آلودگی پایدار و خطرناک هوا جان شهروندان را تهدید می‌کند. نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و شورای شهر تهران خواستار «اقدام عاجل» سازمان محیط زیست و برگزاری جلسه اضطراری قوه قضائیه و مجریه برای جلوگیری از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها شدند. وزیر نفت می‌گوید «چاره‌ای غیر از سوزاندن مازوت و گازوئیل نیست». رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست اما گفته به خاطر فشار دادستان کل کشور نمی‌تواند جلوی استفاده از مازوت را بگیرد. یک فعال محیط زیست هم خواستار استعفای رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست شد.
آلودگی هوا – عکس از بهروز خلیلی/پانا
در شرایطی که سازمان هواشناسی ایران اعلام کرده آلودگی خطرناک هوا دست کم در هشت شهر بزرگ ایران تا آخر هفته پایدار خواهد بود، احمد مرادی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی یکشنبه ۱۴ دی /۳ ژانویه گفت استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه ها آلودگی هوا را تشدید کرده و باید جلوی آن گرفته شود.
مرادی در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) استفاده از سوخت مازوت را «مخرب» خواند و گفت: بر اساس گزارش‌ها وزارت نفت باتوجه به فرا رسیدن فصل سرما و افزایش مصرف گاز، تحویل گاز به نیروگاه ها را کاهش داده و از آن ها خواسته به جای آن از گازوئیل یا سوخت‌های مایع نظیر مازوت استفاده کنند. این وضعیت آلودگی هوا را تشدید کرده و باید جلوی آن گرفته شود.
مازوت یا نفت کوره از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و به‌دلیل رنگش نفت سیاه نیز خوانده می‌شود. این ماده بسیار آلوده‌کننده است و در نیروگاه‌ها به عنوان سوخت پشتیبان گاز طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. براساس گزارش‌ها تحریم‌های نفتی به پر شدن مخازن مازوت منجر شده و برای این‌که در جایی به مصرف برسد به نیروگاههای برق تحویل شده تا به‌عنوان سوخت سوزانده شود.
مهدی اسماعیلی سخنگوی شرکت ملی پالایش و فرآورده‌های نفتی اما پیشتر در اظهارات خود تقصیر را برگردن مردم انداخته و گفته بود استفاده از فرآورده‌های مایع مانند مازوت و گازوئیل نه به خاطر تحریم‌ها، بلکه به خاطر بالا رفتن مصرف گاز در دوره سرما و «بنا به دستور مراجع ذی‌صلاح» انجام گرفته است.
«مردم مقصرند»
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت هم روز یکشنبه در نشست مشترک وزیران نیرو، نفت و کشور درباره مدیریت مصرف سوخت زمستانی موضع مشابهی گرفت و مردم را مسئول اتلاف انرژی و بالارفتن مصرف برق و گاز و در نتیجه سوخت بیشتر مازوت خواند. وزیر به نوعی استفاده از مازوت را «غیرقابل اجتناب» جلوه داد و گفت: «ما به هیچ وجه مایل نیستیم که مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم و گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل می‌شود و بیش از این امکان ندارد.»
او کاهش مصرف مازوت را به کاهش مصرف برق منوط کرد.
با این‌وجود نماینده بندرعباس در مجلس دولت را مسئول این وضعیت خواند و با اشاره به «قانون هوای پاک» گفت: دستگاه‌های نظارتی نظیر سازمان بازرسی و دیوان محاسبات باید بر «تعلل دولت» در اجرای این قانون نظارت کنند.
زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران هم در جلسه روز یکشنبه این شورا از عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست خواست که درباره اولویت سلامت شهروندان مماشات نکند و نسبت به قطع مصرف سوخت مازوت و گازوئیل در نیروگاههای اطراف تهران «اقدامی عاجل» داشته باشد.
نژادبهرام صبح امروز در تذکر پیش از دستور خود گفت به عیسی کلانتری به‌عنوان مسئول اجرای «قانون هوای پاک» نامه نوشته و از او خواسته با توجه به تایید شدن اطلاعات منتشر شده درباره استفاده نیروگاههای کشور، به‌ویژه نیروگاههای شهید رجایی قزوین و منتظر القائم از سوخت مازوت که از خطرناکترین سوخت‌های فسیلی‌ست و سلامت شهروندان تهرانی را در شرایط کرونایی در معرض خطر جدی قرار داده است، وظیفه قانونی خود را برای جلوگیری از مصرف مازوت و سوخت‌های مشابه انجام دهد.
عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران افزود:
«شدت آلودگی هوا آنقدر است که سهم منابع ثابت مخصوصا سوخت مازوت و گازوئیل به حدود ۶۰ درصد رسیده است و در شرایطی که به واسطه کرونا مدارس و دانشگاه ها تعطیل و ادارات با ۵۰ درصد توان کار می کنند، ادامه این آلودگی برای شهروندان غیر قابل پذیرش است.»
مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای شهر تهران هم روز یکشنبه از قوه مجریه و مقننه خواست تا با تشکیل جلسه اضطراری و اتخاذ تصمیم عاجل از مرگ و میرهای این روزهای تهران و سایر شهرها بر اثر آلودگی هوا بکاهند.
فراهانی گفت: تنها تنها طی هفته گذشته شاخص آلودگی هوا تهران هر روزه در وضعیت قرمز و بالای ۱۴۰ بوده و در حال حاضر این شاخص بر روی عدد ۱۵۲ قرار گرفته است و امروز و فردا احتمال رسیدن آنها به بالای ۱۶۰ و شرایط بسیار خطرناک وجود دارد.
او تاکید کرد: در شرایط جدید همه آمارها نشان می‌دهد که سوخت مازوت در صنایع و نیروگاههای اطراف تهران از یک سو و گازوئیل در دیزل‌ها و کامیون‌های فرسوده جمعا نزدیک به ۶۰ درصد حجم آلودگی هوا شهر و استان تهران است.
آلودگی تهران به سطح «خطرناک برای همه گروه‌ها» رسید
علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در استان تهران روز یکشنبه گفت: «شاخص کیفیت هوا در حال حاضر بر روی عدد ۱۵۳ قرار گرفته و هوای تهران برای همه افراد جامعه آلوده است.»
بر اساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی آلودگی هوا دست کم تا روز پنج‌شنبه ماندگار خواهد بود. مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور هم یکشنبه گفت به خاطر آلودگی آمبولانس‌ها در هفت شهر ایران مستقر شده و مراکز درمانی و بهداشتی که ماه‌هاست تحت فشار سنگین همه‌گیری کرونا قرار دارند، در حالت آماده‌باش قرار گرفته‌اند.
با وجود درخواست‌ها از دولت برای اقدام عاجل، عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست و معاون حسن روحانی، رئیس جمهوری در مصاحبه با روزنامه همدلی گفته دولت برای متوقف کردن استفاده از مازوت تحت فشار دادستان کل کشور قرار دارد.
«حقوق شهروندی پایمال درک امنیتی و بخشنامه دادستان کل کشور»
عیسی کلانتری در این مصاحبه به نوعی تحمیل مازوت به عنوان سوخت به نیروگاه‌ها را مسئله‌ای «امنیتی» خواند و گفت:
«حقوق شهروندی مردم زیر پا گذاشته شده است. از آن طرف هم ما نمی‌توانیم تعطیل کنیم برای این‌که معاون دادستان کل کشور به استان‌ها بخشنامه کرده است که شما برای سوزاندن نفت کوره در نیروگاه‌ها و صنایع مانع نشوید. یعنی کسی که باید قانون هوای پاک را اجرا کند، از نظر امنیتی به این نتیجه رسیده است که باید این مازوت سوزانده شود. این یک معضل جدی برای همه است. الان وضعیت اصفهان بدتر از همه است. حالا در اراک و شازند جلوی آن را گرفتند. حالا این وضع تا کی ادامه پیدا کند، معلوم نیست. جالب است که در ستاد کرونا آقای رئیس جمهوری و آقای دادستان کل کشور گفتند که باید قانون هوای پاک اجرا شود، ولی معاون دادستان کل بخشنامه کرده که شما مانع نشوید که نیروگاه‌ها مازوت مصرف کنند. یک مسئله پیچیده است که یا باید پالایشگاه و نیروگاه تعطیل شود، یا مازوت سوزانده نشود.»
کلانتری به مسئله آلودگی غیراستاندارد و فاجعه‌بار سوخت‌های فسیلی در ایران و تصفیه نامناسب گوگرد موجود در نفت خام در پالایشگاه‌ها اذعان کرد و گفت:
«خطرناک ترین مسئله گوگردی است که در سوخت‌های فسیلی بخصوص در مازوت و گازوئیل وجود دارد. متأسفانه کیفیت گازوئیل ما هم بد شده است. پنج‌شنبه هم معاونت محیط‌زیست انسانی گزارش دادند که مقدار سولفور موجود در گازوئیل ها در بیشتر موارد بالای ۱۰۰۰ pmm بوده است در حالی که استاندارد آن ۵۰ ppm است. مازوت خیلی بدتر است. مازوت ما بالای ۲۰ هزار یا حتی۳۰ هزار ppm سولفور دارند.»
