنند در حالی که برای اصل توافق برجام (تایید شده توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت) و تعهد دولت وقت آمریکا، پشیزی ارزش قائل نیستند، ادعا کنند که مذاکرات وین، باید از همانجا که با دولت قبلی ایران پیش بردهاند، پیگیری شود.»
سردرگمی در مورد وضعیت این مذاکرات به کشورهای همسایه ایران هم رسیده است. روز پنجشنبه ۲ مهر، نمایندگان شورای همکاری خلیجفارس با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا دیدار کردند. نخستین و مهمترین محور مذاکرات وزرای خارجه عربستان سعودی، بحرین، کویت، قطر و امارات متحده عربی با بلینکن در این نشست مشترک، برنامه آمریکا و سناریوهای محتمل در مورد برنامه هستهای ایران و برجام بود.
نشنال نیوز در مورد این دیدار چنین روایت کرده که وزیر خارجه سعودی از بلینکن به صراحت پرسیده که «برنامهتان چیست؟ اگر برجام شکست بخورد و ناامنیها در خاورمیانه گسترش یابد چه میکنید؟»
پاسخ وزیر خارجه آمریکا به این سوال وزیر خارجه سعودی مشابه پاسخهای همتای ایرانیاش «مبهم و کلی» بود: «ما به امنیت همپیمانان و شرکایمان اهمیت میدهیم.»
اما این تنها بیان کلی بلینکن در این مورد نبود. او پس از پایان نشست در جمع خبرنگاران گفت: «هر روزی که ایران به نقض توافق هستهای ادامه میدهد ما را به نقطهای نزدیکتر میکند که دیگر برجام سودی ندارد.»