به‌دنبال مصوبه اخیر مجلس در مورد لغو تحریم‌ها، حسن روحانی در اظهارنظر جدیدی گفت کسی نمی‌تواند برای دولت خط مشی تعیین کند و مجلس به جای رسیدگی به لوایح دولت هر روز طرح جدیدی ارائه می‌دهد. او از مخالفان دولت خواست تا در سیاست خارجی با دولت یک‌صدا باشند و گفت برگشتن به برجام و انجام تعهدات نیاز به زمان و مذاکره ندارد. روحانی نصب ساتنریفیوژهای پیشرفته در نطنز را هم گامی دیگر در جهت کاهش تعهدات هسته‌ای ایران خواند.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران چهارشنبه ۱۹ آذر در نشست هیأت وزیران به اختلاف‌های اخیر میان مجلس شورای اسلامی و دولت بر سر سیاست خارجی و برنامه هسته‌ای پرداخت و خواهان همکاری مجلس با دولت شد. روحانی در این‌باره گفت:
«مجلس لوایح ما را در یک اتاق بایگانی برده و سونامی طرح‌ها را شروع کرده و هر روز یک طرحی ارائه می‌دهد. خُب اشکالی ندارد به هرحال خودشان می‌دانند ولی این برخلاف اهداف بلند کشور و توسعه کشور است. ما با همکاری بهتر می‌توانیم پیش برویم. اگر نمایندگان می‌خواهند طرح ارائه کنند خودشان می‌دانند ولی همکاری در لایحه ما را سریع‌تر پیش می‌برد تا این‌که نمایندگان طرح ارائه کنند.»
روحانی با اشاره به این‌که دولت لوایحی دارد که با «پنج دقیقه» کار مجلس و با «یک جمله تغییر» در آن‌ها نظر شورای نگهبان هم تأمین می‌شود، به سیاست خارجی پرداخت و گفت:
«اگر در دیپلماسی بخواهیم پیشرفت کنیم و به نتیجه برسیم نیاز داریم که از این کشور صدای واحد شنیده شود. (…) فضای فرصت برای دیپلماسی و حرکت‌های وزارت امور خارجه، فضایی است که بهتر می‌توانیم با دنیا و منطقه و همسایگان و غرب و شرق کار کنیم (…) باید صدای ما در سیاست خارجی واحد باشد. رفتار ما هرچه پخته‌تر، سنجیده‌تر، با دوراندیشی بیشتر و در یک کلمه منافع ملی برای ما اصل باشد.باید منافع جناحی را کنار بگذاریم.»
مجلس شورای اسلامی ۱۱ آذرماه جاری کلیات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را با ۲۵۱ رأی موافق به تصویب رساند. بر اساس این طرح چنان‌چه پس از سه ماه روابط بانکی ایران در اروپا و میزان خرید نفت آن‌ها از ایران به شرایط «عادی و رضایت‌بخش» بازنگشته باشد، دولت مکلف است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. همچنین برای حامیان برجام مجازات تعزیری درجات دو تا پنج که به معنای دو تا ۲۵ سال حبس است در نظر گرفته شده است. این طرح ظرف ۲۴ ساعت در شورای نگهبان نیز به تأیید رسید.
تصویب این طرح شکاف‌های درون حکومت ایران را بیشتر کرد. حسن روحانی در پی تصویب این طرح در مجلس اعلام کرد که دولت با آن موافقت ندارد و «آن را برای روند فعالیت‌های دیپلماتیک مضر می‌داند».
مجلس این طرح را در واکنش به ترور محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع به تصویب رساند. فخری‌زاده بعدازظهر جمعه ۶ آذر در آبسرد دماوند ترور شد. روحانی در نشست هیأت دولت تأکید کرد:
«کسی نمی‌تواند برای دولت خط مشی تعیین کند. خط مشی را فقط رئیس‌جمهوری می‌تواند تعیین کند. کسی نمی‌تواند برای دولت برنامه تعیین کند برنامه را رئیس‌جمهوری تعیین می‌کند.»
«مذاکره لازم نیست»
حسن روحانی درباره احتمال بازگشت آمریکا به برجام با روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب این کشور و انجام مذاکره با ایالات متحده گفت:
«برگشتن به برجام و انجام به تعهدات نیاز به زمان و مذاکره ندارد. هر دو برگردیم. هر دو یعنی ۱+۴ به تعهداتش عمل کند. نیاز به آمریکا نیست. آمریکا هم برگردد ما هم برمی‌گردیم. (…) هر وقت به راه اصلی برگشتند، ما هم آماده‌ایم به شرایط قبلی برگردیم.»
جو بایدن گفته است که اگر ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بماند آمریکا به برجام بازخواهد گشت. با این حال بایدن تأکید کرده که تعامل با ایران دشوار است و با صراحت گفته است که برای مقابله با برنامه هسته‌ای و موشکی ایران در پی برقراری اتحاد با قدرت‌های اروپایی است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی احتمالی آینده آمریکا نیز از بازگشت ایالات متحده به برجام سخن گفته و اعلام کرده است که از این طریق ایالات متحده ایران را به پایبندی به توافق هسته‌ای وادار می‌کند و زمینه را برای مذاکرات در مورد مسائل گسترده‌تر فراهم می‌سازد.
«تغییرات در نطنز مسئله جدیدی نیست که اروپایی‌ها نوحه به‌پا کردند»
حسن روحانی در بخش دیگری از سخنان خود به تغییرات جدید در تأسیسات هسته‌ای نطنز پرداخت. آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ۴ دسامبر / ۴ آذر در گزارشی اعلام کرد که «ایران به آژانس اطلاع داده است که تأسیسات غنی‌سازی در نطنز قصد دارد نصب سه آبشار سانتریفیوژ IR-2m را در این تأسیسات آغاز کند.» این آبشارها به نخستین مجموعه سانتریفیوژهای از این نوع اضافه می‌شوند که قبلاً برای غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات استفاده شده‌اند. در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران در تأسیسات زیرزمینی نطنز فقط باید با سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد. روحانی در این‌باره گفت:
«آن‌چه که اعلام شد در نطنز اجرا شود و آن نصب سانتریفیوژهای مدرن و جدید IR-2M است چیز جدیدی نیست که عده‌ای از اروپایی‌ها نوحه و عزا به پا کردند و سینه‌زنی می‌کنند، در حالی که جای سینه‌زنی نیست. ما قبلاً به شما گفتیم و اعلام کردیم. گفتیم کاهش تعهدات. آن‌ها شروع کردند و تقریباً تعهدات خود را کنار گذاشتند. نه فقط آمریکا که از برجام خارج شد، همان‌هایی هم که ماندند متأسفانه به تعهدات خود درست عمل نکردند و یا خیلی اندک عمل کردند.»
روحانی افزود:
«کاری که امروز ما در نطنز انجام می‌دهیم دقیقاً بر مبنای اعلام رسمی شخص من و دولت و مسئولان بوده است. اما همیشه گفتیم کاری می‌کنیم که قابل بازگشت باشد. ممکن است ۱۰ هزار سانتریفیوژ هم راه بیفتد اگر روزی دلمان خواست خیلی راحت این ۱۰ هزار تا را خاموش می‌کنیم.»
بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه کشور باقی مانده در برجام دوشنبه ۷ دسامبر / ۱۷ آذر با انتشار بیانیه مشترکی در مورد تصمیم جمهوری اسلامی برای نصب سانتریفیوژهای جدید در تأسیسات هسته‌ای نطنز و تصویب «اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها» در مجلس شورای اسلامی ابراز نگرانی کردند.
سه کشور اروپایی نوشتند:
«اطلاع اخیر ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره تصمیم نصب سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته در تأسیسات غنی‌سازی نطنز، مخالف برجام و بسیار نگران‌کننده است.»
بیشتر بخوانید: