مراسم رونمایی از اپلیکیشن «همدم»، دوشنبه ۲۱ تیر در مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی «تبیان» با حضور محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و حجت‌الاسلام قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد. بالا رفتن سن ازدواج و پیری جمعیت، حاکمیت را واداشته تا این اپلیکیشن دوست‌یابی/ همسریابی را راه‌اندازی کند. «همدم» به گفته سازندگانش اولین نرم‌افزار رسمی و دارای مجوز در امر همسریابی و مشاوره ازدواج است.
راه‌اندازی «همدم»، اولین ابتکار مدرن حکومت برای ترغیب جوانان به ازدواج نیست. پیش‌تر در مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان سایت «همسان‌گزینی» فعال بود. به گزارش خبرگزاری فارس، کمیل خجسته، مدیرعامل موسسه رسانه‌ای تبیان با تاکید بر سیاست‌های افزایش جمعیت علی خامنه‌ای درباره اهمیت ازدواج و خانواده گفت:
«سایت همسان گزینی ۳۷۰۰ ازدواج بدون طلاق را در کارنامه خود ثبت کرد اما به‌دلیل محدودیت توان توسعه خودش را نداشت و برای ۱۳ میلیون مجرد در سن ازدواج، رشد زیاد طلاق و کاهش ازدواج و افزایش تجرد قطعی که از جمله مشکلات کشور است سایت همسان‌گزینی راضی‌کننده نبود. لذا با کمک ابزارهای نوین و فناوری‌های جدید و علم روز روانشناسی تصمیم گرفتیم همدم را به‌عنوان سکوی تسهیلگری ازدواج راه‌اندازی کنیم.»
طبق آمارهای رسمی نرخ رشد جمعیت در سال ۹۸ یک درصد بوده است، کمترین میزان در ۵۰ سال گذشته در ایران.
پیری جمعیت و تمایل کم شهروندان به ازدواج و فرزندآوری به یکی از دغدغه‌های مهم علی خامنه‌ای تبدیل شده است. او در سال ۹۱ گفت:
«یکی از خطاهایی که خود ما کردیم این بوده که تحدید نسل [کنترل جمعیت] از اواسط دهه ۷۰ به این طرف باید متوقف می‌شد. مسئولان کشور در این‌باره اشتباه کردند و خود بنده هم سهیم هستم.»
خامنه‌ای برای جبران این به‌اصطلاح خطا از سال ۹۰ تا تیرماه ۹۹، بیش از ۴۰ مرتبه به مساله جمعیت در ایران پرداخته و از نمایندگان مجلس خواسته که با سیاست‌گذاری‌های مشخص، در فرهنگ افزایش جمعیت بکوشند. احتمالا در چنین فضایی، گرفتن بودجه‌ای کلان برای ساختن چنین اپلیکیشنی که با اوامر ولی فقیه مطابق است، برای موسسه تبیان کار ساده‌ای بوده است.
کمیل خجسته که از ۲۶ آبان ۹۷ به‌سمت مدیرعاملی موسسه تبیان منصوب شد. انصاف‌نیوز درباره او نوشت:
«کمیل خجسته، فرزند حسن خجسته است؛ حسن خجسته برادر همسر رهبری است. خجسته به عنوان مدیرعامل جدید تبیان انتخاب شده است.»
جمشید برزگر، روزنامه‌نگار در واکنش به خبر رونمایی از اپلیکیشن «همدم» در حساب توییتری خود نوشته:
«مشاور اپلیکیشن همدم: ۷۰۰ سایت همسریابی غیرقانونی وجود دارد. تقاضا زیاد است. ۱۳ میلیون مجرد زیر ۳۵ سال داریم که ۵ میلیون آقا و ۸ میلیون خانم هستند. معنا: صاحب اپ همدم موسسه تبیان است. مدیرعامل تبیان کمیل خجسته پسر دایی مجتبی خامنه‌ای است. بازاری پر رونق انحصاری به بیت داده شد.»
تحمیل نقش مادری و فرزندآوری بیشتر به تمام زنان، یکی از خواسته‌های علی خامنه‌ای و هسته اصولگرای حاکمیت است و تمام سیاست گذاری‌های دولت‌ها حول این امر می‌گردد.
شاید با توجه به همین است که محمد باقر قالیباف در مراسم رونمایی «همدم» در مدح سیاست‌های افزایش جمعیت خامنه‌ای از اهمیت خانواده و نقش زنان و بی‌اهمیت بودن شرایط اقتصادی گفت:
«محبت خانواده را پایدار نگه می‌دارد، پول و مسکن عامل پایداری خانواده نیست. کانون محبت در خانواده زن است.»
فقر، بیکاری و تورم به بسیاری از جوانان امکان اینکه قادر باشند حتی یک اتاق برای خود اجاره کنند نمی‌دهد، چه برسد به توانایی تشکیل یک زندگی مشترک. در نهایت قالیباف هم به نقش شرایط اقتصادی بر پایین آمدن آمار ازدواج اشاره کرده و بر مدیریت ناکارآمد خود صحه گذاشته و گفته اسا:
«قبول دارم که یکی از مشکلات و مهم‌ترین چالش ازدواج مشکلات اقتصادی است. من به‌عنوان یک مدیر باید در مقابل افزایش هزینه‌های زندگی پاسخگو باشم. ما بد عمل کردیم و کارنامه قابل قبولی در این زمینه نداریم. این نقطه ضعف ماست.»
نکته دیگری که توجه تعدادی از فعالان حقوق زنان را جلب کرده، کپی کردن نام و لوگوی اپلیکیشن «همدم» از یک اپلیکیشن دیگر به همین نام است که سال ۱۳۹۶ در حوزه «حقوق، سلامت و بهداشت زنان» فعالیت می‌کند.
مدرنیته خوب است، به‌شرطی که ارتجاعی به‌کار رود
در مراسم رونمایی، دکتر محمد گلزاری، روانشناس و مشاور پروژه همدم نیز با بیان گفته‌های مشابهی با قالیباف و مدیرعامل موسسه رسانه‌ای تبیان درباره اهمیت خانواده، به آمار بالای مجردها، به‌خصوص زنان مجرد در ایران اشاره کرد و گفت:
«در ۲۰ سال اخیر بالا رفتن تعداد مجردها بسیار زیاد بوده است. ما در حال حاضر ۱۳ میلیون مجرد زیر ۳۵ سال که ۵ میلیون آقا و ۸ میلیون خانم هستند، داریم. ۳۰ درصد خانمهای زیر ۳۰ سال ما مجرد هستند و آمار تجرد قطعی در خانمهای ما بسیار بالا رفته‌است.»
گلزاری یکی از مشکلات را تضاد بین سنت و مدرنیته و روش‌های سنتی همسریابی در تقابل با زندگی مدرن و کنشگری جوانان دانست و گفت:
«شیوه‌های سنتی همسریابی دیگر جواب نمی‌دهد. چون در ازدواج‌های سنتی کنشگر پدر و مادر بودند در حالی‌که در ازدواج مدرن جوانان خودشان کنشگر و آغازگر ازدواج هستند. اما چون فرهنگ ما دینی‌ست و اقتصاد جوان‌های ما وابسته به خانواده است بازهم برای ازدواج به خانواده بر می‌گردند. همین است که می‌بینیم بسیاری از جوانان افراد خوب و با خانواده‌ای هستند اما ازدواجی رخ نمی‌دهد.»
به گفته گلزاری در حال حاضر ۷۰۰ سایت غیر قانونی همسریابی در ایران وجود دارند.
در خبرگزاری فارس اپلیکیشن «همدم» را اینگونه معرفی کرده‌اند:
«این اپلیکیشن همان سامانه فراگیر «همسان‌گزینی» تبیان است که با استفاده از شیوه‌های نو در بستر تلفن همراه طراحی شده است. «همدم» با چهار سرویس مهم «همدم‌یاب» برای مجردها، خدمات مشاوره‌ای به شکل تلفنی و حضوری، آزمون‌های روانشناسی، خودآگاهی و سازگاری و مجله آنلاین و محتواهای آموزشی در قالب، فیلم، پادکست، اینفوگرافیک و مقالات مختلف در دسترس جوانان و خانواده‌ها خواهد بود و جوانان مجرد متقاضی ازدواج را از ابتدای تصمیم‌گیری برای ازدواج تا چهار سال پس از آن همراهی خواهد کرد.»
تلاش مقامات جمهوری اسلامی برای سرسپاری به اوامر ولی فقیه، فضایی را نیز برای رانت‌خواری فراهم کرده. مقامات دولتی بودجه‌های هنگفتی را به طرح‌هایی اختصاص می‌دهند که با هدف فرزندآوری و ازدواج بیشتر راه‌اندازی شده‌اند.
از جمله به گفته زهره حسینی، مدیر طرح همسان گزینی و مدیر محصول اپلیکیشن «همدم»، ثبت نام و انتخاب گزینه ازدواج در همدم رایگان است اما مشاوره‌ها و آزمون‌هایی که آنها برای جوانان در نظر دارند هزینه‌های مجزایی دارد که مدل درآمدزایی این اپلیکیشن را تعریف می‌کند.
در شرایطی که حاکمیت به وظیفه اصلی خود یعنی فراهم کردن رفاه و تأمین امنیت و تحقق برابری اقتصادی بین طبقات و گروه‌های اجتماعی و قومی نمی‌پردازد، چنین تلاش‌هایی برای ترغیب جوانان به ازدواج، نشانه ورشکستگی ایدئولوژیک حاکمیت، هدر دادن منابع کشور و همزمان خالی کردن جیب کسانی است که از خدمات آزمون‌ها و مشاوره‌های این اپلیکیشن استفاده می‌کنند.