گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت تورم در خرداد سال جاری نشان می‌دهد که تورم مجموع سالیانه به ۴۳ درصد و تورم نقطه‌ای به حدود ۴۸ درصد افزایش یافته است.

منظور از نرخ تورم نقطه‌ای آن است که یک سبد واحد از کالاها و خدمات در همین نقطه در سال گذشته چقدر بوده و اکنون چقدر است. به این ترتیب خانواده‌های ایرانی در خرداد ۱۳۹۹ همین سبد واحد را با قیمتی نصف قیمت خرداد ۱۴۰۰ می‌خریدند و اکنون باید دو برابر پول پرداخت کنند.

اما تورم در زیرگروه‌های همین سبد واحد هم یکسان نیست. گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به خرداد ۱۳۹۹ حدود ۶۳ درصد افزایش قیمت داشته‌اند و کالاهای غیرخوراکی و خدومات حدود ۴۱ درصد. این نشان می‌دهد که در وضعیت بحرانی کنونی عمده تقاضا نه در بخش افزایش رفاه یا دریافت خدمات که صرف هزینه‌های خوراکی شده است.

به بیان دیگر عدم تناسب رشد درآمد و هزینه در سبد خانوار سبب شده است که انباشت تقاضا در بخش خوراکی و هزینه‌های حیاتی برای زنده ماندن متمرکز شود.

شکاف تورمی میان دهک‌های درآمدی در ایران به رقم بی‌سابقه ۱۱ درصد رسیده است. شکاف تورمی به معنای آن است که رشد قیمت‌ها در سبد واقعی هزینه‌های یک خانواده و نه سبد واحد در هر دهک درآمدی چه تفاوتی با هم داشته است.

شکاف ۱۱ درصدی در این بخش نشان می‌دهد که طبقه متوسط و طبقه فرودست در ایران به صورت فزاینده‌ای از هزینه‌های رفاهی خود کاسته‌اند و آن را از سبد مصرف خود خارج کرده‌اند.

در دوره آماری یک سال گذشته، افزایش در سبد هزینه‌های خانوار با درآمدهای پایین به دلیل افزایش در قیمت اقلام بسیار حیاتی مانند خوراکی رخ داده است. این در حالی است که در دهک دهم درآمدی که بیشترین میزان درآمد را کسب کرده، بخش عمده هزینه‌ها صرف اقلام رفاهی شده است. در همین مدت درآمد و ثروت دهک‌های بالای درآمدی به دلیل مالکیت مسکن، خودرو، ارز خارجی، طلا و… نزدیک به اندازه تورم افزایش یافته است در حالی که طبقه متوسط و فرودست که عمده درآمدشان متکی به دستمزد و حقوق ماهیانه است بیشترین فشار تورمی را احساس می‌کنند.

نرخ تورم نقطه‌ای در خانوارهای شهری و روستایی هم تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد. خانوار‌های شهری حدود ۴۷ درصد تورم به آن ها تحمیل شده است در حالی که سبد هزینه خانوار‌های روستایی حدود ۵۲ درصد افزایش یافته است.

افزایش نرخ تورم ماهانه و سالانه خانوار‌های کشور

منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل می‌باشد. نرخ تورم ماهانه خرداد ١٤٠٠ به ۲,۵ درصد رسیده که در مقایسه ماه قبل، ۱,۸ درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ۳,۲ درصد و ۲,۲ درصد بوده است.

اما نرخ تورم سالانه هم نشان‌دهنده همین الگوی کوچک‌شدن روزانه سفره خانواده‌ها است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. نرخ تورم سالانه خرداد ماه ۱۴۰۰ برای خانوار‌های کشور به ۴۳ درصد رسیده است.

 نرخ تورم سالانه برای خانوار‌های شهری و روستایی به ترتیب ۴۲,۵ درصد و ۴۵,۶ درصد است.

کارگران و بخش بزرگی از طبقه متوسط در ایران در سه سال گذشته با پدیده «دستمزد گرسنگی» دست به گریبان بوده‌اند. دستمزد گرسنگی به وضعیتی گفته می‌شود که میزان مزد و حقوق فرد حتی کفاف تأمین سبد غذای او را هم ندهد. دستمزد گرسنگی وضعیتی است که در آن همه اقلام رفاهی، پس‌انداز و یا اقلام سرمایه‌ای از سبد مصرف حذف می‌شود و جدال واقعی بر سر زنده‌ماندن و از فقر کالری نجات یافتن است.