تاثیرات تنش‌آفرینی‌ کره شمالی بر کشمکش اتمی ایران

ماجراجویی اتمی کره شمالی و آمادگی این کشور برای حمله نظامی علیه  آمریکا و کره جنوبی تاثیراتی انکار نشدنی‌ بر بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی دارد.

کیم جون اون رهبر کره شمالی در اقدامی بی‌سابقه به آمریکا هشدار داد و  تهدید کرد که در صورت هر گونه حمله احتمالی از سوی آمریکا به کشورش، به برخی از ایالت‌های آمریکا  حمله اتمی خواهد کرد.

اگرچه کارشناسان تردیدهایی جدی دارند که کره شمالی قابلیت پرتاب موشک‌های اتمی به داخل خاک آمریکا را داشته باشد، اما تهدید کره شمالی و مخاطراتی که از ناحیه افزایش قدرت موشکی و اتمی این کشور متوجه صلح و ثبات بین‌المللی می‌شود، امری مورد توافق است  که موجبات نگرانی اکثر دولت‌های دنیا را فراهم کرده است.

هم‌سنخی جمهوری اسلامی و کره شمالی

شباهت‌های چشمگیری بین جمهوری اسلامی و جمهوری خلق کره وجود دارد. هر دو حکومت ایدئولوژیک هستند و سیستم هر دو کشور برپایه “سرپرستی” (ولایت/رهبری) است. رهبران دو کشور رابطه نزدیکی با هم دارند و هر دو  به دیدگاه ضد امریکایی و ضرورت خصومت با این کشور گرایش تندی نشان می‌دهند. هر دو با تحریم‌های جهانی و اعمال شده از سوی غرب و تلاش امریکا برای منزوی سازی آنها مواجه هستند.

تجربه هسته‌ای و قابلیت‌های شمالی، الگویی برای جمهوری اسلامی بوده و چه بسا درس کره شمالی، ایستادگی برای پیشبرد برنامه هسته‌ای بدون اعتنا به مخالفت‌های جامعه جهانی باشد.

جمهوری اسلامی و کره‌ شمالی پذیرای مناسبات بین‌المللی  نیستند و نوعی یاغی‌گری در برابر نظم جهانی را ترویج می‌کنند. هر دو روابط نزدیکی با چین و روسیه دارند و در اردوگاه جهانی با آنها در یک جبهه قرار می‌گیرند.

علاوه بر این اشتراکات، همکاری‌های اقتصادی و نظامی گسترده‌ای بین پیونگ یانگ وتهران وجود دارد. از زمان جنگ با عراق  پایه همکاری نظامی با کره شمالی در زمینه تهیه سلاح گذاشته شد. سپس کره شمالی به ارائه مشاوره فنی و تکنولوژیک برای گسترش برنامه موشکی ایران پرداخت.

شباهت‌های در خور اعتنایی بین موشک‌های تولید ایران با نوع هم‌تراز  کره‌ای وجود دارد. حتی اخیرا برخی از منابع اسرائیلی مدعی شده‌اند موشکی که ماهواره سیمرغ را به فضا فرستاد در پایه‌اش باله‌ای  داشت که  مشابه آن را کارشناسان نظامی کره جنوبی در انتهای لاشه موشک یون‌ها 3 کره شمالی در اعماق آب‌های دریا  پیدا کردند. (منبع)

البته صحت این ادعا معلوم نیست اما طرح آن، باعث افزایش سوء ظن‌ها به نوع و دامنه همکاری ایران و کره شمالی می‌شود.

گرایش‌های تندروانه مخالف برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در دنیا، معمولا روی این مسئله مانور می‌دهند که ممکن است کره شمالی بمب اتم در اختیار ایران بگذارد و یا این که برنامه نظامی اتمی احتمالی تهران با نظارت عالیه کارشناسان کره شمالی در حال پیشروی است. با این همه، سند و مدرک معتبری برای این دعاوی ارائه نشده است.

کره شمالی و جمهوری اسلامی − پیوندهای اتمی

اخیرا روزنامه واشنگتن پست تصوری مطرح در میان مقامات نظامی پنتاگون را منتشر ساخت. بر اساس حدس و گمان آنان، کره شمالی در آزمایش اخیر اتمی خود از مواد پلوتونیومی به سمت اورانیومی تغییر جهت داده است. آنها دلیل این کار را پنهان‌کاری غیر عادی کرده شمالی می دانند. در این فرضیه تصور می‌شود ایران اورانیوم غنی شده در اختیار کره شمالی گذاشته باشد.

چرخش چین در حمایت از کره شمالی، تاثیری منفی بر سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی خواهد داشت و موقعیت مخالفانش در دنیا را تقویت می‌کند.

این فرضیه کاملا غلط هم که باشد، دست کم آشکارکننده این موضوع است که در پنتاگون میان کره شمالی و ایران یک پیوند پایدار اتمی می‌بینند. تاثیرات روانی و رسانه‌ای این گمانه‌زنی‌ها در افزایش حساسیت نسبت به برنامه هسته‌ای ایران را نمی توان نادیده گرفت.