رئیس سازمان محیط زیست گفت به این‌که مصرف خانوار زیاد است و گاز به اندازه کافی نیست «باور ندارد» و ادامه داد:
«آن طوری که گزارش ها به من رسیده است، پالایشگاه‌های ما بالای ۲۵درصد مازوت تولید می‌کنند. روزی ۴۰۰ یا ۵۰۰ هزار بشکه مازوت تولید می‌شود. این مازوت تولیدی یا باید صادر یا باید مصرف شود، چون اگر انبارها پر شود یا باید پالایشگاه تعطیل شود یا باید آن را مثلا در بیابانی یا جایی بریزند چون نمی‌توانند پالایشگاه را تعطیل کنند؛ چون مردم بنزین می‌خواهند. این که من قبول ندارم که می‌گویند ما کمبود گاز داریم، به این علت است که مازوت باید جایی مصرف شود که آن را به صنایع سنگین می‌دهند و این آلایندگی‌ها را ایجاد می‌کند. این کار خلاف قانون هوای پاک است. ولی با توجه به محدودیت‌هایی که در صنعت نفت و برق وجود دارد، به ما فشار آمده است که مدیران ما جلوی سوزاندن مازوت را در نیروگاه‌ها و کارخانجات نگیرند. اما وقتی جلوی سوزاندن آن را نگیرند، بالای ۲۰یا ۳۰هزار ppm سولفور دارد که به‌شدت هوای کلانشهرها را آلوده می‌کند. ما تقاضا کردیم که حداقل در کلانشهرها در نیروگاه‌هایی که در مسیر باد قرار دارند، مازوت استفاده نشود که ستاد کرونا هم این را تصویب کرد که مازوت در نیروگاه منتظرالقائم استفاده نشود. همین طور نیروگاه شهید رجایی هم باید با محدودیت مازوت مصرف کند. ولی در بقیه نیروگاه‌ها تا جایی که ما اطلاع داریم مازوت مصرف می‌شود.»
کلانتری همچنین اعلام کرد «برمبنای بخشنامه قوه قضائیه و دادستانی کل کشور» اجازه بازرسی از نیروگاه‌ها به سازمان محیط زیست داده نشده است. او درباره موضع حسن روحانی نیز گفت که رئیس‌جمهوری در حال حاضر بیشتر به تامین برق و انرژی در زمستان فکر می‌کند.
به گفته رئیس سازمان محیط زیست در حال حاضر بالای ۶۵ درصد علت اصلی آلایندگی خودروهای گازوئیل‌سوز و کارخانجاتی است که مازوت مصرف می‌کنند و تعطیلی تهران تنها می‌تواند از مواجهه مردم با هوای آلوده پیشگیری کند.
روز گذشته استاندار تهران خواستار تعطیلی کامل دو روزه در پایتخت شده بود.
درخواست استعفای کلانتری
در شرایطی که شهروندان می‌گویند «اگر از کرونا نمیریم، آلودگی هوا ما را می‌کشد»، فعالان محیط زیست همچنان سازمان محیط زیست را به عنوان متولی اجرای قانون هوای پاک و نظارت بر آن مسئول ادامه استفاده از مازوت و جان شهروندان می‌دانند. محمد درویش یک فعال محیط زیست در این رابطه گفت:
«در قانون هوای پاک ۱۴ نهاد مسئول شدند که به بهبود هوای کلانشهرهای کشور کمک کنند، اما نهاد اصلی مرجع ناظر و نهادی که مسئول است گزارش دهد که آیا این ۱۴ نهاد به وظیفه خود عمل می‌کنند یا نه سازمان حفاظت محیط‌زیست است. این سازمان باید به صورت رسمی در هیات دولت و رسانه‌ها حاضر شود و بگوید که این ۱۴ نهاد کجا، چرا و چگونه مقصر بوده‌اند؟ اینجاست که توپ در زمین رئیس‌جمهور می‌افتد که آیا رئیس‌جمهور مطابق قانون با نهادهایی که از قانون تخطی کرده‌اند برخورد می‌کند یا خیر؟ آنها را جریمه می‌کند، به آنها هشدار می‌دهد یا نه؟»
او از عیسی کلانتری خواست اگر به رئیس جمهوری و وزارت نفت درباره سوخت مازوت هشدار داده و هشدار او نادیده گرفته شده، به احترام مردم کناره‌گیری کند.
در همین زمینه: