پس از آتش‌سوزی در اردوگاه موریا، بزرگ‌ترین اردوگاه پناهندگی یونان، پلیس از اواسط سپتامبر/ شهریور سال جاری صدها پناهجوی آواره در جزیره لسبوس را به اردوگاه جدید منتقل کرد. دولت یونان در آن زمان اعلام کرده بود هدف از انتقال پناهجویان آواره محافظت از سلامت عمومی آن‌هاست. خبرنگار اشپیگل‌آن‌لاین گزارشی تهیه کرده در مصاحبه با یک پناهجوی زن افغان که ترجمه آن را می‌خوانید:
بعد از ظهر یک روز گرم و آفتابی پاییزی. در آسمان لسبوس حتی لکه ابری هم دیده نمی‌شود. سایه‌ای روی چشمان قهوه‌ای تیره صوفیه محمدی افتاده است. او یک پناهجوی ۲۴ ساله افغان است که در حاشیه یک خلیج کوچک در نزدیکی پایتخت جزیره میتیلینی نشسته و به آب‌های لاجوردی دریای عمیق اژه چشم دوخته است.
صوفیه به همسر بیمارش در اردوگاه فکر می‌کند و به پسربچه پنح‌ساله‌اش که از ناحیه پای چپ دچار سوختگی شده. به کودک دو ساله‌اش که از غذای اردوگاه متنفر است و به آن لب نمی‌زند. به زمستان آینده فکر می‌کند که بعد از ظهر‌های گرم چنین روزی جای خود را به سرما و شاید هم برف می‌دهند. او نگران آینده است. هیچ چشم‌انداز روشنی پیش روی او و خانواده‌اش قرار ندارد. یک سالی هست که با قایق از ترکیه وارد لسبوس شده اما هنوز با او مصاحبه نکرده‌اند و تصمیمی هم درباره رد یا قبول درخواست پناهندگی‌اش نگرفته‌اند.
محمدی آهی می‌کشد و می‌گوید: «شاید تعجب کنید اما وضع ما در موریا بهتر بود.»
باورکردنی نیست. اما این جمله را از دهان بسیاری از پناهجویان می‌توان شنید. موریا، بزرگ‌ترین و بدنام‌ترین اردوگاه پناهجویی در اروپا. یک مکان جهنمی، بی‌قانون و پر از فساد که سالها حقوق انسانی پناهجویان در آنجا پایمال می‌شد.
موریا اما دیگر وجود ندارد. ماه گذشته این اردوگاه در آتش سوخت و در طی دو روز ۱۳ هزار پناهجو بی‌خانمان شدند. مقامات یونانی با عجله در یک میدان تیر متروکه ارتش در سه کیلومتری جنوب شرقی جزیره، در کنار دریا در مکانی به نام «کارا تپه» پناهجوبان بی‌خانمان را اسکان دادند.
سرپناهی به مساحت هفت مترمربع
پناهجویان اما مدت‌ها از سکونت در این اردوگاه جدبد خودداری می‌کردند. حدود هفت هزار و ۵۰۰ پناهجو در این فاصله در اردوگاه، در منطقه‌ای به مساحت ۳۵ هزار مترمربع اسکان داده شده‌اند. خانه تازه خانواده محمدی فقط هفت مترمربع مساحت دارد و آن هم چادری است که کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان در اختیار آنها قرار داده است.
دور اردوگاه را سیم خاردار کشیده‌اند و معمولاً خبرنگاران اجازه ورود به اردوگاه را ندارند. دولت یونان به تازگی تصاویر هوایی اردوگاه را منتشر کرده است. از بالا که نگاه می‌کنی، یک شهر منظم و مرتب از چادرهایی را می‌بینی. ممکن است با خودت بگویی بهتر از این نمی‌شود. اما اگر چنین است، چطور ممکن است زندگی در این اردوگاه حتی از موریا هم بدتر باشد؟
محمدی پشت سر هم دلیل می‌آورد:
«چادرهای ما کف ندارند. آب لوله‌کشی وجود ندارد. جیره غذایی فقط یک بار در روز داده می‌شود و کیفیت آن هم بسیار بد است. وقتی باران می‌بارد، اردوگاه در آب غرق می‌شود. وقتی هوا گرم باشد، به سختی می‌توان گرما را تحمل کرد. ما شب‌ها از سرما یخ می‌زنیم. اجازه پخت و پز نداریم. کار زیادی نمی‌توان انجام داد. حوصله بچه‌ها سر می‌رود. بله. اینجا بدتر است از موریا.»
نگاهی به اطراف می‌اندازم. چادرها لرزان و نازک به نظر می‌رسند. گذرگاه‌ها در بین ردیف چادرها انباشته است از گل و لای. مردان در تلاش‌اند با حفر گودال‌هایی مانع از نفوذ آب به درون چادرها شوند. کودکان سردرگم و بی‌هدف به هر سو می‌دوند. برخی به ساحل رفته‌‌اند که ماهیگیری یا آب‌تنی کنند. به نظر می‌رسد که آنها از این کار لذت می‌برند. نزدیک که می‌شوی، حقیقت معلوم می‌شود. بچه‌ها می‌گویند: «ما برای آب‌تنی دریا نرفته‌ایم. آمده‌ایم که خودمان و لباس‌هامان را بشوییم.»
گیده ینسن، رئیس کمیته حقوق بشر و کمک‌های بشردوستانه بوندستاگ (پارلمان) آلمان، چهارشنبه هفته گذشته از اردوگاه بازدید کرد. ینسن چالش‌های مقامات یونانی پس از آتش‌سوزی و تخریب موریا را درک کرد، اما تحت تأثیر آنچه دید قرار نگرفت:
«اردوگاه جدید فقط می‌تواند یک راهکار موقت باشد. دوش و سایر امکانات حداقلی برای زندگی وجود ندارد.»
ملال زندگی روزانه، بدتر از فقر
محمدی و خانواده‌اش تهران را ترک کردند با این امید که از تبعیض‌های اجتماعی رها شوند. یک ماه اقامت در استانبول و چندین تلاش ناموفق برای رسیدن به یونان با دستگیری او توسط مقامات ترکیه به پایان رسید. در دسامبر ۲۰۱۹ خانواده محمدی سرانجام موفق شد خود را به یونان برساند.
صوفیه و خانواده‌اش هم مانند اکثر پناهجویان موریا تقریباً همه دار و ندارشان را در آتش‌سوزی ۸ سپتامبر از دست دادند. آنچه که برای آنها باقی مانده بود هفته گذشته در آب‌گرفتگی اردوگاه در اثر بارندگی‌های سیل‌آسا از بین رفت. در این حادثه حدود ۸۰ چادر تخریب شد. برای او حالا فقط چند دست لباس باقی مانده، یک بسته با هشت بطری آب، یک جعبه کوچک اسباب‌بازی و قابلمه‌ای که می‌تواند در آن برنج بپزد. در آن حوالی سوپرمارکتی هست که اگر پولی در بساط باشد می‌توان گاهی از آن برنج خرید.
زندگی ملال‌آور روزانه در اردوگاه از فقر و نداری زجرآورتر است. صوفیه هر روز سر ساعت هفت از خواب بیدار می‌شود، چای دم می‌کند، ناهار را آماده می‌کند و با بچه‌هایش وقت می‌گذراند. در اردوگاه ۴۰۰ مستراح شیمیایی هم وجود دارد که فعلاً کار می‌کنند.
وعده‌های دولت یونان
پناهجویان در اردوگاه کاراتپه از باد و باران و سرما در امان نیستند. انتقادها از دولت یونان بالا گرفته و دولت هم دست به کار شده است. حالا می‌توان اطراف اردوگاه ماشین آلات راه‌سازی را دید که در حال حفر کانال‌هایی هستند. سیاستمداران وعده داده‌اند که تا قبل از آغاز فصل سرما، تمهیدات مؤثری برای حفاظت از پناهجویان به کار ببندند. پوشش‌هایی برای حفاظت از چادرها در برابر باران، پروژه‌هایی برای حفاظت از سیل، برق، آب‌رسانی و حفاظت چادرها از آتش‌سوزی و ریختن سنگ‌ریزه در گذرگاه‌ها.
آتن تأکید می‌کند که اسکان پناهجویان در کاراتپه یک راهکار موقتی است. یک مقام دولت یونان در مصاحبه با اشپیگل آن‌لاین گفته است که تا سال ۲۰۲۱ همه پناهجوبان از پنج جزیره یونان در اقامتگاه‌های دائمی اسکان داده می‌شوند البته مشروط بر آنکه یونان با موج تازه‌ای از پناهجویی درگیر نشود.
از ژانویه سال جاری تاکنون تعداد پناهجویانی که خود را به جزایر یونان می‌رسانند ۴۹ درصد کاهش یافته و به ۲۱ هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است. در نیمه اول سال جاری کمتر از ۱۱۶۰ مهاجر وارد جزایر یونان شدند. همه‌گیری ویروس کرونا همزمان با افزایش نظارت نیروی دریایی یونان بر آب‌های سرزمینی آن کشور از مهم‌ترین عوامل کاهش تعداد پناهجوبان است.
امنیت بیشتر
در اردوگاه کاراتپه اما پناهجویان از امنیت بیشتری برخوردارند. برخلاف شایعات این مکان زندان نیست. ساکنان اردوگاه صبح‌ها می‌توانند اردوگاه را ترک کنند اما می‌بایست تا هفت شب به اردوگاه بازگردند. اگر دیر برسند ۲۵ یورو جریمه می‌شوند. هنگام ورود به اردوگاه هم بازرسی می‌شوند.
برای جلوگیری از خشونت‌ها در بین پناهجویان پلیس همه جا حضور دارد. فقدان کادر درمان اما کاملاً محسوس است. حتی یک دندان‌پزشک در اردوگاه نیست. بعد از ساعت هفت عصر هم پزشکان اردوگاه را ترک می‌کنند. اگر پناهجویی بیمار شود، برای مثال به دندان‌درد مبتلا شود باید تا صبح فردا صبر کند.
صوفیه محمدی می‌گوید:
«دندان‌درد کوچک‌ترین مشکل من است.»
بیشتر بخوانید:
اگر بدانید مهمان و یا مهمان های ناخوانده تان ثروتمند و فلان میلیون اندوخته بانکی دارد نه برای یک روز بلکه برای هفته ها و سالها درخانه تان بگذارند قدمش روی چشم تان است و برایش چنین و چنان خواهید کرد و حتی کمکش خواهید که با شما و خانواده تان دراموری سرمایه گذاری کند و نصیبی از ثروت و دارائی هایش ببرید و هرگز ازوی بازخواست نخواهید که این ثروت و اندوخته های برمبنای چه موردهائی بدست آورده است زیراکه ترس ازآن دارید که مهمان و مهمان ناخوانده این چنینی ازخانه تان بیرون رود و مهمان و مهمان های ناخوانده دیگران شود!! اگر مهمان و مهمان های ناخوانده تان آس وپاس و فقیر باشند که حتی مجبور به پرداخت هزینه ای برای انها باشید بدون شک درصدد برخواهید آمد به هرشکل وفرمی زندگی درخانه تان را برای انها زهر کنید که وادار به ترک خانه تان شوند!! کشورهای اروپائی و کانادا و استرلیا پناهندگانی می خواهند که میلیون ها و حتی میلیارددلار ازکشورهایشان دزدیده اند و ثروتمند هستند که پذیرفتن ها درقبال سرمایه گذاری آنها به ههرشکل وفرمی دراین کشورهاست …هم اکنون هم اقشاری ازایران و عراق و سوریه و لبنان و روسیه و حتی سودان وافغانستان با کلان میلیون ها و میلیارد دلاری چپاول کرده درکشورهایشان درزمره پناهنده گان مطلوب ومورد احترام این کشورهای اروپائی و کانادا و استرلیا وغیره هستند …
حقیقتگو / 19 October 2020