پسامد تحریکات جنگ طلبانه کره شمالی، افزایش حمایت از برخوردهای سخت‌گیرانه برای ممانعت از طی مسیر مشابه  کره شمالی توسط ایران است. کره شمالی نیز فرایندی همانند با  ایران ر ا طی کرد که پس از انتشار فعالیت‌های مخفی هسته‌ای، سلسله مذاکراتی ناموفق بین دنیا و کره شمالی آغاز شد که در نهایت کره شمالی به جرگه باشگاه نظامی هسته‌ای دنیا پیوست.اکنون با احساس خطر از جنجال‌گرایی  وستیزه‌جویی کره شمالی، این ذهنیت تقویت خواهد شد که نسبت به فعالیت‌های حساس حکومت‌های غیرعقلانی و  نظم گریز همانند جمهوری اسلامی، بیش از پیش توجه نشان داده شود.

به بیان دیگر بعد از رفتار اخیر ستیزه‌جویانه کره شمالی در انظار جهانیان، برآورد از دردسرها و ریسک تجهیز احتمالی ایران به بمب هسته‌ای افزایش ملموسی  یافته است. این افزایش نگرانی فقط محدود به غرب و متحدان منطقه‌ای آن مانند عربستان سعودی و  ترکیه  نیست. بلکه حتی کشوری مانند چین را نیز در بر می‌گیرد.

چین در آستانه تغییر سیاست کلی در مواجهه با  متحد دیرپای خود یعنی کره شمالی است. تهدیدها و افزایش تنش با همسایگان از سوی کره شمالی  ،مقامات چینی را به صرافت تجدید‌نظر انداخته است.

البته با توجه به موقعیت دشوار چین بعید است این تحول به سرعت  ودر آینده‌ای نزدیک رخ دهد .اما می‌توان پیش‌بینی کرد در میان مدت، چین از کره شمالی فاصله بگیرد و به موضع  آمریکا نزدیک‌تر شود. شی جین‌پینگ رئیس جمهور چین، بدون این که اشاره مستقیمی به کره شمالی داشته باشد گفته است هیچکس حق ندارد برای مقاصد خودخواهانه منطقه و دنیا را به آشوب بکشد.

دشوار به نظر می‌رسد  که بحران کنونی به سهولت و به سرعت خاتمه یابد اما شاید جنجال‌ها و طرح گسترده موضوع در رسانه‌های دنیا ، نیازهای رهبر کره شمالی برای خودنمائی و هماوردطلبی را تامین کرده باشد.

علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد چین پس از آزمایش هسته‌ای اخیر کره شمالی ، دیگر از این کشور مایوس شده است. برای نخستین بار مقامات عالی رتبه چینی نارضایتی و اعتراض‌شان نسبت به رهبری کره شمالی را به صورت تلویحی بیان کرده‌اند. این چرخش سیاست تاثیر منفی بر سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی خواهد داشت و موقعیت مخالفانش در دنیا را تقویت می‌کند.

بنابراین با توجه به تاثیرات منفی ماجراجویی اتمی کره شمالی، ممکن است مقامات تهران حداقل در کوتاه مدت تا زمانی که آرامش به شبه جزیره کره برگردد، سطح تنش با غرب را در بحران هسته‌ای کاهش دهند. ازهمین رو سخنگوی وزارت خارجه ایران به صراحت از مقامات کره شمالی و کره جنوبی خواست تا  به بحران دامن نزنند.

البته  با توجه به اقداماتی نظیر تعطیلی مجتمع صنعتی مشترک بین دو کره، توصیه به دیپلمات‌های خارجی برای تخلیه سفارت‌خانه‌ها، اعلام وضعیت جنگی و آماده‌سازی موشک اندازها  از سوی کره شمالی، دشوار به نظر می‌رسد که بحران کنونی به سهولت و به سرعت خاتمه یابد. اگرچه شاید جنجال‌ها و طرح گسترده موضوع در رسانه‌های دنیا ، نیازهای رهبر کره شمالی برای خودنمائی و هماوردطلبی را تامین کرده باشد.

در مجموع تاثیرات منفی این رویداد  بر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و افزایش نگرانی‌های جامعه جهانی نسبت به آن امری آشکار و قطعی به نظر می‌رسد. اگر چه دامنه و شدت آن قابل بحث است.

موضع‌گیری‌های تند و جنگ‌طلبانه اخیر کره شمالی، پرونده هسته‌ای ایران و رسیدن به توافق در آن را نیز پیچیده‌تر ساخته است. تجربه هسته‌ای کره شمالی و قابلیت‌هایی که این کشور بدست آورد از ابتدا به عنوان الگو و یک منبع درس‌آموزی برای جمهوری اسلامی مطرح بوده است.

از دید حکومت ایران، چه بسا درس کره شمالی، ایستادگی برای پیشبرد برنامه هسته‌ای بدون اعتنا به مخالفت‌های جامعه جهانی باشد. هم‌چنین توانی که بمب اتمی به افزایش موقعیت ژئوپلتیکی و قدرت نظامی کره شمالی داده، ممکن است مشوق حکومت ایران نیز واقع شود. اما ستیزه‌جویی کره شمالی و پیامدهای منفی این رفتار،  دنیا و بخصوص غرب را راسخ‌تر می‌کند تا هر طور شده اجازه ندهد ایران مسیر مشابه کره شمالی را بپیماید.