معمای کاهش مصرف سرانه و افزایش قیمت گوشت

قیمت یک کیلو گوشت قرمز در برخی مناطق طی یک هفته پنج هزار تومان افزایش یافت. در کهگیلویه و بویراحمد در یک ماه اخیر افزایش قیمت گوشت به ۱۰ هزار تومان رسیده است. مشکل نه افزایش مصرف است و نه کمبود گوشت. سرانه مصرف گوشت قرمز به دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم از ۱۲ کیلو به ۶ کیلو کاهش یافته، بیش از ۴۰۰ هزار تن گوشت در سردخانه‌ها انباشت شده و گوشت یخ زده هم وارد شده است. مسئولان می‌گویند نمی‌دانند گوشت چرا و چگونه گران‌تر شده است.

گوشت قرمز البته تنها کالای مصرفی نیست که افزایش بهای آن روزافزون است. افزایش عمومی قیمت کالاهای مصرفی و کاهش قدرت خرید اکثریت مردم که در دهه‌های اخیر به یکی از شاخصه‌های بحران رکود – تورمی اقتصاد ایران تبدیل شده، در هفته‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته است. از معضل مسکن و گرانی خدمات که بگذریم، کافی است قیمت روز چند قلم مواد غذایی را با درآمد ناچیز بخش اعظم حقوق بگیران مقایسه کنیم.

۱۲ اسفند قیمت‌ها در بازار تهران: یک کیلو گوشت قرمز ۱۲۰ تا ۱۷۰ هزار تومان، میوه از ۱۵ تا ۵۵ هزار تومان، قند حداقل ۱۵ هزار تومان. حبوبات ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان، پسته ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان، و یک بطری شیر ۸ تا ۱۷ هزار تومان.

کاهش قدرت خرید خانوارها سبب شده مصرف بسیاری از این اقلام را کاهش دهند. اما وضعیت گوشت قرمز کمی متفاوت است؛ حذف کامل آن از سفره بخش قابل توجهی از مردم تا آن جا که مصرف آن به نصف رسیده و افزایش همزمان قیمت به شکل جهشی.

انباشت بیش از ۴۰۰ هزار تن گوشت قرمز مازاد در سردخانه‌ها

یک هفته پیش (چهارم اسفند ۹۹) بود که منصور پوریان، رئیس شورای تأمین دام کشور از انباشت بیش از ۴۰۰ هزار تن گوشت مازاد در سردخانه‌های کشور به دلیل کاهش مصرف خبر داد. به گفته‌ی او، میزان تولید سالانه گوشت قرمز در کشور به ۸۰۰ هزار تن رسیده، اما میزان مصرف آن کمتر از ۴۰۰ هزار تن است.

سخنان پوریان در واقع انتقادی بود به وزارت صمت که به رغم انباشت گوشت در سردخانه‌ها، اجازه واردات ۳۳ هزار تن گوشت منجمد خارجی را صادر کرده است. ایلنا به نقل از رئیس شورای تأمین دام کشور نوشت صدور مجوز واردات گوشت در چنین شرایطی «بی‌معنا است و موجب شده دامداران با بازار بی‌رمق روبه‌رو شوند که فرصت را برای سودجویی افراد فرصت طلب فراهم کرده است».

البته مسئولان هدف از صدور مجوز واردات گوشت منجمد را «تنظیم بازار گوشت قرمز» عنوان کرده بودند. هفته اول بهمن اعلام شد گوشت منجمد وارداتی از اول اسفند با قیمت ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان توزیع می‌شود. اما پیش از آن که توزیع گوشت منجمد وارداتی آغاز شود قیمت تمام شده آن ۱۲۰ هزار تومان اعلام شد.

یکی از علل افزایش قیمت‌ها، حذف یارانه بر کالاهای اساسی است که در اوائل سال ۹۷ دولت متعهد شد در قالب ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی به واردات ۲۵ رقم کالا اختصاص دهد.

تسنیم، خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسداران سه شنبه ۱۲ اسفند به نقل از سیداحمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی دامداران ایران نوشت:

«براساس اعلام وزارت صمت گوشت یخی وارداتی هر کیلوگرم ۱۲۰ هزار تومان برای کشور تمام می‌شود، در حالی که با حمایت از دامداران و کوتاه‌کردن دست دلالان می‌توان گوشت گرم کیفی داخلی را با همین قیمت و حتی کمتر به دست مصرف‌کننده رساند».

«افزایش قیمت گوشت برای ما نیز جای سوال است»

ارقامی که معاون جهادکشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در گفت وگو با ایلنا از تولید و مصرف سالانه گوشت قرمز در استان ارائه می‌دهد حاکی است تولید تقریبا دو برابر مصرف (۱۵ هزار و ۶۰۰ تن در برابر هشت هزار و ۸۸۰ تن) است با این حال قیمت گوشت در حال افزایش است. منوچهر محمدی با تاکید بر این که جهاد کشاورزی در قیمت گذاری گوشت دخل و تصرفی نداشته و افزایش قیمت توسط ستاد تنظیم بازار انجام می‌گیرد، می‌افزاید «نمی‌دانم چرا قیمت گوشت قرمز در استان کهگیلویه و بویراحمد نسبت به ماه گذشته ۱۰ هزار تومان افزایش یافته است».

افشین دادرس مدیر عامل اتحادیه دام سبک دوشنبه ۱۱ اسفند به «نود اقتصادی» علت گرانی قیمت گوشت قرمز را عدم توزیع نهاده‌های دامی به قیمت دولتی اعلام کرد که سبب افزایش هزینه‌های دامداران شده است.

اما رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران از علت گرانی گوشت اظهار بی اطلاعی کرد. احمد مقدسی در پاسخ به ایسنا گفت قیمت دام افزایش نیافته و افزایش قیمت گوشت برای ما نیز جای سوال است. او افزود: «به نظر می‌رسد علت گرانی گوشت فاصله زیاد تولید تا مصرف آن باشد». او البته وعده داد «به زودی گوشت مخلوط گوساله با قیمت ۱۲۰ هزار تومان در برخی بازارها توزیع شود».

و رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران دوشنبه ۱۱ اسفند در توضیح گرانی گوشت سه دلیل را شمرده بود: قاچاق دام به کشورهای دیگر، افزایش قیمت نهاده‌های دامی، کاهش تعداد دام‌های قابل فروش.

در اظهارات هیچیک از مسئولان، به سرنوشت بیش از ۴۰۰ هزار تن گوشت قرمز مازاد اشاره‌ای نشده است. اما تا این جا به نظر می رسد که قیمت گوشت (چه منجمد وارداتی و چه داخلی) از ۱۲۰ هزار تومان کمتر نخواهد شد.

در بهمن ‌۱۳۹۹، تورم نقطه‌ای ۴۸,۲ درصد و تورم نقطه‌ای مواد غذایی ۶۶,۸ درصد بوده. به عبارت دیگر برای تهیه کالاها و خدمات یکسان به نسبت بهمن ۱۳۹۸، باید یک‌ونیم برابر، و برای خرید مواد غذایی حدود ۷۰ درصد بیشتر پرداخت کرد.

گوشت قسطی با کارت کارمندی

تنها چند ساعت از انتشار گزارش «فروش گوشت قسطی با چک کارمندی» گذشته بود که صدا و سیمای جمهوری آن را تکذیب و به نقل از رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران اعلام کرد در جایی گوشت به صورت اقساطی به فروش نمی‌رسد. استدلال هم این بود: «مگر قصابان گوشت را قسطی می‌خرند که بخواهند قسطی بفروشند؟»

تکذیبیه صدا و سیما قرار بود گزارش میدانی را بی اثر کند که دوشنبه ۱۱ اسفند منتشر شد و بنا بر آن، در محلات جنوبی تهران گوشت قسطی با چک کارمندی یا ضمانت یک «معتمد محلی» به فروش می‌رسد. در گزارش تجارت نیوز از محله‌های جنوبی تهران آمده:

«برخی کاسبان گوش به گوش مردم محله‌های جنوبی تهران رسانده‌اند که چنانچه کسانی هستند که توانایی خرید گوشت ندارند یا «چک کارمندی بدهند، گوشت را قسطی بخرند.» یا یک فرد معتمد محل ضمانت‌شان را کند. برخی قصاب‌ها هم بابت فروش قسطی گوشت دفتر و دستک تشکیل دادند. هر کس گوشت قسطی می‌خرد نامشان را در سررسید می‌نویسند تا سر ماه یا دو ماه یک بار بیایند تسویه حساب کنند.»

در گزارش از رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران هم نقل شده بود:

«شرایط تامین گوشت در بازار آنقدر بحرانی است که عده‌ای قصاب‌ در برخی محله‌های تهران با اعمال سود جزئی، گوشت را قسطی به دست مردم می‌دهند. این فروشندگان افراد خیری هستند که سرمایه دارند و بنا بر شناختی که بر افراد دارند گوشت را اقساطی به مردم می‌فروشند».

افشین دادرس مدیر عامل اتحادیه دام سبک دو روز پیش در توضیح تاثیرات گرانی گوشت بر مصرف سرانه آن به «نود اقتصادی» گفته بود: «سرانه مصرف گوشت قرمز از ۱۲ کیلوگرم به ۶ کیلوگرم و گوشت مرغ هم به ۳۲ کیلو رسیده است».

چنانکه همین روال طی شود، چشم انداز کاهش باز هم بیشتر مصرف سرانه گوشت و سایر مواد مغذی و فقر غذایی میلیون‌ها تن است.