حدود ۱۱ ماه از زمانی‌که نخستین مورد ابتلا به ویروس کرونا در ووهان چین مشاهد شد می‌گذرد. در حالی‌که جهان بی‌صبرانه منتظر واکسن یا دارویی برای درمان کووید-۱۹ است، این ویروس سراسر جهان را فراگرفته و هنوز هم نشانه‌هایی از فروکش بیماری کووید-۱۹ مشاهده نمی‌شود.
بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، تا روز جمعه ۱۳ نوامبر / ۲۳ آبان شمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در جهان از مرز ۵۲ میلیون و ۱۷۷ هزار نفر گذشت. بیماری کووید-۱۹ دست‌کم جان یک میلیون و ۲۸۶ هزار نفر را گرفته است.
آخرین خبرها از واکسن
کشف، توسعه، تولید و توزیع واکسن به طور معمول نیازمند سال‌ها مطالعه و تلاش تیم‌های پژوهشی و شرکت‌های داروسازی است، اما گستردگی ویروس کرونا و عزم عمومی مردم و سیاستمداران سبب شده تا بودجه فراوان به تولید واکسن کرونا اختصاص یابد. در نتیجه تلاش شبانه روزی صدها تیم مختلف سازمان جهانی بهداشت انتظار دارد که توزیع و تلقیح واکسن در سراسر جهان از سال ۲۰۲۱ میلادی آغاز شود.
در حال حاضر ۵۳ واکسن مرحله آزمایش‌های بالینی بر روی انسان را می‌گذرانند، ۸۷ واکسن در مرحله پیش بالینی به صورت فعال در حال آزمایش بر روی حیوانات هستند. شش واکسن برای استفاده محدود تأیید شده‌اند و هنوز هیچ واکسنی برای استفاده تمام‌عیار و در مقیاس تجاری و گسترده تأییدیه نگرفته است.
در حالی‌که واکسن به طور بالقوه می‌تواند جلوی ابتلا به بیماری را بگیرد، اما درمانی برای آن به حساب نمی‌آید.
واکسن‌های پیشتاز
واکسن فایزر و بیونتک
این هفته خبر موفقیت یک واکسن مهمترین پیشرفت در زمینه مقابله با بیماری کرونا طی هفته‌های اخیر بود. مطالعات نشان می‌داد که اولین واکسن مؤثری که در بیش از ۹۰ درصد موارد می‌تواند از ابتلا به کووید-۱۹ جلوگیری کند، ساخته شده است.
این واکسن محصول مشترک دو شرکت دارویی فایزر و بیونتک بود و مدیران این دو شرکت این تحول را به منزله روزی بزرگ برای علم و بشریت دانستند.
نتیجه آزمایش این واکسن بر روی ۴۳ هزار نفر از ۶ کشور جهان بدون نگرانی از عوارض جانبی جدی موفقیت‌آمیز بود.
این واکسن اکنون در انتظار دریافت مجوز است.
این واکسن چطور عمل می‌کند؟
واکسن جدید به سیستم ایمنی بدن یاد می‌دهد که چطور با ویروس کرونا مبارزه کند. در حقیقت واکسن از بخش کوچکی از کُد ژنتیکی ویروس استفاده می‌کند و وقتی ویروس وارد بدن شد سیستم ایمنی بدن آن را به عنوان یک عامل خارجی شناسایی کرده و به آن حمله می‌کند.
میزان مصرف این واکسن دو واحد است که در دو نوبت با فاصله سه هفته تزریق می‌شوند.
واکسن‌های قبلی هیچ یک از این نوع نبوده‌اند.
واکسن از کی و در اختیار چه کسانی قرار خواهد گرفت؟
واکسن فایزر-بیونتک باید ابتدا توسط آژانس‌ها و مراکز تأیید دارو در سراسر جهان تأیید شود. این که چه کسانی اول این واکسن را دریافت می‌کنند بستگی به این دارد که کجا زندگی کنید و آیا کشوری که در آن زندگی می‌کنید با این شرکت دارویی قراردادی برای خرید و توزیع پس از تأیید دارد یا نه. سپس اولویت بندی بر اساس سن و فاکتورهای خطر است. در اغلب کشورها افراد مسن و کسانی که در کار خدمات درمانی و بیمارستان‌ها فعال هستند در اولویت قرار دارند.
