پس از بیش از ۱۸ سال حضور نیروهای نظامی آمریکا در عراق، رئیس‌جمهوری آمریکا و نخست‌وزیر عراق توافق کردند که مأموریت نظامی آمریکا در عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ پایان یابد.
جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق در دیدار روز ۲۶ ژوئیه/ چهارم مرداد در واشنگتن توافق کردند که روابط آمریکا با عراق وارد مرحله جدیدی شود و «مأموریت نظامی/رزمی» نیروهای آمریکایی در کشور عراق پایان یابد.
این تغییر هم‌زمان با خروج ایالات متحده از افغانستان صورت می‌گیرد. به گفته جو بایدن آن سربازهای آمریکایی که در عراق باقی می‌مانند دیگر جنگ نخواهند کرد:
«ما تا پایان سال، دیگر در مأموریت رزمی نخواهیم بود.»
به گزارش نیویورک‌تایمز، وزارت دفاع آمریکا و دیگر مقامات دولت در مورد جزئیات خروج نیروهای آمریکا از عراق گفتند که تعداد نامشخص اما کمی از ۲۵۰۰ نیروی آمریکایی حاضر در عراق از خاک این کشور خارج خواهند شد. آنها که باقی می‌مانند و شرح وظایفشان تغییر خواهد کرد و سمت‌های «مشاوره‌ای» و «آموزشی» خواهند داشت.
آمریکا قرار است در جنگ با دولت اسلامی (داعش) هم دیگر شرکت نظامی نداشته باشد. این بیم قدرتمندتر شدن نفوذ ایران در عراق را بیشتر می‌کند.
در رابطه با جنگ با داعش و گروه‌هایی که از داعش باقی‌مانده‌اند، بایدن تأکید کرد که واشنگتن همچنان به «همکاری‌های امنیتی با عراق متعهد است» و کاظمی هم «همکاری استراتژیک» دو کشور را مهم دانست.
بایدن گفت که سربازان آمریکایی در عراق همچنان «به آموزش، پشتیبانی و کمک‌رسانی در برخورد با داعش ادامه خواهند داد.»
حرکتی نمادین یا خروج «واقعی»؟
نیویورک‌تایمز نوشته است که توافق بایدن و کاظمی بیشتر حرکتی نمادین است که انتظار می‌رود جناح‌های سیاسی نزدیک به ایران را که خواستار خروج کامل آمریکا از عراق هستند راضی نکند. این رسانه از قول محمود الربیعی، سخنگوی دفتر سیاسی جنبش عصائب اهل الحق – از گروه‌های شبه‌نظامی شیعه نزدیک به ایران – نوشت:
«تغییر نام آنها [نیروهای آمریکایی] از نیروهای جنگی به مربیان و مشاوران را ما تلاشی برای فریب می‌دانیم.»
حزب عصائب اهل الحق، ۱۶ کرسی در مجلس عراق دارد و نیروهای شبه‌نظامی مرتبط با این حزب هم در عراق و هم در سوریه در فعالیت دارند. انتظار می‌رود که دیگر شبیه نظامیان نزدیک به ایران در عراق هم در مورد توافق کاظمی و بایدن نظر مشابهی داشته باشند.
سرهنگ حمه سعید، مدیر برنامه خاورمیانه در انستیتوی صلح ایالات متحده هم با این تحلیل موافق است که این تغییر کاربری نیروهای آمریکایی در عراق تا پایان سال جنبه‌ای نمایشی دارد:
«هدف هر دو طرف این است که چیزی تغییر نکند و حدود ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی را در آنجا نگه‌دارند که کارهایی را که قبلاً انجام می‌دادند، انجام دهند – یعنی از نیروهای امنیت عراق پشتیبانی کنند اما درگیر جنگ نشوند.»
یادداشت دست بایدن به ایران اشاره کرد
جناح‌های سیاسی و شبه‌نظامی‌های قدرتمند طرفدار ایران در عراق به کاظمی برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق فشار آورده‌اند. این توافق جدید ممکن است بتواند به کاظمی کمک کند که پیش از انتخابات مجلس عراق در ماه اکتبر ۲۰۲۱، امنیت قدرت خود را بیشتر تأمین کند.
شبه‌نظامی‌های نزدیک به ایران که آشکارا با حضور آمریکا در عراق مشکل دارند، پشت حملات موشکی و پهپادی به پایگاه‌هایی نیروهای آمریکایی در عراق هم هستند.
در گفت‌وگو با کاظمی، خبرنگاران عکسی از جو بایدن گرفتند که چرک‌نویس‌های این جلسه بر روی آن نوشته شده بود. دو گزاره که ارتباط آنها به هم نیز مشخص نیست توجه جلب کرد. بایدن روی کاغذی نوشته است:
«آمریکا پیشنهاد می‌دهد که به حملات پاسخ بگوید. ایران در نظر دارد که از حمله کردن عقب‌نشینی کند.»
حداقل در گزارشی که رهبران سیاسی عراق و آمریکا به رسانه‌ها دادند اهمیت این دو گزاره مشخص نبود. اما نقش ایران در این معادلات و تغییرات مرتبط با خروج آمریکا از عراق و افغانستان به تفسیر فیلیپ جرالدی تحلیلگر امنیتی و مأمور سابق مبارزه با تروریسم سازمان سیا مشخص است. او در مقاله روز ۲۲ ژوئیه خود نوشت:
«عراق ناپایدار است و بیشتر از آنکه به واشنگتن متمایل باشد، به سمت دشمن آمریکا، ایران متمایل است.»
واشنگتن در ماتریس قدرت در عراق، درحالی‌که احزاب شیعه را همراه خود ندارد، نیاز دارد که تا جایی که می‌تواند از نیروهای نظامی عراقی پشتیبانی کند تا جنگ با آنچه از داعش مانده ادامه یابد و نفوذ ایران در عراق هم از این بیشتر گسترش نیابد.
آمریکا در سوریه هم ۹۰۰ سرباز دارد که بیشتر در شمال شرقی سوریه و در رابطه با نیروهای دموکراتیک سوریه فعال‌اند. نیروهای نظامی آمریکا در عراق در پشتیبانی نظامی از نیروهای آمریکا در سوریه هم فعال بودند و اکنون‌که قرار است که دیگر کار نظامی نکنند، مشخص نیست که وضعیت پشتیبانی نظامی از نیروهای آمریکا در سوریه چه خواهد شد. آمریکا همچنان می‌خواهد نیروهای نظامی‌اش در سوریه را نگه دارد.