غلامعلی مکتبی و نقاشی کودکان

غلامعلی مکتبی، از نقاشان معاصر ایران است که از جمله به دلیل تصویرسازی‌هایش برای کتاب‌های درسی و کتاب‌های شعر و داستان کودکان شناخته می‌شود و از پیشگامان این حوزه به حساب می‌آید.
مکتبی در سال ۱۳۱۳ در اهواز به دنیا آمد، پس از پایان دوره دبیرستان، برای ادامه تحصیل به تهران آمد و به دانشکده هنرهای زیبا رفت و در آنجا نقاشی را نزد استادانی چون علی محمد حیدریان، جواد حمیدی و محمود جوادی‌پور فراگرفت.

او از‌‌ همان آغاز به دلیل علاقه‌اش به گرافیک به تصویرسازی کتاب روی آورد و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشکده هنرهای زیبای تهران به عنوان دانشجوی ممتاز امکان یافت تحصیلاتش را در دانشگاه بوزار پاریس در رشته نقاشی ادامه دهد.

آقای مکتبی حدود شش سال در پاریس در رشته نقاشی تحصیل کرد و تمام وقت خود را صرف یادگیری سیک‌ها و شیوه‌های مختلف نقاشی کرد.
در بازگشت به ایران، مکتبی در مؤسسه انتشاراتی فرانکلین به کار تصویرگری کتاب پرداخت و بر روی تصویرسازی کتاب تمرکز کرد. غلامعلی مکتبی را در کنار دو نقاش دیگر، پرویز کلانتری و محمد زمان زمانی، باید از بنیانگذاران و پیشگامان نقاشی کودکان و کتاب‌های درسی دانست.

مکتبی درباره هنر تصویرسازی به مفهوم و شکل امروزی گفته است: «این هنر حدود 35 سال یا حداکثر 40 سال است که به‌وجود آمده. قبل از آن صحبتی از تصویرسازی نبود. هرجا که خطی می‌کشیدی می‌گفتند نقاشی است و ما در آن زمان از گرافیک و تصویرسازی به شکل امروزی‌اش اطلاعی نداشتیم هر چه بود نقاشی بود.»

او همچنین در باره نقاشی‌ها و تصویرسازی‌هایش برای کودکان گفته است: «باید همواره در نظر داشت که هر تصویری نمی‌تواند میل کودک را ارضاء کند (…) در تصویری که برای کودک کشیده می‌شود، ضمن رعایت برداشت شخصی از موضوع، باید مواردی را در نظر داشت مانند ایجاد ارتباط منطقی بین خط و رنگ و کمپوزیسون، ایجاد نوعی هماهنگی و ارتباط بین تصویر و متن به شکلی عینی و حسی با کمک گرفتن از رنگ‌های شاد و زنده و دلپذیر.»

این نکات، از جمله در ترکیب‌بندی‌ها و رنگ‌آمیزی‌های نقاشی‌های غلامعلی مکتبی به‌روشنی دیده می‌شود. رنگ‌های روشن و شاد، نوع خطوط و چهره‌پردازی‌ها و ایجاد فضایی کودکانه در این نقاشی‌ها از یک سو با متن کتاب همراه و همخوان هستند و از سوی دیگر می‌کوشند به جای محدود کردن تخیل کودک، به آن بال و پری تازه دهند.

او برای بیش از ۱۵۰ کتاب از جمله برخی کتاب‌های پرخواننده و پرفروش مثل «حسنی تو شهر قصه»، «حسنی نگو یه دسته گل»، «آقا باهوش»، «پسته دهان بسته»، «آسمان دریا شد» تصویرسازی کرده است و در کنار این‌ها بر تصویرگری کتاب‌های آموزشی ایران در سه مرحله از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۶ از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۰ نظارت داشته است.

گالری زمانه: پاره‌ای از آثار غلامعلی مکتبی (منبع تصاویر: فیسبوک غلامعلی مکتبی)