اجلاس بغداد با شعار «همکاری و مشارکت»، ظهر روز شنبه ۶ شهریور کار خود را آغاز کرد. مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق، سخنران افتتاحیه این اجلاس بود. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهور مصر، عبدالله دوم، پادشاه اردن و وزرای خارجه ایران و عربستان، مهمترین میهمانان این اجلاس هستند.
پیشتر قرار بود همه کشورهای دعوتشده به اجلاس در سطح سران شرکت کنند اما ایران اعلام کرد که حسین امیر عبداللهیان را به عنوان بالاترین مقام به بغداد میفرستد. امیرعبداللهیان صبح روز شنبه و قبل از پرواز به بغداد از دعوت نشدن سوریه به این نشست گلایه کرده بود.
فواد حسین، وزیر خارجه عراق گفته بود که پنج عضو دائم شورای امنیت هم به این اجلاس دعوت شدهاند که البته فقط فرانسه در آن شرکت کرد و آمریکا هم که درگیر بحران افغانستان است، گفت که از برگزاری این اجلاس حمایت میکند.
مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق در سخنانش در این اجلاس به مهمترین چالش کشورش اشاره کرد و گفت که او نمیخواهد خاک عراق عرصه جنگهای پوچ و بیحاصل و منازعات کشورهای دیگر باشد.
این اشاره غیرمستقیمی است به رقابت و نزاع نهان و آشکاری که جمهوری اسلامی با آمریکا و عربستان در عراق دارد.
در سالهای گذشته، عراق عرصه تندترین و خطرناکترین رویاروییهای نظامی و سیاسی ایران و آمریکا بوده است. حمله به پایگاهها و کاروانهای نظامی آمریکا همچنان ادامه دارد و هیچ گروهی مسوولیت آن را نمیپذیرد. آمریکا میگوید که ایران پشت همه این حملات است و با استفاده از گروههای نیابتیاش این عملیات را اجرا میکند.
در مقابل ایران هم زخمی بزرگ از آمریکا در عراق خورده است. قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در دی ماه ۱۳۹۸ به فرمان دونالد ترامپ در اطراف فرودگاه بغداد هدف قرار گرفت و کشته شد. چند روز بعد ایران به پایگاه آمریکا و نیروهای ائتلاف در عینالاسد عراق حمله موشکی کرد.
نقض حاکمیت عراق و حملات متقابل آمریکا و شبهنظامیان وابسته به جمهوری اسلامی به رغم مخالفت دولت عراق همچنان ادامه دارد.
کاظمی در سخنان امروزش خواستار مشارکت کشورها در برنامه بازسازی عراق شد و گفت که بهتر است به جای نزاع به فکر ساختن باشیم. او گفت که عراقیها به نیابت از مردم جهان با بزرگترین سازمان تروریستی جهان یعنی داعش جنگیدهاند و بر آن غلبه یافتند.
او به انتخابات پارلمانی زودهنگام در ماه اکتبر هم اشاره کرد و گفت که از سازمانها و ناظران بینالمللی میخواهد تا بر سلامت این انتخابات نظارت داشته باشند.
امانوئل مکرون هم در این اجلاس از تلاش عراق برای مقابله با داعش تمجید کرد و گفت که کشورش متعهد به حمایت از عراق است و می ٔاند که مردم عراق از جنگ و ناامنی خستهاند. او در مورد پروژههای بازسازی که فرانسویها در دست دارند نیز سخن گفت.
اما اجلاس بغدا یک بازیگر مهم دیگر هم دارد. عربستان سعودی در سطح وزیر خارجه شرکت کرده است.
بغداد در ماههای گذشته، میزبان گفتوگوهای محرمانه عربستان و ایران بوده است و سخنان وزرای خارجه این دو کشور هم در مرکز توجهها قرار داشت.
فیصل بنفرحان صحبتهایی کلی داشت و طعنه و کنایهای به ایران نزد. او گفت که سیاست کشورش حمایت از صلح و رفع تنش در منطقه است.
حسین امیرعبداللهیان هم که سفر بغداد، نخستین سفر او در قامت وزیر خارجه جمهوری اسلامی است گفت که «جمهوری اسلامی ایران از دولت و ملت عراق و آنچه مربوط به تصمیمات آن در حوزه امور داخلی است از جمله خروج نیروهای نظامی بیگانه و برگزاری انتخابات زودرس حمایت و پشتیبانی خود را اعلام و مجددا از نقش سازنده این کشور در ترویج فرهنگ گفتوگو و همکاریهای منطقهای استقبال نموده و همکاریهای درون منطقهای را اساس تحقق ثبات و صلح در این راه میداند.»
او در سخنانش مجددا از دعوت نشدن سوریه انتقاد کرد.
عراق بارها اعلام کرده که نمیخواهد کشورش عرصه نزاع دیگران باشد. این کشور در سالهای اخیر از درگیریهای شبهنظامیان طرفدار ایران، داعش و همچنین حملات هوایی ترکیه رنج برده است. این کنفرانس قرار است نشان دهد که بغداد اکنون میتواند، نقشی متفاوت در منطقه ایفا کند.
از طرف دیگر، غیبت آمریکا در این نشست مهم، یک پیام مبهم به کشورهای همپیمانش در منطقه داده مبنی بر اینکه رهبری آمریکا در منطقه در حاشیه قرار گرفته است. آمریکا افغانستان را ترک کرده است و بسیاری معتقدند که ایالات متحده بهزودی حضورش در خاورمیانه را به حداقل ممکن میرساند.