اگر همه چیز به خوبی پیش رود ممکن است تا پیش از کریسمس توزیع و تحویل نخستین محموله این واکسن آغاز شود.
البته توزیع واکسن خود مانع دیگری است، واکسن برای انتقال از کارخانه تا محل واکسیناسیون باید در دمای زیر ۸۰ درجه سانتیگراد نگهداری شود و البته همه کشورها به ویژه کشورهای فقیر و رو به توسعه ممکن است از چنین تجهیزاتی برخوردار نباشند. واکسن تا چند روز پس از رسیدن به مقصد می تواند در یخچال‌های معمولی نگهداری شود.
بسیاری از کشورها از جمله آمریکا، اسرائیل و چندین کشور اروپایی میلیون‌ها واحد از این واکسن را پیش خرید کرده‌اند.
زوج دانشمند ترک-آلمانی
دو دانشمندی که تهیه واکسن جدید فایزر-بیونتک مدیون آن‌هاست، یک زوج آلمانی ترک تبار هستند. اوغور شاهین ۵۵ ساله و همسر او خانم اوزلم تورجی ۵۳ ساله که از مؤسسان شرکت بیونتک در آلمان هستند هر دو پزشک‌اند و شرکت قبلی آنها با نام گانیمد به تولید آنتی‌بادی مبارزه با سرطان اختصاص داشت. این زوج، گانیمد را سال ۲۰۱۶ به مبلغ یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار فروختند.
پس از شیوع کرونا شرکت بیونتک ۵۰۰ نفر از کارمندانش را به کار بر روی پروژه واکسن گماشت و در نهایت توانست ماه مارس با شرکت دارویی فایزر به عنوان شریک و همکار، کار کند.
آقای شاهین متولد ترکیه است و در ۴ سالگی به کلن آلمان آمد. پدر شاهین در کلن در یک کارخانه محلی فورد کار می‌کرد. پدر خانم تورجی نیز یک پزشک تُرک است که به آلمان مهاجرت کرده است.
از واکسن روسی چه خبر؟
پیش از این روس‌ها و چینی‌ها از توسعه و تولید واکسن که تا کنون اجازه استفاده محدود گرفته خبر داده بودند.
کمی پس از انتشار خبر مؤثر بودن ۹۰ درصدی واکسن فایزر-بیونتک، خبرگزاری اسپوتنیک روسیه از مؤثر بودن ۹۲ درصدی واکسن روسی خبر داد.
پیش ازاین شهردار مسکو در وبلاگ شخصی خود از توزیع واکسن ویروس کرونا در مقیاس وسیع در شهر مسکو خبر داده و نوشته بود که طی ماه‌‌های دسامبر و ژانویه واکسیناسیون عمومی در مقیاس گسترده آغاز می‌شود.
کارشناسان مستقل با احتیاط در مورد واکسن روسی اظهار نظر می‌کنند.
دارو و درمان
بیش از ۱۰۰ دارو و درمان برای کووید-۱۹ در سراسر جهان در دست تحقیق و بررسی است. اما در مجموع در مورد ۲۲ درمان بیش از سایرین بحث می‌شود. از این میان یک دارو (رمدسیویر) مجوز اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کرده، دو دارو مجوز نگرفته‌اند اما به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، شواهد در مورد دو نوع درمان دیگر امیدوارکننده است و ۱۳ درمان نتایج متناقضی را نشان داده‌اند. دو داروی مورد بحث چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسند و سه درمان مورد بحث نیز تقلبی و غیرعلمی عنوان شده‌اند.
این سه درمان غیرعلمی و بی‌اثر شامل: نوشیدن یا تزریق وایتکس، اشعه ماورای بنفش و نقره هستند.
اداره غذا و داروی آمریکا (FDA)، داروی ضدویروس وکلیوری (رمدسیویر) را برای درمان موارد وخیم و بیمارستانی کووید -۱۹ در بیماران بزرگسال و کودکان بالای۱۲ سال که حداقل ۴۰ کیلوگرم وزن داشته باشند تأیید کرده است. بر اساس دستورالعمل اداره غذا و داروی آمریکا این دارو تنها در بیمارستان می‌تواند برای بیمار تجویز و مورد استفاده قرار گیرد.
تازه های علمی
اثر کرونا بر باروری مردان
یک مطالعه جدید توسط دانشگاهی در میامی از احتمال تأثیر کووید-۱۹ بر باروری مردان و نیز بیماری‌های آمیزشی حکایت دارد.
پژوهشگران با بررسی بافت‌های جسد شش مرد که از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ مرده بودند، متوجه شدند که ویروس هنوز در بیضه‌های آنها وجود دارد. آنها همچنین در بیضه‌های یک بیمار مرد ۲۸ ساله که به کووید-۱۹ مبتلا شده و بعداً کاملا بهبود یافته بود نیز حضور ویروس کرونا را مشاهده کردند.
کسانی که بر روی این تحقیق کار کرده‌اند هنوز شواهد قاطعی در مورد انتقال ویروس از طریق رابطه جنسی یا اثر آن بر باروری پیدا نکرده‌اند، اما یکی از افراد تیم تحقیق گفته است که احتمال دارد ویروس بر باروری ۲۰ تا ۳۰ درصد مردان مبتلا به کووید-۱۹ اثر بگذارد. برای رسیدن به نتیجه قطعی در این رابطه تحقیقات و مطالعات بیشتری لازم است، اما این مطالعه گامی به سوی جلو برای شناخت ویروس کرونا به حساب می‌آید.
اثر کرونا بر روی اختلالات ذهنی
پژوهشگران دریافته‌اند که افرادی که از بیماری کووید-۱۹ بهبود یافته‌اند ظرف سه ماه پس از پایان بیماری‌شان بیشتر در معرض اختلالات روانی نظیر اضطراب، افسردگی یا بی‌خوابی خواهند بود.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تقریباً از هر ۵ نفری که به بیماری کووید- ۱۹ مبتلا شده‌اند، یک نفر در معرض اختلالات روانی قرار دارد. این تحقیق توسط پژوهشگران دانشگاه آکسفورد صورت گرفته و در جریان این تحقیق سوابق نزدیک به ۷۰ میلیون بیمار در آمریکا از جمله بیش از ۶۲ هزار نفر که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شده بودند، مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مطالعه، بیماران مبتلا به کووید-۱۹ با افرادی که مبتلا به آنفولانزا، سنگ کلیه یا شکستگی و ترک عمده استخوان هستند مقایسه شدند. دوره زمانی مورد بررسی قرار گرفته تنها سه ماه نخست پس از ابتلا به ویروس است و هنوز مطالعه‌ای در مورد این که در درازمدت خطر کاهش یا افزایش می‌یابد صورت نگرفته است.
بهترین تصویر از کرونا
دانشمندان سعودی دقیق‌ترین تصویر موجود از ویروس کرونا را ثبت کرده‌اند. دانشمندان دانشگاه علوم و تکنولوژی ملک عبدالله در پادشاهی عربستان سعودی ویدیویی را منتشر کرده‌اند که شامل آخرین تصویرسازی از ویروس کرونا است. در این تصویر ساختمان داخلی و خارجی ویروس در یک مدل سه بعدی با دقتی بالا نشان داده شده است.
دانشمندان امیدوارند این مدل بتواند به دیگر پژوهشگرانی که بر روی درمان بیماری کار می‌کنند، کمک کند.
پیشگیری
بهترین راه حفاظت و جلوگیری از ابتلا به کووید-۱۹ حفظ فاصله یک متر و نیمی از دیگران و پوشاندن دهان و بینی در اماکن عمومی است. شستن دست با آب و صابون بهترین راه است. اگر آب و صابون در دسترس نبود از ضدعفونی‌کننده دست که دست‌کم ۶۰ درصد الکل داشته باشد استفاده کنید. اجتناب از حضور در اماکن عمومی و سربسته داخل که هوا در آن جریان ندارد و ماندن در خانه تا حد ممکن توصیه‌هایی است که در مورد پیشگیری از کرونا همچنان اعتبار دارد.
در همین زمینه: