«پول کامل را از کارفرمای اصلی می‌گیرند، اما دو یا سه پست را به یکی تبدیل کرده‌اند. ما ۱۲ ساعت در روز کار میکنیم و در ماه فقط ۸ روز استراحت داریم. حقوق مان کم است… چهار ماه است قرارداد کار ما تمام شده، هیچ وسیله‌ای برای ما نمی‌آورند. لباس و کفش کار را هم خودمان خریده‌ایم. در رابطه با کرونا امکانات به ما نمی‌دهند. ما از مسئولین قطع امید کرده‌ایم».
این بخشی از معضلات کارگران پیمانی سازمان منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر است که دوشنبه ۲۰ بهمن در اعتراض به آن اعتصاب کردند. به این‌ها باید تبعیض در شرایط کار و پرداخت دستمزد، بیمه ناکارآمد، کیفیت پایین غذا، وضعیت اسف‌انگیز استراحت‌گاه‌ها و سرویس بهداشتی کارگران را افزود. این معضلاتی ۱۹بهمن کارگران مهمانسراهای نفت با ۳۵ سال سابقه کار، و ۱۴ بهمن کارگران پتروشیمی لاوان عسلویه را به اعتصاب و تجمع کشاند.
طرح طبقه بندی مشاغل کارگران پیمانی صنعت نفت که اجرای آن از اول فرودین ۹۹ وعده داده شد، می‌بایست وضعیت بیش از ۱۰۰ هزار کارگر پیمانی مشمول قانون کار را بهبود ببخشد. ۱۱ ماه بعد، این طرح هنوز در برخی مناطق از جمله منطقه آزاد ماهشهر اجرا نشده. در مناطقی مانند منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) پیمانکاران پا را فراتر گذاشته و در قرارداد جدید مزد کارگران را برای کار مشابه قبل کاهش داده‌اند.
کارگران که پس از اعتصاب طولانی و فراگیر مرداد ماه، در چند ماه اخیر اعتصاب‌های منفرد اما متعددی را در مناطق نفتی برگزار کرده و از مسئولان جز بی اعتنایی به خواست‌هایشان واکنشی ندیده‌اند، می‌گویند «ما از مسئولین قطع امید کرده‌ایم، همه راه‌ها را رفته‌ایم و نتیجه‌ای عایدمان نشده». آنها تصمیم دارند دوم اسفند مقابل مجلس تجمع کنند.
🔴 ۱۰۶ هزار کارگر با سال‌ها سابقه کار و پرداخت مستمر حق بیمه در صنعت نفت، توسط شرکت‌های پیمانکاری با دستمزد پائین به کار گرفته شده‌اند. این کارگران مشمول نظام جدید طبقه‌بندی مشاغل هستند که وزیر نفت در اسفند ۹۸ به چهار شرکت اصلی زیرمجموعه این وزارتخانه ابلاغ کرد تا از اول فروردین ۹۹ اجرایی شود.
🔴 مدیران چهار شرکت اصلی زیرمجموعه وزارت نفت شامل شرکت ملی نفت، شرکت ملی گاز، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی مسئول نظارت بر حسن اجرای طرح هستند.
🔴 سوم شهریور ۹۹ وزیر نفت در توضیح پیشرفت کار به خبرنگاران گفت: چهار کارگروه باید در چهار شرکت اصلی تشکیل شود، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تشکیل این کارگروه‌ها موافقت کرد. با تشکیل این کارگروه‌ها طرح طبقه‌بندی مشاغل نیروهای کارگری پیمانکارها اجرا می‌شود و حقوق دریافتی بهبود می‌یابد.
🔴 با گذشت ۱۱ ماه از سال ۹۹، هنوز اعتراض کارگران به عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل ادامه دارد.
تبعیض میان کارگران رسمی و موقت
وزارت نفت دست پیمانکاران را در بهره کشی از کارگران بازگذاشته، پیمانکاران هم در اعمال تبعیض و سلب حقوق کارگران مرز نمی‌شناسند. تبعیض در تمام زمینه‌ها هست. از دستمزد تا مرخصی، بیمه، غذا، سرویس حمل و نقل و حتی سرویس بهداشتی.
یک کارگر پیمانی پارس جنوبی به خبرگزاری مهر گفته است در قرارداد جدید پایه حقوق نسبت به قرارداد قبل کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی یافته که تاثیر خود را بر حق اضافه کاری، نوبت کاری، جمعه کاری، عیدی و سنوات برجا می‌گذارد. او پرسیده است: «چرا در شرایطی که شرح وظایف کارکنان در هر دو پیمان یکسان است، در پیمان جدید بدون هیچ پیش زمینه‌ای حقوق‌ها را کاهش می‌دهند و خدمات و ایاب و ذهاب را حذف می‌کنند تا هزینه بیشتری به کارکنان تحمیل کنند».
کارکنان حراست منطقه نفتی یاد آوران واقع در شمال خرمشهر می‌گویند:
«در بدترین شرایط معیشتی و بهداشتی و خدماتی کار میکنیم. قریب به ده سال است با کمترین امکانات که حتی غذا و آب آشامیدنی خود را از منزل تهیه میکنیم، با حقوق بسیار پایین بدون دریافت حق بدی آب و هوا، پاداش بهره وری، اضافه کاری و بیمه تکمیلی همچنان زیر نظر پیمانکار درجه چندم حراستی هستیم».
یک کارگر پارس جنوبی به ایلنا گفته است:
«اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل هر روز عقب می‌افتد؛ این در حالی است که گرانی و تورم بیداد می‌کند و هزینه‌های زندگی برای کارگران پیمانکاری پارس جنوبی، کمرشکن شده است.
چون طرح طبقه‌بندی به درستی اجرایی نشده، سابقه کار و تخصص ما پیمانکاری‌ها برابر با هیچ است».
یک اجحاف بزرگ در حق کارگران پیمانی، تقسیم روزهای کاری آنها به صورت سه هفته کار و یک هفته مرخصی است. حال آن که کارگران می‌باید در ازای یک هفته کار یک هفته مرخصی داشته باشند.
در پارس جنوبی ابتدای شیوع کرونا روزهای کار کارگران پیمانکاری (مانند رسمی ها) به ۱۴-۱۴ تبدیل شد. یعنی ۱۴ روز کار، و ۱۴ روز مرخصی که کارگران می‌توانستند از محیط پر خطر کار دور شوند و در کنار خانواده هایشایشان باشند. پس از چندی اوضاع به وضع سابق برگشت. اکنون کارگران پیمانی در مناطق مختلف بیش از ۲۰ روز کار می‌کنند و یک هفته تا ۱۰ روز مرخصی دارند.
یک کارگر پیمانی پارس جنوبی:
«یکی از مشکلات و اعتراضات، همین ۱۴- ۱۴ شدن نیروهاست؛ به خاطر آلودگی هوا که در عسلویه بیداد می‌کند، ۲۰ روز ماندن در منطقه بسیار خطرآفرین است؛ اکثر نیروهای پارس جنوبی هر کدام از شهرهای مختلف به اینجا می‌آیند و با سیستم ۲۰-۱۰ عملاً وقتی برای بودن کنار خانواده ندارند؛ در عین حال، به دلیل شلوغی و تجمع بسیار در کانکس استراحت، اتوبوس و خوابگاه، احتمال انتقال کرونا افزایش می‌یابد و اگر یکی آلوده شود، همه می‌گیرند».
کرونا در محل کار و «وضعیت فاجعه بار قرنطینه»
بر خلاف پروتکل‌ها، اقدامی برای فاصله گذاری فیزیکی میان کارگران انجام نشده و تجهیزات پیشگیری از گسترش این بیماری مهلک در میان کارگران وجود ندارد. وضعیت غیربهداشتی خوابگاهها و استراحت گاه های کارگران و تراکم بالای کارگران در این مراکز حتی در شرایط عادی نیز بیماری زا است. اجرا نشدن طرح طبقه بندی مشاغل و باز گذاشتن دست پیمانکاران، کارگران پیمانی را در معرض مستقیم آلودگی به کرونا قرار داده است.
یکی از کارکنان حراست منطقه نفتی یاد آوران واقع در شمال خرمشهر روز ۱۴ بهمن در پیامی، از ابتلای تعدادی از نیروهای حراست مستقر در پالایشگاه به کرونا خبر داد که قرنطینه شده‌اند و افزود:
«شرایط قرنطینه آنها فاجعه بار است (۹ نفر در یک کانکس دوازده متری) با کمترین امکانات بهداشتی، ۲ سرویس دستشویی برای ۵۰ نفر، ۲ حمام برای ۵۰ نفر».
او خطاب به گردانندگان کانال تلگرامی کارگران پیمانی نفت از آنها خواست:
«لطفا این مطلب را هر جور که صلاح میدانید کار کنید و به مدیران بالا دستی اطلاع دهید که نیروهایی هستند که به خاطر زن و بچه‌هایشان و از دست ندادن کارشان در این منطقه ظلم‌های فراوانی را تحمل می‌کنند».
ایجاد ترس، تهدید و تطمیع
تحمیل این شرایط به کارگران جز به اتکاء ایجاد ترس و سرکوب عملی نیست. یکی از کارگران منطقه نفتی یادآوران پس از برشمردن معضلات خود و همکارانش تاکید می‌کند:
«مشکلات زیاد است حتی اگر بازرس هم به این منطقه فرستاده شود کسی جرات ندارد داد سخن بگوید. میدانید چرا؟ چون از کار بیکار می‌شود».
یک کارگر پیمانی پارس جنوبی:
یکی از خواست ها، ۱۴- ۱۴ شدن نیروهاست؛ به خاطر آلودگی هوا که در عسلویه بیداد می‌کند، ۲۰ روز ماندن در منطقه بسیار خطرآفرین است. به دلیل شلوغی و تجمع بسیار در کانکس استراحت، اتوبوس و خوابگاه، احتمال انتقال کرونا افزایش می‌یابد و اگر یکی آلوده شود، همه می‌گیرند.
یکی از کارگران شرکت علملیات غیرصنعتی منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر از اعمال فشار بر نمایندگان توسط حراست می‌گوید:
«نماینده‌های ما را تهدید می‌کنند. آنها را می‌کشانند ستاد حراست، یا سعی می‌کنند بخرندشان یا تهدیدشان می‌کنند. یکی از نمایندگان را به همین خاطر از این جا منتقل کردند».
اما مشکلات چنان انباشته شده که کارگران بسیاری برای طرح مطالبات خود به میدان آمده‌اند. از جمله در اعتصاب فراگیر مرداد ماه که سبب دست یابی کارگران به برخی از مطالباتشان از جمله افزایش دستمزد شد.
تجمع ۴ بهمن مقابل وزارت نفت
اعتصاب فراگیر مرداد ۹۹ که بیش از ۵۰ مرکز نفتی را در برگرفت و بیش از یک ماه ادامه یافت، با اعتصاب‌های بعدی در ده‌ها مرکز در آبان و آذر و دی ادامه یافت و به اعتصابات منفرد در محل کار محدود نماند.
روز چهارم بهمن صدها تن به فراخوانی که از سوی کارگران رسمی نفت با خواست بهبود شرایط کار همه‌ی کارگران اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی، افزایش دستمزدها به ۱۲ میلیون تومان، پایان دادن به خصوصی سازی‌ها در صنعت نفت، و به رسمیت شناختن حق تشکل، اعتصاب و تجمع کارگران مقابل وزارت نفت در خیابان طالقانی در تهران پاسخ مثبت دادند. اوائل شکل گیری تجمع، نیروهای امنیتی و انتظامی با حمله به شرکت کنندگان و ایجاد تشنج، تعدادی از کارگران را دستگیر کردند.
تجمع، این بار مقابل مجلس
کارگران نفت باز قصد تجمع دارند. یک کارگر با مرور اقدامات و اعتراض‌های تاکنونی کارگران پیمانی نفت و وعده‌های مسئولان خطاب به همکارانش می‌گوید:
«از این وعده‌ها که تبدیل وضعیت می‌شوید طی این سنواتی که ما پیگیری میکنیم زیاد داده‌اند. دل خوش به وعده‌های پوچ نباشید. وعده‌های دروغین و پیگیری‌های صورت گرفته؛ ما همه راه‌ها رفته‌ایم و نتیجه‌ای عایدمان نشده. و تنها راهی که برایمان باقی مانده تجمع است و بس. به خاطر خودم و خانواده‌ام در تجمع شرکت خواهم نمود».
در توضیح «فراخوان تجمع بزرگ نیروهای شرکتی وزارت نفت» آمده است:
«نظر به پیگیری‌های مداوم نیروهای شرکتی وزارت نفت در جهت تبدیل وضعیت طی دو سال گذشته و بی نتیجه ماندن همه اقدامات، تجمعی مقابل مجلس برگزار می‌شود».
برخی کارگران به ثمر بخش بودن این تجمع امیدی ندارند. یک کارگر می‌گوید:
«چه فایده مثل گوسفند جلوی مجلس ایستادن، در این مجلس یک مشت نماینده فاسد نشسته که هیچ غلطی نخواهند کرد».
کارگر دیگری پاسخ می‌دهد به این خاطرکه
«باید صدای ما کارگران پیمانی را بشنوند و اتحادمان را ببینند».