سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) اعلام کرده است که سیستم آموزشی افغانستان با خطر جدی مواجه است و با افزایش آوارگان داخلی و محرومیت کودکان از آموزش، خطر «فاجعه نسلی» نیز افزایش یافته است و بر توسعه پایدار کشور در سال‌های آینده تأثیر منفی خواهد گذاشت.
این نهاد گفته است اگر ممنوعیت آموزش مختلط و آموزش زنان توسط مردان اعمال شود، تأثیرات منفی روی مشارکت زنان در تحصیلات عالی می‌گذارد. طالبان اعلام کرده‌اند که آموزش مختلط پایان خواهد یافت.
یونسکو در گزارش خود با عنوان «حق تحصیل: در افغانستان چه چیزی در خطر است؟» که دوشنبه ۲۲ شهریور منتشر شد، گفته است دستاوردهای مهم در زمینه آموزش در افغانستان در خطر جدی است.
این نهاد افزوده نداشتن معلمان زن، محدودیت‌های شدید برای پرداخت حقوق معلمان و قطع کمک‌های بین‌المللی، می‌تواند پیامدهای فوری و جدی برای تداوم آموزش در افغانستان داشته باشد.
یونسکو تاکید کرده است که در صورت بروز بحران انسانی، دانش‌آموزان به ویژه دختران نباید از حق تحصیل محروم شوند.
این نهاد هشدار داده که ممنوعیت آموزش مختلط، منع آموزش زنان توسط مردان، تأثیرات شدید بر مشارکت زنان در سیستم تحصیلی و آموزشی دختران به طور گسترده وارد می‌کند و بر زندگی، کار و شهروندی آنان تأثیر منفی می‌گذارد.
آموزش از پشت پرده
تنها چند روز پس به قدرت رسیدن طالبان، مقام‌های این گروه شبه‌نظامی، آموزش مختلط در دانشگاه‌های خصوصی و دولتی هرات را ممنوع کرده و گفتند که این کار، ریشه تمامی بدی‌ها در جامعه است.
ملا فرید، نماینده طالبان اعلام کرد که در جریان جلسه سه‌ساعته بین استادان دانشگاه و صاحبان موسسات آموزش خصوصی مشخص شد که هیچ جایگزینی وجود ندارد و آموزش مختلط باید پایان یابد.
او همچنین گفت استادان زن باید فقط برای دانشجویان زن تدریس کنند.
وزیر آموزش عالی طالبان، عبدالباقی حقانی هم در نشستی با حضور رهبران طوایف و جناح‌های افغانستان اعلام کرد تا زمانی که دروس دانشگاهی با تعبیر این گروه از قوانین اسلامی مغایر نباشد، زنان در افغانستان می‌توانند در امنیت به دانشگاه بروند.
حقانی از ممنوعیت برگزاری کلاس‌های مختلط در دانشگاه‌ها خبر داد و گفت:
«مردم افغانستان بر اساس قوانین اسلامی در امنیت تحصیلات عالیه خود را ادامه خواهند داد اما محیط‌های آموزشی مختلط نخواهد بود.»
او افزود طالبان به دنبال ایجاد یک برنامه آموزشی معقول و اسلامی مطابق ارزش‌های دینی، ملی و تاریخی افغانستان و از سوی دیگر، قابل رقابت با سایر کشورهاست.
حقانی در تشریح این سیاست‌ها اعلام کرد که فضای دانشگاه‌ها به صورت ایده آل باید براساس جنسیت تفکیک شوند:
«دانشگاه‌ها باید زمان کلاس‌های [زنان و مردان] را جدا کنند یا مطمئن شوند که کلاس‌ها از وسط تقسیم شده و صندلی ها براساس جنسیت چیده شده اند.»
در حالی که نگرانی از کمبود امکانات برای تشکیل کلاس‌های جداگانه و محروم شدن زنان از تحصیل وجود دارد، حقانی گفته تعداد مدرسان زن در افغانستان کافی است و جایی که مدرس زن نباشد جایگزین مناسب پیدا می‌شود.
او گفته:
«همه چیز بستگی به ظرفیت دانشگاه‌ها دارد. ما می‌توانیم از مدرسان مرد با روش آموزش پشت پرده یا آموزش از طریق فناوری استفاده کنیم.»
در دو دهه گذشته، افغانستان یک سیستم ترکیبی از آموزش‌های مختلط و کلاس‌های جداگانه بر اساس جنسیت را در همه دانشگاه‌ها و موسسات پیاده کرده است.
متخصصان آموزشی می‌گویند دانشگاه‌های دولتی تحت تاثیر این تصمیم قرار نمی‌گیرند، اما موسسات خصوصی به دلیل تعداد پایین دانشجویان زن با چالش روبه‌رو می‌شوند.
آدری آزوالی، رییس عمومی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) گفته است:
«آنچه در افغانستان در خطر است، در بخش تعلیم و تربیت، ضرورت مطلق تأمین دستاوردهای تحصیلی به ویژه برای دختران و زنان است.»
یونسکو می‌گوید جنگ و ویروس کرونا فشار زیادی بر توسعه آموزش در افغانستان وارد کرده طوری که میلیون‌ها دانش‌آموز از تعطیلی مدارس و سایر نهادهای تحصیلی آسیب دیده‌اند.
یونسکو بر آموزش عادلانه همه دانش‌آموزان، اطمینان از محیط مصون آموزش، حمایت از معلمان با پرداخت حقوق به موقع به آنان و نیز مشارکت زنان در سیستم آموزشی تأکید کرده است.
یونسکو افزوده افغانستان از جمله فقیرترین کشورهای جهان است و به لحاظ توسعه انسانی در پایین‌ترین سطح قرار دارد.
به گزارش این سازمان، بیش از نیمی از کودکان واجد شرایط شمول در مدرسه‌ها، ثبت‌نام نشده‌اند و ۹۳ درصد از کودکان در مدارس مهارت خواندن را ندارند.