محمدرضا مقیمی، رئیس‌پلیس امنیت اقتصادی ناجا تازه‌ترین اظهارنظر در مورد میزان فعالیت ماینرهای استخراج ارز دیجیتال در ایران را اعلام کرده است. او گفت تا اکنون ۷۲ هزار دستگاه ماینر غیرمجاز کشف شده است. در دو ماه ابتدای سال ۱۴۰۰ هم ۳ هزار ماینر غیرمجاز کشف شد.
کشف ۷۲ هزار ماینر غیرمجاز در حالی است که پیش‌تر گفته شده است که پلیس در بهترین حالت می تواند ۱۰ درصد مزارع غیرمجاز استخراج رمز ارز را کشف کند. این به آن معنا است که در بهترین حالت از ۷۲۰ هزار ماینر غیرقانونی فعال، تنها ۷۲ هزار تای آنها از مدار خارج شده‌اند.
نیروی انتظامی در مورد محل استقرار این مزارع غیرمجاز استخراج بیت‌کوین هم گفته است که هم در بخش خانگی و هم صنعتی این اقدام انجام می‌شود. البته رئیس‌پلیس امنیت اقتصادی گفته است که اطلاع دارند برخی «سازمان‌ها و دستگاه‌ها» هم در زمینه استخراج رمز ارز فعالند و «باید با این‌ها برخورد شود».
پیش‌تر گزارش‌های تایید نشده‌ای در مورد فعالیت ماینرهای بیت‌کوین در پایگاه‌های بسیج و مساجد منتشر شده بود. این گزارش‌ها از سوی مقام‌های رسمی تایید و یا تکذیب نشده است. رئیس پلیس امنیت اقتصادی ناجا نیز در مصاحبه‌اش نام دستگاه‌هایی که در این حوزه فعال هستند را اعلام نکرده است.
بر اساس گزارشی که یک موسسه تحقیقاتی در حوزه رمزارز، هفته گذشته منتشر کرد، ایران به تنهایی حدود ۴,۵ درصد بیت‌کوین جهان را استخراج می‌کند. فعالیت در این حوزه در سال گذشته ۱ میلیارد دلار درآمد برای جمهوری اسلامی ایجاد کرده است. این در حالی است که ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ تحت شدیدترین تحریم‌های مالی قرار داشته است. به نظر می‌رسد حوزه رمزارز فرصتی جدید برای حاکمان تهران فراهم کرده تا تحریم‌ها را دور بزنند.
بیت کوین مقصر است یا نه؟
اما استخراج بیت‌کوین چقدر در خاموشی‌های اخیر نقش بازی کرده است؟ حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جلسه هیئت دولت در روز چهارشنبه ۵ خرداد گفت که «استخراج مجاز رمز ارزها برق زیادی مصرف نمی‌کند و حدود ۳۰۰ مگاوات است اما غیرمجازها هستند که زیاد مصرف می‌کنند؛ آنها حدود ۲هزار مگاوات استفاده می‌کنند.»
اگر صحبت‌های حسن روحانی دقیق باشد، هم‌اکنون در ایران ۲۳۰۰ مگاوات برق در حوزه استخراج بیت‌کوین مصرف می‌شود. این آمار البته از سوی فعالان صنعت برق تایید نشده است. علی بخشی، سخنگوی سندیکای صنعت برق می‌گوید که دست‌کم ۶ تا ۷ هزار مگاوات برق در این حوزه مصرف می‌شود.
بخشی اما معتقد است که دلیل قطع برق در کشور نه استخراج بیت‌کوین که اشکالات ساختاری در صنعت برق و شبکه توزیع فرسوده در سراسر کشور است: «ریشه مشکل صنعت برق اقتصاد غلط و عدم سرمایه گذاری در بخش تولید و به ویژه بخش شبکه است و این موضوع نیز ارتباطی با اقتصاد کشور ندارد چراکه ساختار اقتصادی صنعت برق دارای مشکل است لذا همین موضوع موجب شده تا سرمایه گذاری در بخش تولید و شبکه های انتقال و توزیع و نوسازی شبکه های فرسوده صورت نگیرد.»
پیش‌تر انجمن بهینه سازی مصرف انرژی در گزارشی اعلام کرده بود که ۱۵ درصد از برق تولیدی کشور در شبکه توزیع از بین می‌رود. مقصر این اتلاف برق نیز فرسودگی شبکه انتقال برق است.
سخنگوی سندیکای صنعت برق می‌گوید که فاصله نزدیک میان میزان تولید و میزان مصرف برق در کشور وضعیت خطیری ایجاد کرده که با ورود یک مصرف‌کننده مانند رمزارز کل شبکه تحت تاثیر قرار می‌گیرد: «اینکه گفته می شود رمز ارزها عامل خاموشی هستند نادرست است و نمی توان گفت که تنها این بخش عامل خاموشی بوده و در واقع عامل این است که همیشه رو لب مرز حرکت می کنیم و ورود یک بار اضافه به شبکه موجب برهم زدن شبکه می‌شود.»
مزارع خارجی بیت‌کوین چقدر گسترده‌اند؟
در سخنان مقام‌های رسمی یک نکته مبهم دیگر نیز وجود دارد. هنوز مشخص نیست که سهم خارجی‌ها در استخراج غیرقانونی رمزارز چقدر است.
مقام‌های وزارت نیرو هیچ‌گاه به روشنی میزان مصرف برق مزارع بیت‌کوین فعال در سراسر کشور را اعلام نکرده‌اند. این وزارتخانه دستورالعمل‌هایی برای ممنوعیت فعالیت این مزارع در ساعت‌های پیک مصرف صادر کرده است که میزان رعایت آنها نیز نامشخص است.
در روزهای گذشته تجارت نیوز اطلاعاتی در مورد مصرف برق تنها یکی از مزارع بیت‌کوین متعلق به چین را منتشر کرد که در شهر رفسنجان فعال است. بر اساس این گزارش مصرف روزانه برق در مزرعه رفسنجان حدود ۱۹۴۴ مگاوات است. میزان مصرف برق در مزرعه چینی‌ها با تولید روزانه بسیاری از نیروگاه‌های برق ایران برابری دارد.
به عنوان مثال در نیروگاه سد سفیدرود گیلان روزانه حدود دو هزار مگاوات برق تولید می‌شود که این میزان کمی بیشتر از مصرف برق خانگی شهروندان گیلانی است. با این حساب مزرعه بیت‌کوین چینی‌ها در رفسنجان، به تنهایی برق تولید شده استان گیلان را می‌بلعد.
گفته شده است که مزرعه رفسنجان تنها یکی از مزارع رمزارز چینی‌ها در ایران است. آنها مزارع دیگری برای استخراج بیت‌کوین در اختیار دارند که مزرعه رمز ارز ارس یکی دیگر از آنهاست.
البته چینی‌ها تنها بازیگر استخراج بیت‌کوین در ایران نیستند. مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، می‌گویدلهستانی‌ها، هندی‌ها و ترکیه‌ای‌ها نیز در ایران مزارع بزرگ رمز ارز با مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت ایجاد کرده‌اند.