روز پنج‌شنبه، ۹ اردیبهشت، سازمان غذا و دارو در ایران به شرکت‌های واردکننده دارو اعلام کرد که مجوزی برای واردات واکسن کرونای هندی و روسی صادر نخواهد کرد. واردکننده‌های دارو در اعتراض به این تصمیم می‌گویند که این سازمان به دنبال حفظ بازار واکسن برای شرکت اکتوور است که هم‌اکنون مراحل تولید مشترک واکسن اسپوتنیک‌وی در ایران را آغاز کرده است.
در مقابل، حیدر محمدی، مدیر امور داروی سازمان غذا و دارو به روزنامه همشهری گفته است صدور این نامه به دلیل بسته شدن مرز‌های کشور به روی هندوستان و همچنین خلف وعده روس‌ها بوده است.
این مقام سازمان غذا و دارو اعلام کرده است که روسیه هنوز به تعهد تامین دو میلیون دوز واکسن کرونا عمل نکرده است و سرنوشت قرارداد دوم برای واردات ۶۰ میلیون واکسن کرونا از این کشور هم مبهم است:
«به‌دلیل حجم بالای سفارش‌ها و اینکه هنوز تعهدات قبلی از سوی طرف روسی محقق نشده، هم‌اکنون از سوی سازمان غذا و دارو برای شرکت‌های خصوصی معرفی‌نامه صادر نمی‌شود؛ بنابراین ممنوعیت واردات این واکسن‌ها از سمت شرکت‌های خصوصی مطرح نیست.»
امید کمی برای واردات واکسن وجود دارد
در حالی که مذاکرات در سطح جهانی برای تامین واکسن ادامه دارد، شرکت‌های واردکننده دارو در ایران می‌گویند عملا زمان طلایی برای عقد قرارداد و مذاکره گذشته و امید کمی برای واردات واکسن باقی مانده است. نریمان صدری یکی از مدیران شرکت‌های واردکننده دارو در این رابطه گفته است:
«مذاکرات ما ادامه دارد، ولی کمبود واکسن جهانی امید کمی برای تامین در هفته‌ها و ماه‌های آینده باقی گذاشته است. ظرفیت واردات هم‌اکنون در درجه دوم اهمیت است. موضوع میزان تولید واکسن جهانی است؛ چراکه کشورهای توسعه‌یافته هم در تامین مشکل دارند.»
روس‌ها حاضرند واکسن را به دو برابر قیمت به ما بفروشند
صدری درباره تجربه مذاکرات با تامین‌کننده‌های جهانی دارو می‌گوید که شرکت‌های تولیدکننده به آن‌ها وعده شش ماه تا یک سال آینده را می‌دهند:
«خیلی از این پیشنهادها از سمت شرکت‌های بین‌المللی عمده‌فروش دارو به فعالان اقتصادی ما داده می‌شود و وقتی به مذاکره جدی ورود می‌کنیم بعد از نامه‌نگاری‌های فراوان و تهیه مدارک لازم شرکت عمده‌فروش در مذاکره با کارخانه تولید واکسن به‌دلیل محدودیت تولید شکست می‌خورد یا قول شش ماه تا یک سال دیگر را با همین قیمت‌های بالا می‌دهد.»
او می‌گوید که به رغم خلف وعده روس‌ها برای عمل به قراردادهای پیشین، بعضی واسطه‌های تامین واکسن در این کشور حاضرند با قیمت چند برابری به ایرانی‌ها واکسن بفروشند:
«برخی قیمت‌ها بسیار بالاست و وزارت بهداشت قیمتی دو برابر قیمت جهانی واکسن را نمی‌تواند قبول کند؛ به‌عنوان مثال ما قرارداد ۱۱دلار برای هر دوز واکسن اسپوتنیک‌وی داریم، اما در برخی موارد بیش از ۲۵دلار به ما اعلام می‌شود.»
وزیر به دنبال هماهنگی با خامنه‌ای است
محمود هادی‌پور، داروساز و کارشناس دارو به روزنامه همشهری گفته است که بی‌برنامگی فعلی در زمینه واکسن کرونا به دلیل ضعف وزیر بهداشت در اقدام به‌موقع برای تامین آن است:
«ایران بسیاری از فرصت‌ها برای واردات را از دست داده است. آن زمان که مثل کشورهای مصر و امارات می‌توانست در پروژه‌های تحقیقاتی واکسن چین شرکت کند، این کار را نکرد و حالا هم از واردات عقب مانده است. مسئولان کشور، واردات واکسن را به بهانه تولید واکسن داخلی، عقب انداختند و همه اینها در وضعیتی است که آمار مرگ‌ومیرها بالاست و در بدترین پیک کرونا قرار داریم.»
این کارشناس دارویی می‌گوید که به دلیل مداخله سیاسی، واردات واکسن حیاتی کرونا با مشکل مواجه شده است:
«واردات واکسن برای ایران، منابع زیادی ندارد. هم‌اکنون چهار واکسن کرونا، انگلیسی و آمریکایی است که ایران نمی‌تواند وارد کند، می‌ماند هند، روسیه، چین و واکسن بریتانیایی – سوئدی آسترازنکا. هند که به‌دلیل مسائل داخلی، صادرات را ممنوع کرده و روسیه هم چندین بار اعلام کرده که اولویت با مردم خودش است و صادرات عمده نخواهد داشت.»
اشاره هادی‌پور به سخنان علی خامنه‌ای در روز ۱۹ دی سال گذشته است که در آن اعلام کرد که ورود واکسن کرونای ساخت آمریکا و انگلیس به ایران ممنوع است. پس از این دستور، وزیر بهداشت هم اعلام کرد که او اجازه نخواهد داد مردم ایران نمونه آزمایشگاهی واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی باشند. در ادامه وزارت بهداشت ایران به سازمان بهداشت جهانی اطلاع داد که ایران میال نیست در سبد واکسن جهانی (کوواکس) از واکسن آمریکایی و انگلیسی داشته باشد. به این ترتیب سهمیه ایران از واکسن فایزر و آکسفورد نیز از این سبد حذف شد.
هادی‌پور می گوید یکی از دلایل بحران کنونی، تمایل وزیر بهداشت برای دور زدن دولت و هماهنگی با علی خامنه‌ای است:
«وزیر بهداشت سعی می‌کند با مقامات بالاتر از دولت وارد مذاکره شود؛ درحالی‌که او جزو دولت است و باید هماهنگ با آن حرکت کند.»