شامگاه دوشنبه ۱۳ اردیبهشت ماه تعداد قابل توجهی از شهروندان، روزنامهنگاران، فعالان حقوق بشر و فعالان جنبش دادخواهی ایران در یک توفان توئیتری به تلاشهای اخیر جمهوری اسلامی برای تخریب گورستان خاوران، محل دفن زندانیان سیاسی کشته شده در اعدامهای دهه ۶۰ و کشتار سال ۶۷ اعتراض کردند.
در روزهای اخیر انتشار تصاویری از ایجاد قبرهای جدید در گورستان دستهجمعی خاوران خبرساز شده است. بر پایه اعلام شاهدان عینی، سازمان بهشت زهرا در تهران برخی از شهروندان بهایی را مجبور کرده تا درگذشتگان خود را در گورستان خاوران دفن کنند.
شماری از بازماندگان اعدامشدگان سال۱۳۶۷ حفر گورهای جدید در خاوران را تلاش حکومت جمهوری اسلامی برای از بین بردن بقایای محل دفن زندانیان سیاسی اعدام شده در ایران دانستهاند.
در توفان توئیتری یاد شده اما کاربران با نشر و بازنشر هشتگ «#خاوران_حافظه_تاریخی»، سعی کردند توجه افکار عمومی را به تلاش حکومت جمهوری اسلامی برای زدودن اسناد جنایت خود جلب کنند.
امجد حسین پناهی، برادر رامین حسین پناهی، زندانی سیاسی اعدام شده در زندان رجایی شهر کرج، با انتشار یک توئیت در حساب کاربری خود در توئیتر، در همراهی با توفان توئیتری یادشده نوشت:
«هزاران زندانی سیاسی در تابستان سال ۶۷ تنها به علت نوع اندیشهشان اعدام شدهاند. جنایتی که فراموش نشدنی است. پرونده این کشتارها از نظر ما و تمامی انسانهای آزادیخواه هیچگاه مختومه نیست. روز دادخواهی نزدیک است. #خاوران_حافظه_تاریخی را نمیتوان از ذهن ۸۰ میلیون انسان پاک کرد.»
۳۲ سال پیش در فاصله ماههای خرداد تا شهریور ۶۷، هزاران زندانی سیاسی پس از انجام یک سوال و جواب کوتاه به جوخههای مرگ سپرده شدند. برخی از آنان حتی دوران محکومیت خود را پشت سر گذاشته و به اصطلاح «ملیکش» بودند. آنان در انتظار خبر آزادی بودند اما طعم دوباره آن را هرگز نچشیدند.
نوشتهها و فعالیتهای بازماندگان آن دوره نشان میدهد در طول دهه ۶۰ و به ویژه در تابستان سال ۶۷ دهها هزار زندانی سیاسی وابسته به سازمان مجاهدین خلق، سازمان فداییان خلق، حزب توده، سازمان پیکار و چند گروه و سازمان سیاسی دیگر، بدون محاکمه به جوخههای اعدام سپرده شده و در گورهای بینام و نشان دفن شدند.
خانوادههای قربانیان این کشتار دستهجمعی در طول دهههای گذشته همواره با دادخواهی در مجامع بینالمللی، خواستار محاکمه عاملان و آمران این کشتارها شدهاند. همچنین اعدامهای ۶۷ موضوع فعالیت بسیاری از فعالان عرصه دادخواهی بوده که بیش از هر چیز از جنبههای عاطفی، تاریخی و اجتماعی به این موضوع پرداختهاند.
منصوره بهکیش که چهار برادر، یک خواهر و دامادشان را در جریان اعدام زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ از دست داده و از اعضای «مادران و خانوادههای خاوران» است، با انتشار عکسی از گلباران گورستان خاوران توسط جمعی از دادخواهان در آخرین جمعه سال ۱۳۹۹، در توئیتر خود نوشته است:
«خاوران تاریخ ۴۰ سال سرکوب، بازداشت، شکنجه در زندانها، جنایت، گورهای مخفیانه فردی و جمعی، پنهانکاری آثار جنایت، تخریب پیاپی نشانهها، حمله به خانوادهها، بازداشت خانوادهها، شکستن ماشینها، قفل زدن به در خاوران و …»
جمعی دیگر از فعالان دادخواهی که خانواده خود را در جریان جنایات متعدد حکومت ایران در سالهای گذشته از دست دادهاند هم با توفان توئیتری شامگاه دوشنبه ۱۳ اردیبهشت همراه شدند.
شعله پاکروان، مادر ریحانه جباری، دختر جوانی که در آبان سال ۱۳۹۳ به اتهام قتل محاکمه و اعدام شد هم در توئیتر خود نوشته است:
«مادران دادخواه در کنار مادران خاوران ایستادهاند.»
بنیاد حقوق بشری عبدالرحمن برومند نیز با انتشار یک توئیت در حساب کاربری این بنیاد در توئیتر بر لزوم حفظ گورستان خاوران تأکید کرده است:
«شناسایی مکان گورهای دستهجمعی و حفظ آنها در برابر فرسایش، تخریب، غارت و نبش قبر، همچنین تحقیق در جهت مشخص کردن هویت افراد شناخته شده در گورهای دستهجمعی و آمار مربوط به افراد ناشناس، از وظایف حکومت در مسیر روشن شدن حقیقت و تحقق عدالت است.»
۳۲ سال از کشتار دستهجمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ میگذرد. این اعدامها پس از صدور فرمان روحالله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی و تشکیل هیأتی چهار نفره مشهور به «هیأت مرگ» آغاز شد. کار این هیأت رسیدگی دوباره به پرونده زندانیان سیاسیای بود که اغلب پیشتر محاکمه و به حبس محکوم شده بودند.
محل دفن و آمار دقیق کشتهشدگان تابستان ۶۷ هرگز منتشر نشد. در گزارشهایی که مبنای آنها اظهارات حسینعلی منتظری، قائم مقام رهبر جمهوری اسلامی در دهه ۶۰ است، تعداد قربانیان بین دو هزار و ۸۰۰ تا سه هزار و ۸۰۰ نفر بوده اما برخی سازمانهای سیاسی همچون سازمان مجاهدین خلق این رقم را تا ۳۰ هزار قربانی نیز گزارش کردهاند.
گفته میشود صدها تن از اعدام شدگان تابستان ۱۳۶۷ در زندانهای اوین و قزلحصار، شبانه و به صورت دستهجمعی در گورستان خاوران دفن شدهاند.
مقامهای جمهوری اسلامی در طول ۳۲ سال گذشته درخواست همه فعالان و نهادهای حقوق بشری داخلی و بینالمللی را برای فراهم کردن امکان تحقیق مستقل درباره اعدامهای دهه ۶۰ و به ویژه تابستان ۱۳۶۷، بیپاسخ گذاشتهاند.