سازمان گزارش‌گران بدون مرز گزارش سالانه آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۰ را منتشر کرده است. در این گزارش تأکید شده جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای جهان است که از آغاز انتشار رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها از سال ۱۳۸۱ به علت سرکوب حکومتی آزادی اطلاع‌رسانی، همواره در پایین‌ترین رده‌های جدول قرار داشته است.
ایران در جدول رده‌بندی آزادی مطبوعات گزارش‌گران بدون مرز در سال ۲۰۲۰ در میان ۱۸۰ کشور با یک پله سقوط نسبت به سال قبل در جایگاه ۱۷۴ قرار دارد. افغانستان هم در رتبه ۱۲۲ قرار گرفته و از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست.
در این جدول، نروژ برای پنجمین سال متوالی رده نخست را حفظ کرده است.
گزارش‌گران بدون مرز اعلام کرده وضعیت آزادی مطبوعات در ایران به ویژه پس از شیوع ویروس کرونا بدتر شده است:
«حکومت در حالی از ۸۰ هزار کشته شده سخن می‌گوید که بنا بر برخی آمارها این شمار بیش از ۱۸۰ هزار نفر برآورد شده است. مقامات حکومتی افزون بر مهار اطلاعات در رسانه‌های سنتی و رسمی و در اینترنت، تهدید، احضار، بازداشت و محکوم کردن روزنامه‌نگاران و شهروند-خبرنگاران را افزایش داده‌اند.»
همچنین ایران در ۵۰ سال گذشته بیشترین شمار احکام اعدام علیه روزنامه‌نگاران را صادر یا اجرا کرده است. روح‌الله زم، مدیر رسانه آمد‌نیوز، بامداد شنبه ۲۲ آذر ماه در زندان اعدام شد. او که به کشور فرانسه پناهنده شده بود، مهر ماه سال ۱۳۹۸ در سفری به عراق دستگیر و به ایران منتقل شد و در دادگاهی که دسترسی به وکیل انتخابی نداشت، محاکمه و محکوم به اعدام شد.
- بیشتر بخوانید: روح‌الله زم را اعدام کردند
ایران در جدول رده‌بندی آزادی رسانه در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹ با یک پله سقوط از رتبه ۱۷۳ به ۱۷۴ رسیده است. عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان و برخی دیگر از کشورهای همسایه وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند.
در گزارش جدید سازمان گزارش‌گران بدون مرز درباره وضعیت مطبوعات و رسانه‌ها در سال ۲۰۲۰ آمده است:
«در افغانستان افزون بر بیماری کووید-۱۹ که در میان خبرنگاران دست‌کم ده‌ها کشته بر جای نهاد، ویروس دیگری نیز از درون به افغانستان آسیب می‌رساند. ویروس خشونت افراط‌گرایانه‌ای که خبرنگاران و به ویژه زنان خبرنگار را هدف قرار می‌دهد. دست‌کم شش خبرنگار و همکار رسانه در سال ۲۰۲۰ به شکل هدفمند به قتل رسیدند و چهار تن دیگر از آغاز سال میلادی جاری کشته شده‌اند.»
کُشتار هدفمند و عامدانه خبرنگاران و اعضای جامعه مدنی و فعالان حقوق بشر در افغانستان در دو سال گذشته به طرز بی‌سابقه‌ای رشد داشته است. حکومت افغانستان و ناتو، هر دو طالبان را عامل این ترورها می‌دانند اما طالبان این ادعا را رد می‌کند.
گزارش‌گران بدون مرز در گزارش جدید خود افغانستان را «یکی از مرگبارترین کشورها» برای خبرنگاران توصیف کرده است.
در این گزارش آمده است:
«گزارش‌گران بدون مرز درباره این کشتارها ضمن هشدار برای توقف زنجیره کشتار روزنامه‌نگاران از مقامات حکومت افغانستان خواهان تحقیق و بررسی جدی شد و همزمان از جامعه جهانی -به ویژه سه کشور ایالات متحده آمریکا، آلمان و فرانسه درخواست کرد که از فراخوان RSF به دادستان دیوان کیفری بین‌المللی برای افزودن جنایات اخیر بر تحقیق و بررسی درباره افغانستان، حمایت کنند.»
چنانکه گفته شد، بر اساس این گزارش کشور نروژ برای پنجمین سال متوالی در میان ۱۸۰ کشور، آزادترین مطبوعات را دارد. بعد از نروژ نیز دو کشور فنلاند و سوئد قرار دارند.
ویرایش ۲۰۲۱ رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها تأیید‌گر گونه‌ای از «برتری شمال» یا از زاویه‌ای دیگر و کمتر رقابتی، «نمونه شمال» اروپاست.
بنا بر اعلام سازمان گزارش‌گران بدون مرز، از سال ۲۰۱۳ هیچ‌گاه مناطق سفید نقشه آزادی رسانه‌ها که نشانگر وضعیتی پسندیده برای روزنامه‌نگاری یا دست‌کم وضعیت رضایت‌بخش است، چنین کاهش نیافته بود.
در طول یک سال گذشته «تنها ۱۲ کشور از ۱۸۰ کشور جهان» یعنی هفت درصد (یک درصد کمتر از سال گذشته) می‌توانند از داشتن زیستگاهی مساعد برای اطلاع‌رسانی خرسند باشند.