جنبش دادخواهی ایران، به منظور کشف حقیقت و اجرای عدالت در حق افرادی که توسط جمهوری اسلامی کشته، اعدام یا مورد ناپدیدسازی قهری قرار گرفته‌اند، به روزهای آغازین حیات جمهوری اسلامی باز می‌گردد. جنبشی که بیش از چهار دهه در تلاش است چرخه خشونتِ سیاسی را متوقف کند و عاملان کشتار زندانیان و فعالین سیاسی را در دادگاهی عادلانه پای میز محاکمه بکشاند.

تابستان سال ۶۷ یکی از نقاط مهم مورد توجه این جنبش است. در آن تابستان چندین هزار زندانی سیاسی وابسته به گروه‌های چپ و مارکسیست و یا سازمان مجاهدین خلق در سراسر ایران، به واسطه فتوای روح الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی و عاملیت «هیأت مرگ» به صورت گروهی اعدام شدند.

اعضای اصلی هیأت مرگ سید ابراهیم رئیسی (رئیس جمهور کنونی ایران)، حسین‌علی نیری (حاکم پیشین شرع)، مرتضی اشراقی (دادستان پیشین تهران)، و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزرات اطلاعات در هیأت مرگ) بودند. افراد دیگری چون ناصریان (قاضی محمد مقیسه) دادیار زندان گوهردشت و دستار او حمید نوری با نام مستعار «عباسی» نیز در خدمت هیأت مرگ بودند.

اکنون ۳۳ سال بعد از کشتار دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان سال ۶۷، یکی از عاملان این جنایت، یعنی حمید نوری (عباسی) در کشور سوئد بازداشت شده و دادگاهی برای رسیدگی به اتهامات او در حال برگزاری است.

زمانه برای بررسی این دادگاه پنج‌شنبه ۲ سپتامبر / ​ ۱۱ شهریور وبیناری با حضور دلجو آبادی، پژوهشگر حقوق بشر و لادن بازرگان از خانواده‌های اعدام شدگان سال ۶۷ (خواهر بیژن بازرگان) برگزار کرد.

در ادامه می‌توانید این وبینار را مشاهده کنید:

دادستانی سوئد ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۱ (۵ مرداد ۱۴۰۰) در اطلاعیه‌ای تحت عنوان «پیگرد جنایات جنگی در ایران» خبر از تحویل رسمی کیفرخواست حمید نوری به دادگاه داد.

بر اساس این کیفرخواست حمید نوری با دو اتهام اصلی روبه‌روست:

  • جنایت جنگی (نقض حقوق عمومی بین‌الملل، از نوع سنگین)
  • قتل

هر دوی این اتهامات به دلیل نقش مستقیم در کشتار بیش از ۱۰۰ تن از مخالفان و زندانیان سیاسی در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق (در دهه ۶۰ و مشخصاً سال ۱۳۶۷) علیه نوری مطرح شده است.  

پرونده حمید نوری و دادگاهی که تا آوریل سال ۲۰۲۲ در سوئد جریان دارد، زوایای مختلفی دارد. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در خصوص این دادگاه بحث اتهام‌های حمید نوری و تحلیل‌های مختلفی که درباره آن جریان دارد. از جمله دیگر زوایای این دادگاه مراحل بازپرسی حمید نوری، شاهدان و شاکیان پرونده و نحوه شهادت آنها، و همچنین تاثیر و آموزه‌های این دادگاه بر جنبش دادخواهی در ایران است.

حمید نوری ۶۰ ساله، دادیار سابق قوه قضائیه، زمانی که برای دیدار با اقوامش به کشور سوئد سفر کرده بود، بعد از ظهر شنبه ۹ نوامبر ۲۰۱۹ برابر با ۱۸ آبان ۱۳۹۸ در فرودگاه بین‌المللی آرلاندای استکهلم، با حکم دادسرای این شهر به صورت موقت بازداشت شد و یک سال و ۹ماه در بازداشت موقت ماند. دادستانی سوئد ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۱ (۵ مرداد ۱۴۰۰) در اطلاعیه‌ای تحت عنوان «پیگرد جنایات جنگی در ایران» خبر از تحویل رسمی کیفرخواست حمید نوری به دادگاه داد. بر اساس این کیفرخواست حمید نوری با دو اتهام اصلی روبه‌روست: جنایت جنگی (نقض حقوق عمومی بین‌الملل، از نوع سنگین) و قتل. هر دوی این اتهام‌ها به دلیل نقش مستقیم در کشتار بیش از ۱۰۰ تن از مخالفان و زندانیان سیاسی در سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق (در دهه ۶۰ و مشخصاً سال ۱۳۶۷) علیه نوری مطرح شده است.