حادثه شکستگی خط لوله نفت در منطقه سرخون از توابع شهرستان اردل چهارمحال و بختیاری و آتش‌سوزی برای چندمین بار در این منطقه رخ داد. مسئولان از مهار آتش‌سوزی سخن می‌گویند اما آتش همچنان شعله‌ور است. چنین حادثه‌ای بارها تکرار شده است و هر بار خسارت‌های غیرقابل جبرانی به زندگی روستاییان و محیط زیست منطقه وارد می‌کند. اکنون نیز نفت وارد آب رودخانه شده و در خاک نفوذ کرده است. هنوز میزان خسارت‌ها معلوم نیست.
ساعت ۱۱ پیش از ظهر روز گذشته، یکشنبه ۲۳ آذر خط لوله نفت مارون به اصفهان در منطقه تلمبه‌خانه روستای گندمکار شهرستان اردل دچار شکستگی شد. این حادثه منجر به ورود نفت به چشمه سرخون و اراضی اطراف آن شد و در پی آن برخی مناطق نیز به سبب پخش گاز ناشی از نفت رها شده دچار آتش گرفت.
شامگاه یکشنبه مقام‌های محلی اعلام کردند که با تلاش نیروهای امدادی و آتش‌نشانی آتش تحت کنترل قرار گرفت. امداد شهبازی، بخشدار مرکزی میانکوه شهرستان اردل دوشنبه ۲۴ آذر گفت:
«در حالی که آتش‌سوزی ناشی از نفتِ رهاشده در مجاورت شهر سرخون مهار شد، اما شعله‌های آتش همچنان در مناطق سخت‌گذر و کوهستانی منطقه شعله‌ور است. امکان انتقال تجهیزات اطفای حریق در مناطق سخت‌گذر و کوهستانی منطقه وجود ندارد و نفت در دره‌ها و نقاطی از منطقه تجمیع شده و در حال سوختن است.»
به‌گفته شهبازی شعله‌های آتش در محدوده ۵۰۰ متری سرخون همچنان شعله‌ور است و دود ناشی از آن محوطه این شهر را در برگرفته است که باعث بروز برخی از مشکلات تنفسی شده است و شماری از اهالی شهر بر اثر مسمومیت ناشی از این دود به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند. تعدادی خانه نیز دچار دودزدگی شدند.
هنوز خسارت‌های ناشی از آلودگی و آتش‌سوزی نفتی در منطقه میانکوه برآورد نشده است، بخشدار مرکزی میانکوه در این‌باره گفت:
«این آلودگی با نفوذ در آب و خاک منطقه در روزهای آینده به تدریج خود را بیشتر نشان می‌دهد.»
اظهارات ضدونقیض درباره علت حادثه
روز گذشته مقام‌های محلی درباره علت این حادثه اظهارنظرهای متفاوتی کردند ابتدا فرسودگی لوله‌های نفت دلیل آن اعلام شد.
خسرو کیانی، سرپرست اداره‌کل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری گفت:
«به احتمال بالای ۹۰ درصد فرسودگی خط لوله انتقال عامل وقوع حادثه بوده است و استان اصفهان مسئولیت مدیریت خط لوله حادثه‌دیده را در شرایط فعلی بر عهده دارد.»
اما بعد اقبال عباسی، استاندار چهارمحال و بختیاری گفت:
«حرکت یک تکه سنگ بزرگ موجب فشار بر روی لوله انتقال نفت مارون و شکستگی آن در منطقه سرخون شد.»
او با اشاره به این‌که باید علل اصلی این‌گونه حوادث در آینده و گذشته مشخص شود، افزود:
«باید مسیر لوله انتقال نفت به‌طور کامل بررسی و اگر در مسیر نشتی وجود دارد دقیق مشخص شود و راهکار علمی و تخصصی برای مشکل پیشنهاد شود.»
به‌گفته استاندار چهارمحال و بختیاری شکستگی لوله نفت در منطقه سرخون خسارت‌هایی را به اراضی کشاورزی، شیلات، آب شرب، آب کشاورزی و محیط زیست منطقه وارد کرده است.
قرار است روز دوشنبه ستاد مدیریت بحران استان برای بررسی وضعیت منطقه و برآورد خسارت‌ها جلسه‌ای برگزار و گزارش این جلسه را به ستاد مدیریت بحران کشور ارسال کند.
بخش میانکوه از بخش‌های شهرستان اردل است که تا شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری ۱۵۰ کیلومتر و تا اردل مرکز شهرستان ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.
استان چهارمحال و بختیاری در مسیر خط انتقال نفت مارون به پالایشگاه اصفهان، دومین پالایشگاه بزرگ ایران قرار دارد و سال‌هاست که مردم منطقه میانکوه به‌ویژه شهر سرخون و روستاهای اطراف آن را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است و هر بار مسئولان وعده رسیدگی داده‌اند.
پیش از رویداد روز یکشنبه چندین بار نیز این خط لوله نفت شکسته شده و نشت نفت به زمین‌های اطراف و چشمه‌های پرآب منطقه مشکلاتی را در زمینه فعالیت‌های کشاورزی، شیلات و معیشت منطقه ایجاد کرده است.
«آب و نفت»؛ مشکل مردم
مردم سرخون از کشاورزی، دامپروری و شیلات امرار معاش می‌کنند. چشمه سرخون از کوه‌های بلند این منطقه سرچشمه می‌گیرد و کیفیت آب آن زمانی در حد آب معدنی بود اما به‌دلیل بی‌توجهی مسئولان این چشمه ذره ذره جان می‌دهد. اکنون این منطقه گویی محل استخراج نفت است و بوی نفت را می‌شود به راحتی استشمام کرد و در روزهای بارانی این بو شدیدتر به مشام می‌رسد.
استان چهارمحال و بختیاری دارای منابع آبی بسیار زیاد و باکیفیت در ایران است و آن‌طور که گفته می‌شود حدود ۱۰ درصد آب کشور را تأمین می‌کند. با این حال این استان دچار مشکلات آبی متنوعی در شهرها و روستاهایش است و بسیاری از روستاها و شهرها نه‌تنها منبع تولیدات کشاورزی باکیفیت عالی نیستند که آب شرب سالم هم ندارند.
در سال‌های گذشته بارها استان چهارمحال و بختیاری صحنه درگیری‌های خونین بر سر آب بوده است.
افزون بر این مشکل، چهارمحال و بختیاری به دلیل موقعیت قرارگیری بین دو استان صنعتی بزرگ کشور محل عبور لوله‌های نفت و گاز است. لوله انتقال نفت مارون امیدیه خوزستان به شرکت پالایشگاه اصفهان از این روستا عبور می‌کند. در سال‌های دهه ۶۰ این خط لوله دچار ترکیدگی شد و آب و خاک این روستا و روستاهای اطراف را آلوده به نفت کرد. تأثیرات این حادثه همچنان ادامه دارد.
در سال ۱۳۷۷ شرکت نفت سپاهان طی انجام آزمایش‌هایی نشت نفت در لایه‌های زیرین زمین و نیز آلودگی سفره‌های زیرزمینی را تایید کرد. پس از این بحران زیست محیطی میلیون‌ها ماهی تلف شدند، بسیاری از دام‌های سبک و سنگین تلف شدند، مزارع شیلات به نابودی کشیده شدند و فعالیت ده‌ها هزار هکتار شالیزار و باغ متوقف شد، ۳۵ درصد مردم مهاجرت کردند و آن‌ها که ماندند به بیماری‌های مختلف مبتلا شدند. این آلودگی نفتی که در ۷۰ درصد بخش میانکوه، شامل شهر سرخون و ۲۲ روستای اطراف آن است و عملاً فعالیت‌های اقتصادی را به ورطه نابودی کشانده است.
سرچشمه سرخون طی سه مرحله در سال‌های ۹۰، ۹۳ و ۹۵ بر اثر حوادثی از این دست به نفت خام آلوده شده که به دنبال آلودگی سال ۹۵ این سرچشمه به طور کامل از مدار مصرف خارج شده و مردم این منطقه مجبور به استفاده از دیگر منابع و سرچشمه‌ها شده‌اند. خروج این چشمه غنی و ارزشمند با دبی هزار لیتر بر ثانیه از مدار سبب متحمل شدن ۳هزار میلیارد تومان خسارت و نابودی فعالیت کشاورزی، دام پروری، شیلات و دیگر فعالیت‌های اقتصادی شده است که شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران تنها با اختصاص یک میلیارد تومان اعتبار یک چشمه با دبی ۴۰ لیتر بر ثانیه خریداری کرد تا مشکل مردم برطرف شود.
فرید حیدری، رئیس شورای شهر سرخون می‌گوید:
«آب هنوز آلوده است، مشکلات بیماری پوستی، از بین رفتن باغات، دام‌ها و… از جمله مشکلات مردم روستای سرخون است. مردم از چشمه لوله‌کشی کردند که این آب چندان مناسب نیست. دو سال حدود ۲۰۰ هزار هکتار زمین را مردم نتوانستند برنج بکارند (…) شرکت نفت به هیچ‌‌کدام از تعهدات خود عمل نکرد، قرار بر این بود سرخون به حالت اولیه بازگردد اما چنین نشد، خسارت‌ها را پرداخت نکردند مگر به تعدادی انگشت‌شمار که خود این افراد با پیگیری بسیار به حق‌شان رسیدند.»
به‌گفته استاندار چهارمحال و بختیاری از اواخر سال ۹۰ تاکنون هنوز مشکل تأمین آب شرب این منطقه حل نشده است و دیگر مشکلات این بخش نیز به حکم قضایی مرتبط شده است.
او گفت:
«تاکنون ده‌ها جلسه در خصوص مشکلات نفتی سرخون با مسئولان مرتبط در سطوح بالا برگزار شده اما کاری انجام نشده به‌گونه‌ای که در چند روز گذشته شاهد آسیب خط لوله انتقال نفت در منطقه گندمکار استان بودیم که این مسئله خود سبب ایجاد مشکلات جدید در منطقه شد.»
خط لوله مارون – اصفهان به طول ۴۳۵ کیلومتر از مسیر امیدیه در خوزستان تا پالایشگاه اصفهان ادامه دارد. این خط لوله از رشته کوه‌های زاگرس و رودخانه‌های الله و بازفت عبور می‌کند و از کنار دریاچه‌های سدکارون سه و چهار می‌گذرد. خط لوله مارون – اصفهان صعب‌العبورترین خط لوله ایران و دومین خط لوله صعب‌العبور جهان بعد از خط لوله آلاسکا در آمریکای شمالی به شمار می‌آید. در سال ۹۳ از خط لوله مارون – اصفهان بیش از ۳۲ میلیارد لیتر نفت خام عبور کرده بود.
بیشتر بخوانید: