ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ) مقامات دولت‌ روحانی را برکنار کرد و اعضای اصلی کابینه خود را با مهره‌های اصولگرای دیگری جانشین کرد. اما در این میان یکی از مهره‌هایی که در دولت اصولگرای سیزدهم نه تنها از کرسی بیرون رانده نشد بلکه از مقام وزارت راه به مقامی بالاتر ترفیع یافت، محمد اسلامی بود. ابراهیم رئیسی در حکمی در هفتم شهریور محمد اسلامی را به سمت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی منصوب کرد. محمد اسلامی کیست؟ 

محمد جواد اسلامی ورنامخواستی، اول مهر سال ۱۳۳۵ در شهر «ورنامخواست» در جنوب غربی استان اصفهان به دنیا آمد. در اصفهان در دبیرستان «احمدیه» دیپلم ریاضی گرفت و در مدرسه عالی ساختمان در تهران سال ۱۳۵۶ فوق دیپلم خود در رشته ساختمان را دریافت کرد. 

در گیرو دار انقلاب ۱۳۵۷، هنگامی که بسیاری از جوانان ایرانی در تب و تاب انقلاب بودند، محمد اسلامی جوان ایران را به مقصد آمریکا ترک کرد و در دانشگاه صنعتی «دیترویت» ایالت میشیگان در رشته مهندسی راه و ساختمان تحصیل کرد و در سال ۱۳۵۸ لیسانس گرفت. پس از آن در سال ۱۳۵۸ در دانشگاه «تولیدو» در ایالت اوهایو و در مقطع فوق لیسانس راه و ساختمان تحصیل کرد و سال ۱۳۶۰ به ایران بازگشت. 

میخ اول: پیوستن به بنیاد مستضعفان 

این تکنوکرات تحصیل کرده که ایران را در گیر و دار انقلاب ۱۳۵۷ ترک کرده بود، به محض بازگشت از آمریکا در ۲۵ سالگی با پیوستن به بنیاد مستضعفان میخ خود را برای آینده‌ای پر رزق و روزی محکم کوبید. او از سال ۱۳۶۱ سمت معاون اجرایی بخش عمرانی بنیاد مستضعفان را به‌دست آورد و تا پایان سال ۱۳۶۲ در این منصب قرار داشت. 

پیوستن محمد اسلامی به بنیاد مستضعفان، انتخابی فرصت‌طلبانه بود، زیرا این بنیاد به‌تدریج به یکی از نهادهای مهم جمهوری اسلامی بدل شد که با مصادره ثروت و ملک خاندان پهلوی و سرمایه‌داران آن دوره، به وزنه‌ای سیاسی تبدیل شد. 

بنیاد مستضعفان یکی از نهادهای شبه‌دولتی در ایران پس از استقرار جمهوری اسلامی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ به به فرمان روح‌الله خمینی با هدف تجمیع اموال و دارایی‌های مصادره شده و با شعار تخصیص این دارایی‌ها به نیازمندان، تأسیس شد. 

بنیاد مستضعفان در حال حاضر زیر نظر سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی است؛ به دولت پاسخگو نیست و به یک امپراتوری اقتصادی عظیم تبدیل شده که تنها علی خامنه‌ای بر آن نظارت دارد. این بنیاد از نوامبر ۲۰۲۰ توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا به‌سبب اینکه یکی از منابع تأمین مالی رژیم ایران برای سرکوب مردم است، تحریم شده و در لیست سیاه آمریکا قرار داد. 

اسلامی گرچه از سال ۱۳۶۶ مقامی رسمی در این نهاد شبه‌دولتی نداشت اما پیوند او با این نهاد محفوظ ماند. او بعدها از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۰ رئیس هیات مدیره شرکت ملی ساختمان وابسته به بنیاد مستضعفان و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹ رئیس هیات مدیره شرکت عمران و مسکن ایران وابسته به بنیاد مستضعفان بود. 

یکی از ماشین‌های گشت کمیته انقلاب در دهه شصت- منبع: خبرگزاری مهر

میخ دوم: درجه سرداری در کمیته انقلاب 

انتخاب دوم و بسیار تعیین‌کننده محمد اسلامی، عضویت او در کمیته انقلاب اسلامی و اخذ درجه سرداری بود. او با این انتخاب، دومین میخ محکم را برای تثبیت خود در ساختار سیاسی نظام جمهوری اسلامی کوبید. 

کمیته یا کمیته‌های انقلاب اولین نهاد نظامی جمهوری اسلامی بودند که نقش اصلی سرکوب مخالفان را برعهده داشتند. محمدرضا مهدوی کنی اولین سرپرست این کمیته‌ها بود. این کمیته اگرچه اولین سازمان رسمی جمهوری اسلامی برای سرکوب مخالفان جمهوری اسلامی بود و ماهیت نظامی داشت اما مصادره کردن اموال و فساد و باندبازی نیز جزئی از ساختار و وظایفش بود. 

این سازمان در آغاز تأسیس، بر پایه وابستگی به نهادهای اصلی قدرت، بدون هماهنگی با دولت مهدی بازرگان به خلع سلاح و تأمین امنیت برخی مراکز، مصادره اموال، تعیین مسئول برای برخی نهادها، دستگیری برخی مقامات رژیم پیشین، شکنجه مخالفان جمهوری اسلامی و  فعالیت‌های این چنینی می‌پرداخت. 

چنان هرج و مرجی در کمیته انقلاب برقرار بود که موارد متعددی از نقض قوانین و حقوق بشر در ساختار کمیته‌ها روی داد، که مهمترین آن انتصاب اسماعیل افتخاری (معروف به اسمال تیغ‌زن) به فرماندهی یکی از کمیته‌های تهران بود. اسمال تیغ‌زن از آغاز انقلاب تا سال ۱۳۶۴ به سمت ریاست گروه ضربت کمیته منطقه دوازده تهران و بسیاری پست‌های دیگر، حتی در نهادهای دیگری همچون بنیاد مستضعفان رسید. او یکی از کسانی بود که زندانیان سیاسی همچون ناصر زرافشان، وکیل را شکنجه می‌کرد. 

اسلامی از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۶ در این نهاد نظامی عضویت داشت و مجری طرح های عمرانی مرزهای شرقی کشور کمیته انقلاب اسلامی بود. او در این ارگان، در نهایت به مقام جانشینی فرمانده کل کمیته انقلاب‌( مهدوی کنی) نیز رسید. 

صعود در صنایع وابسته به وزارت دفاع

اسلامی در سال ۱۳۶۶ در جنگ ایران و عراق به سازمان صنایع دفاعی پیوست و مدیرعامل شرکت صنایع هواپیماسازی ایران شد. او از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۴معاون مهندسی و طرح‌های توسعه سازمان صنایع دفاع بزرگ شد. 

این تکنوکرات نظامی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶به‌مدت سی سال در سازمان صنایع دفاعی ایران وابسته به وزارت دفاع مناصب گوناگونی داشت، مناصبی همچون: معاون مهندسی و طرح‌های توسعه سازمان صنایع دفاع بزرگ، قائم مقام سازمان صنایع هوافضا، رئیس موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، معاون امور صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع، معاون مهندسی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع ، رئیس هیئت مدیره شرکت ملی ساختمان و غیره. 

 او در سال ۱۳۸۳ در رشته مدیریت جهانی هوانوردی مشترک دانشگاه رویال رودز کانادا و دانشگاه شریف تحصیل کرد. پس از آن اسلامی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ ریاست هیئت مدیره شرکت عمران و مسکن ایران را عهده دار بود و سپس به‌عنوان مدرس وارد دانشگاه صنعتی مالک اشتر شد. 

نمایی از هواپیمای اوکراینی که سال ۱۳۹۸ با شلیک گلوله ماموران جمهوری اسلامی سقوط کرد

تکیه بر کرسی وزارت راه – سقوط هواپیمای اوکراینی

این نظامی اصفهانی ناگهان در سال ۱۳۹۶ در دولت روحانی که مقام معاونت سابق وزیر دفاع را به‌عهده داشت،  ناگهان استاندار مازندران شد. یکسال بعد، عباس آخوندی وزیر وقت وزارت راه و شهرسازی استعفا داد و اسلامی به‌عنوان وزیر جایگزین به مجلس معرفی شد و در نهایت رأی آورد. 

روزی که بعد از استعفای عباس آخوندی، محمد اسلامی به‌عنوان وزیر جدید راه و شهرسازی انتخاب شد، چهره‌های اصلاح‌طلب روی خوشی به این وزیر تازه از راه‌رسیده نشان ندادند. برای نمونه نجفی خوشرودی نماینده اصلاح طلب استان مازندران که اسلامی را به خوبی می‌شناخت، در مخالفت با او گفت: 

«رویکرد ایشان غیرتعاملی است. حرف‌های ایشان ما را یاد دولتمردان سابق می‌اندازد. به کدام شاخص استناد کرده‌اید که در استانداری مازندران در طول یک سال به اندازه ۱۵ سال کار کرده‌اید؟ ایشان فضای ناامنی را در استان مازندران به وجود آورده است. اگر این رفتار‌ها و التهابات ناشی از آن به بدنه وزارت راه و شهرسازی پمپاژ شود، چه کسی جوابگو خواهد بود؟ مسئولیت میلیارد‌ها تومان پول کشور در شرکت هواپیماسازی شاهین شهر اصفهان به هدر رفت، با کیست؟»

بر اساس گزارشی که در وب‌سایت رویداد ۲۴منتشر شده سوابق اسلامی چندان درخشان نیستند.این خبرگزاری نوشته است: 

«آن‌طور که سوابق او نشان می‌دهد چند بار در انجام وعده‌ها ناموفق بوده است؛ از جمله در ماجرای هواپیماسازی هسا که قرار بود در اصفهان با نام «ایران-۱۴۰» تولید شود و دقیقا در روز‌هایی که این پروژه کلید خورد، او نقش مهمی در شکل‌گیری آن داشت. پروژه‌ای با هزینه بسیار که نه‌ تنها زیان میلیون دلاری با خود داشت بلکه حوادث تلخی در پی آن به‌وجود آمد.

براساس اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، برای ساخت کارخانه ایران -۱۴۰ و تولید ۳۷ فروند از این نوع تا قبل از سال ۱۳۸۳ حدود ۲۰۰‌ میلیارد‌ و ۹۶۰ میلیون دلار اعتبار اختصاص داده بود در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ نیز در هر سال ۲۵ میلیارد ریال اعتبار برای ساخت این پروژه ملی در نظر گرفت.» 

در زمان سقوط هواپیمای اوکراینی در سال ۹۸ اسلامی وزیر راه بود. او در اولین واکنش‌هایش مسئولان دیگر سکوت کرد و نقص فنی هواپیما را موجب آتش‌سوزی و سقوط هواپیما دانست. اما اسلامی در نهایت در دی ماه سال گذشته اقرار کرد که بازخوانی جعبه‌های سیاه نشان داده که خطای انسانی صورت گرفته و گفت:

«حادثه‌ای رخ داده و یک خطای انسانی در شلیک انجام شده است. نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با صداقت، با شفافیت و شهامت مسئولیت این حادثه را پذیرفته است.»

افزون بر آنچه گفتیم، در دورانی که اسلامی ریاست وزارت راه را به‌عهده داشته یعنی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، قیمت مسکن چندین برابر شده است. در اینفوگرافیک زیر می‌توانید سیر تورم مسکن را ببینید:

رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون عضو هیئت مرگ

واکنش به اینکه چرا محمد اسلامی به کرسی ریاست سازمان انرژی اتمی انتخاب شد، نه تنها از سوی اصلاح‌طلبان، بلکه از سوی اصولگرایان نیز با تعجب همراه بود. برای نمونه علی قلهکی از اصولگرایان امنیتی پس از این انتصاب در صفحه شخصی توییتر خود نوشته بود که «قرار بود محمد اسلامی در وزارت راه با همکاری هادی عباسی ابقا شود؛ علت ابقای او هم اجرایِ پرحجمِ پروژه مسکن صنعتی در وزارت راه برای تحویل ۱میلیون مسکن بود».  

 گمانه‌زنی‌ها فراوان است. برخی نیز دلیل انتخاب او را نزدیکی به محمد مخبر عنوان کرده‌اند و اصرار مخبر به حضور او در کابینه را دلیل این منصب محمد اسلامی می‌دانند. به گزارش رویداد ۲۴ که در پاراگراف‌های قبلی نیز از آن نقل کردیم، جلال میرزایی نماینده سابق مجلس درباره دلیل انتخاب محمد اسلامی به ایلنا گفت:

«احتمالا رئیس‌جمهور قولی به محمد اسلامی داده که به‌عنوان وزیر معرفی شود، اما معرفی نشد، شاید خواستند در دولت از ایشان استفاده کند و سازمان انرژی اتمی خالی بود و از ایشان استفاده کرده است.»

نمونه انتصاب محمد اسلامی، تکنوکراتی نظامی و عمل‌گرا به سمت ریاست سازمان انرژی اتمی و معاونت ریاست جمهوری دولت سیزدهم، در ساختار مافیای و فرقه‌ای احزاب و دسته‌های نظام سیاسی جمهوری اسلامی قابل فهم است. 

عده‌ای او را چنین معرفی می‌کنند که «همزمان مثل احمدی نژاد وعده می‌دهد و سعی دارد مثل حسن روحانی، گرایش سیاسی نداشته باشد و دل هر دو جناح سیاسی کشور را به دست بیاورد». 

حال که یکی از سینه‌چاکان ولایت فقیه یعنی ابراهیم رئیسی به مسند قدرت رسیده و دولتی اصولگرا و یکدست تشکیل داده، ترفیع محمد اسلامی به این مقام تازه، پاداشی است که جاه‌طلبی و فرصت‌طلبی او برای بالا رفتن از پلکان قدرت با نزدیکی به نهادهای نزدیک به رهبری برایش رقم زده است.