پس از ترور محسن فخری‌زاده، اصول‌گرایان به ویژه نیروهای تندروتر در میان آنها حمله‌ای همه‌جانبه را علیه دولت حسن روحانی ترتیب داده‌اند. هرچند محتوای این حمله‌ها نهی مذاکره است، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید این نیروها در حال پیام‌فرستادن برای آمریکا هستند که با این دولت مذاکره نکنید و با ما مذاکره کنید.

اوج این تنش‌ها در تصویب طرح دو فوریتی مجلس تحت کنترل اصول‌گرایان تندرو با عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» بود که ظرف ۲۴ ساعت در شورای نگهبان نیز به تأیید رسید. حسن روحانی رئیس‌جمهوری آن را مضر خواند و اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری آن را دخالت در اختیارات قوه مجریه توصیف کرد.

آنچه در زیر می‌آید، مروری بر نظرات منتشرشده در روزنامه‌ها و رسانه‌های نزدیک‌تر جناح اصول‌گرایان تندرو قدرت است: «رجا نیوز»، «فارس»، «کیهان» و «تسنیم» و «وطن امروز». در مطلب دیگری مروری بر نظرات منتشر شده در رسانه‌های اصلاح طلبان و میانه‌رو حکومت خواهیم داشت.

دیوارنگاره تبلیغاتی علیه مذاکره با ایالات متحده روی دیوار سفارت سابق آمریکا در تهران، ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۰ ــ عکس: ATTA KENARE / AFP

واکنشی که ستاد کل نیروهای مسلح تأیید کرده است؟

در همان‌ روزی که طرح مجلس برای تشدید فعالیت‌های هسته‌ای تصویب شد، مسعود جزایری مشاور رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در یادداشتی در روزنامه «وطن‌امروز» نقشه راه مشابهی را ترسیم کرد. جزایری در این یادداشت سه پاسخ به ترور محسن فخری‌زاده را چنین مشخص کرد:

«پاسخ اول … دشمن در یک مقطعی به این نتیجه رسیده است که در برابر جمهوری اسلامی ایران هر کاری که بخواهد می‌تواند بکند و پاسخی هم دریافت نمی‌کند. باید این محاسبه را تغییر داد. از چه طریق؟ از طریق شدت و حدت دادن به روند توسعه علمی برنامه هسته‌ای.
پاسخ دوم … دشمن به دنبال آن است که ایران را در چنبره برجام و زمین طراحی شده توسط خودش نگه دارد، هر گاه پالسی دریافت می‌کند که ممکن است ایران از برجام خارج شود دست به اقدامی می‌زند. باید یک حرکت قاطعانه در این زمینه نشان داد.
پاسخ سوم … واکنش سخت»

مصوبه مجلس به ریاست محمدباقر قالیباف، فرمانده پیشین سپاه نشان می‌داد که بخش بزرگی از حاکمیت به استثنای دولت به دنبال تشدید فعالیت‌های هسته‌ای و کمرنگ‌ترکردن بخت مذاکره دست کم تا انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ هستند.

اتهام وابستگی

خبرگزاری «فارس»، نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یادداشتی درباره تصویب طرح دو فوریتی مجلس، این طرح را «دست دوستی مجلس به دولت برای خروج از بن‌بست تحریم» توصیف می‌کند.

با وجود این، یادداشت فارس مملوء از انتقاد از دولت حسن روحانی است.

فارس دولت روحانی را به عقب‌نشینی در برابر عملی نشدن مفاد برجام متهم می‌کند و می‌نویسد: « واکنش دولت به تمام این بدعهدی‌ها، عمدتاً به سخنرانی، ارسال ایمیل‌های اعتراضی و فشارهای توییتری معطوف بوده است. کاهش گام به گام تعهدات هسته‌ای هم نتوانست طرف مقابل را ملزم به اجرای تعهدات برجامی خود کند. مخصوصاً که پس از هر مرحله از کاهش تعهدات، رئیس‌جمهور اعلام می‌کرد که آماده بازگشت به مرحله قبل از کاهش تعهدات هستیم!»

رسانه نزدیک به سپاه سپس هدف مجلس را در برابر دولت «تصمیم به قطع زنجیره شرطی شدن اقتصاد کشور به اراده کشورهای غربی» می‌داند.

دولت ضعیف؟

مسأله وابسته‌بودن و ضعیف‌بودن دولت روحانی نوک پیکان حمله‌های اصول‌گرایان است.

مهدی جمشیدی، عضو هیأت علمی گروه فرهنگ‌پژوهی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و تحلیلگر تندرو در یادداشتی مملوء از علامت نقل قول و علامت تعجب، در «رجانیوز» به «دولت ضعیف» روحانی می‌تازد. او می‌نویسد:

«رهبرِ انقلاب، بارها به دولتِ روحانی تذکر داد که به دشمن، «پیامِ ضعف»، ارسال نکنید! این دولت از آغازِ تبلیغاتِ انتخاباتی‌اش در سالِ نودودو تاکنون، کمترین کوتاهی و سستی در ارسالِ «پیامِ ضعف» به دشمن نداشته است! چنان‌که با «تحریف»، وانمود کرد که راه‌حلِ گشایشِ اقتصادی، «مذاکره با آمریکا» است. روحانی، هم این وسوسه را به ذهنِ مردم افکند و معیشتِ مردم را «شرطی» کرد؛ و هم به آمریکا اطمینان داد که در ایران، هیچ اتّفاقی رخ نخواهد داد، مگر این‌که تحریم‌ها برطرف شوند! آخرین «پیامِ ضعفِ» این دولت به دشمن، چشم‌امیدداشتن به بازشدنِ بابِ «مذاکرۀ مجدّد با آمریکا» به‌واسطۀ تغییرِ رئیس‌جمهورِ آن بود! گویا تدبیر و امیدِ این دولت، وابسته به «معادلاتِ سیاسیِ آمریکا» است!»

ستون‌نویس رسانه تندرو رجانیوز از اینکه دولت «دانشمند هسته‌ای» را «دانشمند دفاعی» خوانده،‌ انتقاد می‌کند و آن را نشانه ضعف دولت می‌داند و می‌نویسد: « «صنعتِ هسته‌ای»، «صنعتِ موشکی»، «فتوحاتِ منطقه‌ای»، «معیشتِ مردم»، «عزّتِ ایرانی»، «قاسم سلیمانی»، «محسن فخری‌زاده» و … همه‌وهمه باید فدای «خطِ مذاکره با آمریکا» شوند!»

👈🏽 مواضعی که رسانه‌های نزدیک به سپاه و تندروها در ایران ارائه می‌کنند، شبیه به مواضعی است که وب‌سایت خامنه‌ای در مجموعه پوسترهایی که درباره مذاکره با آمریکا منتشر کرد، بیان کرده است:

رجانیوز در یک یادداشت مستقل بدون نام نویسنده، به موضوع به گفته خود «سانسور نقش شهید در مسائل هسته‌ای کشور توسط حسن روحانی، جواد ظریف، علی‌اکبر صالحی و کمالوندی» می‌پردازد و این پرسش را مطرح می‌کند: « پشت پرده انکار هویت هسته‌ای شهید فخری‌زاده/ آیا دریابان شمخانی مسئول اجرای اوامر دولت در این خصوص بوده است؟» رجا نیوز می‌نویسد که دولت به صداوسیمای جمهوری اسلامی فشار آورده بوده که از لقب «دانشمند هسته‌ای» استفاده نکند و آن را نشانه ترس و ضعف دولت تلقی می‌کند:

«آیا انکار آن، حکایت از مخفی‌کاری ما ازیک واقعیت نمی‌کرد؟ آیا غیراز ترس و واهمه جمهوری اسلامی، سیگنال دیگری بطرف مقابل منتقل می‌کرد؟! آیا ادعاهای واهی دشمنان ایران مبنی بر ارتباط دانش هسته‌ای با صنعت نظامی را تقویت نمی‌کرد؟»

«تحریف‌کنندگان»، منافقین جدید

رجانیوز در یادداشت دیگری از محمد ایمانی، فعال رسانه‌ای تندرو نیز به حامیان دولت و اصلاح‌طلبان می‌تازد، آنها را «مناقین جدید» می‌خواند و ترور فخری‌زاده را به اعتراض‌های دی ۹۶ و آبان ۹۸ مرتبط می‌کند:

«هرگاه منافقین جدید، فتنه سیاسی یا اقتصادی ترتیب دادند، پشت بند آن دشمن، نفاق قدیم را مامور ترورهای ویژه کرد. در کوران فتنه ۸۸، ترور دانشمندان هسته‌ای آغاز شد و موازی تحریم‌های اوباما -که گرای آن از داخل توسط برخی سران فتنه سبز داده شده بود- ادامه یافت. پس از برجام و فتنه دی ۹۶ و آبان ۹۸ هم که از پیامدهای برجام بود، سردار سلیمانی و دکتر فخری زاده ترور شدند. دانشمندان ما در حالی ترور شدند که منافقین جدید مدت‌ها بود  زمزمه می کردند “برنامه هسته‌ای می‌خواهیم چه کار؟ چیزی جز خسارت ندارد”!»

این فعال تندرو در نهایت خواستار «قطع دست تروریست‌ها و تحریف‌کنندگان» شده است.

«تحریف‌کنندگان» لقب جدیدی است که تندروها به حامیان دولت و مذاکره داده‌اند. به گفته آنها،‌ این مقام‌ها با «تحریف» سخنان علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی به دنبال مذاکره با آمریکا و رفع تحریم‌ها هستند.

مسأله تحریف در یادداشت دیگری به قلم عبدالله عبداللهی، دانش‌آموخته فلسفه غرب و سردبیر خبرگزاری «تسنیم» نمایان می‌شود.

هدف، نقد یادداشت جعفر شیرعلی‌نیا، تاریخ‌نگاری ولایی و نویسنده «روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای» است که اگرچه به خاطر این زندگی‌نامه محبوب شد،‌ به ویژه پس از مشغول‌شدن به «تاریخ‌نگاری ایرانی» جنگ هشت‌ساله و مباحثه با حسن باستانی روزنامه‌نگار بی بی سی فارسی، مغضوب شده است.

شیرعلی‌نیا در کانال تلگرامی‌اش بر اساس کتاب «گذری در تاریخ» علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره مذاکرات هسته‌ای، به سخنان علی خامنه‌ای درباره برجام اشاره می‌کند که گفته بود: «اگر مذاکره برای اتمام حجت است، اشکال ندارد و من مخالفت نمی‌کنم» و شروطی چهار گانه مطرح می‌کند،‌ همچون: «مذاکره برای مذاکره نباشد که دائم بروید مذاکره کنید و آن هم به سرنوشت ۱+۵ دچار بشود؛ اگر دیدید در یکی دو جلسه به جایی نمی‌رسید فوراً مذاکرات را قطع کنید یا در جلسه اول و دوم یک امتیازی مثل حق غنی‌سازی را بگیرید». او سپس این پرسش‌ها را مطرح می‌کند: «اتمام حجت با مردم چه‌معنایی می‌دهد؟ در صورت موفقیت مذاکرات، تکلیف اتمام حجت چگونه می‌شود؟ موفقیت مذاکرات نقض غرض نمی‌شود؟ … این‌که مذاکره برای مذاکره نباشد، ملاحظه‌ای بسیار درست است، اما آیا می‌توان در یکی دو جلسه به نتیجه‌ای دقیق درباره‌ی سرنوشت مذاکرات رسید و امتیازهایی بسیار مهم گرفت؟»

سردبیر «تسنیم» اما این پرسش‌ها را «سوگیرانه و برای تخطئه ذهنیت حاکمیت برای مذاکره» می‌داند و می‌نویسد: «این‌که چرا آیت‌الله خامنه‌ای تأکید می‌کند برای اتمام حجت با این مذاکرات موافقت می‌کند، مشخص است و بارها در سخنرانی‌های مختلف توضیح داده است. مبنای این حرف، عدم خوش‌بینی ایشان به وفای به عهد آمریکایی‌ها و اعتقاد حقیقی آنها به مذاکره و گفت‌وگوست. آمریکایی‌ها به‌دنبال دیکته‌کردن مطالباتشان به طرف مقابلند و اگر عهدی هم کنند زیر آن می‌زنند.»

«عبری عمل می‌کنند»

در نهایت، تندترین انتقاد از دولت را همچون همیشه حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان انجام داده است.

مدیرمسئول کیهان در یادداشتی با نام «فارسی حرف می‌زنند، عبری عمل می‌کنند»، بخشی از مقام‌ها و روزنامه‌نگاران را عاملان «دستگاه اطلاعاتی دشمن» توصیف می‌کند و می‌نویسد:

«دستگاه اطلاعاتی دشمن قبل از انجام عملیات تخریبی و تروریستی خود به زمینه‌سازی در افکار عمومی و پس از آن به مقدمه‌چینی برای پاک کردن ردپای تروریست‌ها و یا پیشگیری از پیگرد و عملیات متقابل حریف نیاز دارد. اصلی‌ترین محل فعالیت نفوذی‌هایی که این ماموریت را برعهده ‌دارند، رسانه‌ها هستند و یا افرادی که در برخی از مراکز تصمیم‌ساز و سیاست‌پرداز خزیده‌اند.»

شریعتمداری با انتقاد از عدم برخورد امنیتی با رسانه‌ها، نشانه‌ نفوذی‌بودن و به قول او «عبری عمل کردن» را حمایت از مذاکره خواند:

«می‌توان به افراد و یا رسانه‌هایی اشاره کرد که این روزها و به دنبال جنایت اخیر رژیم صهیونیستی در به شهادت رساندن دانشمند برجسته کشورمان، شهید محسن فخری‌زاده، دقیقاً همان اظهارات و خواسته‌های رسماً اعلام‌شده دشمنان تابلودار بیرونی را -آگاهانه و یا بی‌آنکه متوجه باشند- بر زبان و قلم دارند …نباید انتقام گرفت! (یعنی راه ادامه جنایت دشمن را نبندید)! …‌باید خویشتنداری کرد! (یعنی اجازه بدهید دشمن هر‌چه خواست انجام بدهد و شما فقط تماشاگر باشید)! … صبر کنید بایدن بیاید که جلوی مذاکره گرفته نشود! (یعنی به دشمن اجازه بدهید فاجعه دیگری شبیه برجام به ملت تحمیل کند)».

در همین زمینه: